TANZİMAT DÖNEMİ
Tanzimat dönemi genel özellikleri maddeler halinde . vII. Mahmud’ un en büyük arzusu geniş çaplı bir idari ve adli ıslahat yapmaktı. Islahat esaslarını belirlemek için bir meclis oluşturuldu. Mustafa Reşit Paşa, hazırladığı ve devletin önemli memurlarına imzalattığı “ Meclis-i Hass-ı Vükela Mazbatası” nı Padişaha sundu. Abdülmecid bunu bir “Hatt-ı Hümayun” haline getirdi. 3 Kasım 1839’ da, Gülhane Meydanında bizzat Mustafa Reşit Paşa, mülki ve askeri erkan ile yabancı elçilerin ve halkın huzurunda “Tanzimat-ı Hayriye” yi okuyarak, resmen ilan edildi. Okunduğu yer sebebiyle “Gülhane Hatt-ı Humayunu” adı da verilen bu tarihi belge, can, mal, ırz ve namusun korunması,
Tanzimat Fermanı’nın şöylece özetlenmesi mümkündür:vergi tayini, asker toplama şekli ve istihdamı konularında kanunlar çıkarılmasına dair hükümler ihtiva ediyordu.
-
- Bundan böyle Osmanlı memleketlerinde yaşayanlar, Müslüman, gayrımüslim ayırımı yapılmaksızın can, mal, ırz ve namus güvenliğine sahip olacaktır.
- Ordunun ve devletin ihtiyaçları için her ferdin malına ve gücüne uygun derecede vergi konulacak ve vergi adaleti sağlanacaktır.
- Askere alınanların ömür boyu istihdam edilmeleri hem bıkkınlığa ve hem de neslin çoğalmamasına yol açtığı için dört veya beş yıllık bir müddet uygun görülmüştür.
- Sanıkların muhakeme edilmeleri Şer’i Kanunlara göre alenen yapılacak, hakkında mahkeme hükmü bulunmadıkça, hiç kimse gizli veya açık olarak idam edilmeyecektir.
- Herkes mal ve mülkü üzerinde dilediği gibi tasarruf hakkına sahiptir. Bu hakka müdahale olunamaz.
- Bir kimse töhmet altında bulunur veya suç işlerse, onun varisleri, veraset hakkından mahrum edilemeyecektir. Bu haktan Müslim ve gayrımüslim herkes eşit şekilde faydalanır.
- Meclis-i Valay-ı Ahkam-ı Adliye üyelerinin sayısı, ihtiyaca göre çoğaltılacak, meclis üyeleri düşünce ve görüşlerini rahatça söyleyebilecek, kanunları hazırlayacaklardır.
- Askeri düzenlemelerle ilgili kanunlar, Dar-ı Şuram-ı Askeri de görüşülüp, kararlaştırılacaktır. Bütün Kanunlar Hatt-ı Humayunla tasdik olunarak yürürlüğe girecektir.
- Vezirlerden ve ulema’ dan her kim olursa olsun, Şer’i Kanunlara aykırı hareketi sabit olan hiç kimse cezasız bırakılmayacak ve ayrıca bir ceza kanunu çıkarılacaktır.
- Rüşvet ve iltimas kesinlikle önlenecektir.
Tanzimat dönemi genel özellikleri maddeler halinde
Tanzimat Fermanı ile halka eşitlik ve devlet güvencesi verilmiş, vergi uygulamasında haksızlıkların ve adaletsizliklerin ortadan kaldırılmasına çalışılmış, askerlik bir vatan görevi haline getirilmiş, Hristiyanların da askerlik yapması esası konulmuş, hukuk kurallarının üstünlüğü ilkesi benimsenmiş, padişahın yetkileri sınırlanmış, mülkiyet hakkı devlet garantisi altına alınmıştır.
Tanzimat döneminde daha çok hukuk ve idare alanında yenileştirmeler yapılmış, yeni ticaret ve ceza kanunları yürürlüğe konulmuş, mahkemeler kurulmuştur. Medeni hukuk kurallarına esas “Mecelle” hazırlığı tamamlanmıştır.
Darülfünûn (İstanbul Üniversitesi) ve idare kademelerinde yetiştirilmek üzere “Mülkiye” mektebi açılmış, ilk Osmanlı ilimler akademisi olan “Encümen-i Daniş” faaliyete geçirilmiştir. Batıyı iyi anlayan insanlar yetişmiş ve batılılaşma hareketleri hız kazanmıştır.
Tanzimat dönemi genel özellikleri maddeler halinde
Kaynak:egitimhane