TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920)
Mebusan Meclisi’nin kapatılıp-İstanbul’un İşgal edilmesi, milletin haklarını savunacak, milli iradeyi yansıtacak yeni bir kurumun varlığını zorunlu hale getirmiştir. Temsil Heyeti, yeni meclisin Ankara’da açılmasına karar verdi. İşgal bölgelerinde yapılan seçimlerde seçilen mebusların ve İstanbul’da tutuklanmaktan kurtulan mebusların katılımı ile TBMM açıldı. Tbmm’nin Açılması Özellikleri ve Çıkan İsyanlar Gazi’nin dağıtılan meclisten gelebilen mebusları, TBMM’ye kabul etmesi millet iradesine saygı duyulduğunu gösterir. Tbmm’nin Açılması Özellikleri ve Çıkan İsyanlar
TBMM’nin açılması ile;
milli egemenlik ilkesi fiilen gerçekleşmiştir.
Meclis, vatanın bütünlüğü, tam bağımsızlık ve milli egemenlik ilkeleri üzerinde temellendirilmiştir.
TBMM, milli mücadeleyi yürüten; Anadolu’nun hukuki ve fiili hâkimi olmuştur.
Temsil Heyeti’nın görevi de sona ermiştir.
Farklı düşüncelerden (ör; hilafetçiler- saltanatçılar, cumhuriyetçiler, komünistler…) mebusları bulunması BMM’nin çok renkli – demokratik bir meclis olduğunun kanıtıdır.
Tbmm’nin Açılması Özellikleri ve Çıkan İsyanlar
TBMM’nin aldığı ilk kararlar;
— Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.
— TBMM’nin üstünde hiçbir güç yoktur.(İst. Hükümeti yok sayılıyor.)
— Hükümet kurmak zorunludur.
— TBMM; yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır. neden?
Güçler birliği sağlanarak, meclisin savaş ortamında hızlı karar alıp uygulaması amaçlanmıştır
— Padişah ve Halife’nin durumu, baskıdan kurtarıldıktan sonra kararlaştırılacaktır. Neden saltanatı ve hilafeti kaldıracağını açıklamıyor?
Bu tür kararlar alınması savaş ortamında elzem olan milli birlik ve beraberliği bozabileceğinden…
BMM’nin öncelikli amaçları;
► Ulusal güçleri birleştirmek
► Düzenli orduyu oluşturmak
► Misak-ı Milli hedefini gerçekleştirmek
Birinci dönem BMM, yeni bir devletin kurulmasını sağladığı için, ilk anayasa olan Teşkilat-ı Esasiye (1921) anayasını yaptığı için ‘Kurucu Meclis’ olarak tarihe geçti.
Osmanlı(İst.) Hükûmetinin yanında Ankara’da da yeni bir hükûmet kurulmuş, böylece iki başlı bir yönetim ortaya çıkmıştır.
TBMM İsyanlara Karşı
TBMM’yi, Yunan savaşlarına dek, en çok uğraştıran sorun Anadolu’da çıkan isyanlar olmuştur. Ayaklanmalar, ülkede milli birlik ve beraberliğin bozulmasına yol açmıştır.
* İstanbul Hükümeti neden Anadolu’da milli harekete karşı isyanların çıkarılmasında baş kışkırtıcı olmuştur?
Çünkü BMM başarılı olursa koltuklarını kaybedeceklerdi, vatana ihanetten yargılanacaklardı. Tbmm’nin Açılması Özellikleri ve Çıkan İsyanlar
Damat Ferit’in önayak olması ile M. Kemal bulunmadığı bir askeri mahkemede yargılanarak idam cezasına çarptırıldı
Şeyhülislam’dan alınan fetva ile Kuvvayı Milliye-M.Kemal; padişaha karşı isyan eden, vatan haini ve kafir ilan edilmiştir, halk millicilere karşı isyana ve onları katletmeye çağrılmıştır. Fetvanın yazdığı bildiriler; İngiliz/Fransız uçakları ile Anadolu’ya atıldı.
İsyanlar içerisinde İstanbul Hükümeti’nce Kuvayımilliye’yi yok etmek üzere Anadolu’ya gönderilen Kuva-yı İnzibatiye (Hilafet ordusu) ve Balıkesir civarındaki Aznavur ayaklanması en önemlileridir. Amaç milli kuvvetleri İstanbul ve Boğazlar bölgesinde uzak tutmaktı.
Bolu Düzce-Hendek-Adapazarı, Konya, Afyon, Yozgat, Koçgiri ve Urfa-Milli Aşiret isyanları bu kışkırtma sonucu çıkan başlıca isyanlardır.
* İng.-Fr. isyanlar konusunda neden İstanbul hükümeti ile işbirliği yapmış olabilir?
TBMM’yi isyanlar ile meşgul ederek, Anadolu’nun işgalini kolaylaştırmak amaçlanıyordu.
Önce Kuvayımilliye yanlısı iken
sonradan ayaklananlar; Tbmm’nin Açılması Özellikleri ve Çıkan İsyanlar
Demirci Mehmet Efe ve Çerkez Ethem, Alaşehir Kongresi’nde
İsyanların bastırılmasında büyük hizmetleri olan Demirci Mehmet Efe ve Çerkez Ethem liderliğindeki çeteler; neden isyan etmiş olabilirler?
Çünkü bu kişiler emir-otorite altına girmek istemeyen, düzenli orduya katılmak istemeyen Kuvayımillliye reisleriydi.
Azınlıklar çıkardığı isyanlar; Azınlıklar neden ve nerelerde isyan çıkarmış olabilir?
Anadolu’da kendi milli devletlerini kurmak isteyen Rum ve Ermeni cemiyetlerinin çıkardığı isyanlardır
Azınlık isyanları sırasında Türk halkı büyük katliamlara maruz kaldı. Kuvayımilliye, Rum ve Ermeni çetecilerine karşı Türkleri koruyacaktır
Tüm bu isyanlar, Kuvayımilliye ve düzenli ordu tarafından bastırılmıştır.
TBMM’nin iç isyanlara karşı aldığı önlemler;
Çıkarılan Hıyanet-i Vataniye Kanunu ile isyanlara katılanlar vatan haini ilan edildi. Zanlıların yargılamak üzere, üyeleri TBMM mebusları arasından seçilen(?) İstiklal Mahkemeleri kuruldu.
İstanbul Hükümeti’nin olumsuz propagandasına karşı, Ankara müftüsü Rıfat Börekçi’den, Mustafa Kemal ve Ankara’daki hükümetin din dışı olmadığı yönünde bir karşı fetva alındı.
* Milli hareketin karşı fetva alıp-yayımlamasının amacı ne olabilir?
Halkın dini duyguları kullanılarak çıkarılan isyanlara karşı, milli mücadelenin din karşıtı değil, tersine halifeyi-vatanı kurtarmaya çalışan bir hareket olduğunun din âlimlerince de onanması yeni isyanları önleyecek, halkın desteğini artıracaktı.
Rıfat Hoca ile birlikte 153 din adamının imzası bulunan fetva, telgraf ile ve Anadolu Ajansı ve Hakimiyet-i Milliye gazetesi aracılığıyla halka duyuruldu.
Damat Ferit, vatan haini ilan edilerek, İst. Hükümeti ile tüm ilişkiler kesildi.
* Anadolu’da çıkan bu isyanların milli mücadele ve işgalcilere etkisi ne olacaktır?
Ayaklanmalar, işgal güçlerinin Anadolu’daki ilerleyişini kolaylaştırdı. Düzenli ordunun kurulmasının ve millî mücadele kazanılmasının gecikmesine sebep oldu. Tbmm’nin Açılması Özellikleri ve Çıkan İsyanlar