TÜRKİYE AKARSULARININ ÖZELLİKLERİ
- 1. Yatak eğimleri fazladır.(Ülkemizin ortalama yükseltisi fazla olduğu için)
- 2. Akış hızları fazladır.
- 3. Hidroelektrik enerji potansiyelleri yüksektir.
- 4. Boyları kısadır.(Dağlık alanlar fazla olduğu ve üç tarafımız denizlerle çevrili olduğu için)
- 5. Rejimleri düzensizdir.(İklim koşulları gereği)
- 6. Ulaşıma uygun değillerdir.(Akış hızları fazla ve yatakları dar ve derin olduğundan)
- 7. Denge profiline erişmemişlerdir.(Ülkemiz jeolojik bakımdan genç bir ülke olduğundan)
Denge profili: Bir akarsuyun yatağını derine ve geriye doğru aşındırarak deniz seviyesine indirgemesine denge profiline erişmesi denir.
Denge profiline erişmemiş bir akarsuyun;
ü Yatak eğimi fazladır.
ü Akış hızı fazladır.
ü Aşındırma gücü fazladır.
ü Biriktirmeden çok aşındırma faaliyeti ön plandadır.
ü Enerji potansiyeli yüksektir.
ü Taşımacılığa uygun değildir.
Denge profiline erişmiş bir akarsuyun;
û Yatak eğimi azdır.
û Akış hızı azdır.
û Aşındırma gücü azdır.
û Aşındırmadan çok biriktirme faaliyeti ön plandadır.
û Enerji potansiyeli düşüktür.
û Taşımacılığa uygundur.
û Menderesler çizerek akarlar.(Irmak adası oluşumu görülebilir.)
AÇIK HAVZA AKARSU: Sularını bir deniz ya da okyanusa ulaştırabilen akarsulara denir.
KAPALI HAVZA AKARSU: Sularını göle, bataklık alana ya da kara içlerine ulaştıran akarsulara denir.
Kapalı Havzalarımız:
1-Van Gölü kapalı havzası
2-Tuz Gölü kapalı havzası
3-Konya kapalı havzası
4-Göller Yöresi kapalı havzası
NOT: Akarsularımızın büyük bir bölümü açık havzadır Ülkemizdeki akarsulardan Fırat ve Dicle açık havzadır. Irak topraklarında Şattülarap adıyla birleşerek Basra Körfezi’ne dökülürler. Diğer akarsular da açık havzadır kendi denizlerimize dökülürler.
Aras ve Kura nehirleri ise kapalı havzadır. Çünkü Hazar Denizi’ne dökülürler. Diğer kapalı havza akarsular; Afyon yakınlarında Akarçay, Tuz Gölü’ne dökülen Melendiz Çayı, Beyşehir Gölü’ne dökülen Çarşambasuyu
NOT: Ülkemizde Meriç ve Asi akarsuları dıştan içe akışlıdır. Yani başka ülke topraklarından doğup bizim ülkemizin topraklarından denize dökülürler. Fırat ve Dicle ise içten dışa akışlıdır. Yani bizim topraklarımızdan doğup başka ülke topraklarından denize dökülürler. Çoruh Nehri ise Gürcistan sınırımızı çizerek Karadeniz’e dökülür.