7. Sınıf Sosyal Bilgiler Rönesans Nedenleri ve Sonuçları
Rönesans: Kelime anlamı “Yeniden Doğuştur “tur 15. ve 16. yy’da Avrupa’da( özellikle de İtalya’da). Bilim, sanat ve edebiyat alanlarındaki büyük gelişmelere denilmektedir. İnsanın kendisini keşfettiği, insancıl düşünce ve özgür düşüncenin geliştiği, sevgi, güzellik, tutku gibi düşüncelerin ortaya çıktığı bu dönem insan ve insan sevgisini ön plana çıkarmıştır. Rönesans’la birlikte eski Yunan kültürü canlılık göstermeye başlamıştır.
Rönesans
Nedenleri:
- Coğrafi Keşiflerle birlikte ekonomik refaha kavuşan halkın (Mesen.sınıfının) bilim ve sanata önem vermeye başlaması.
- Eski Helen ve Roma dönemine ait eserlerin incelenmesi.
- Kağıt ve Matbaanın öğrenilmesiyle birlikte okuma-yazma oranının artması, düşüncelerin geniş alanlara yayılması.
- İstanbul Fethinden sonra İtalya’ya kaçan bilginlerin orada yapmış oldukları çalışmalar.
- Avrupa’nın İslami bilimsel eserleri kendi dillerine çevirmeleri.
- Bilim adamlarını destekleyen “mesen” sınıfının varlığı.
- Antik yunan-Roma kültürüne ait eserlerin ( Eski Yunan kültürü ) incelenmesi.
UYARI: Rönesans’ın İtalya’da başlama nedeni, coğrafi konumu, ekonomik refahı ve eski Roma antik eserlerinin burada bulunmasıdır.
Bu dönemde insan ve insana ait değerlere ön palana çıkaran Hümanizm akımı ortaya çıkmıştır.Bu dönemde edebiyat alanında Dante, Petrark ve Makyavel(yönetim) ,resim alanında Leonardo Da Vinci, heykeltıraşlık alanında Mikelanj ve Rafael , önemli sanatçılardır ve bilim adamları yetişmiştir.İtalya’da başlayan Rönesans hareketleri, bütün Avrupa’ya yayılmıştır. Rönesans hareketleri Fransa ve Polonya’da bilim, Hollanda’da resim, İngiltere’de edebiyat alanında gelişme sağlanmasında etkili olmuştur
Rönesans
( Giovanni Boc caccio, Nikola Makyevel, Francesko Petiark, Ciyovanni Bellini, Albert Dürer, Francis Bacon, Misel Monteyn, VVilliam Shakespeare)
Sonuçları:
- Dine dayalı ve pozitif bilimlere kapalı olan Skolastik düşünce önemini yitirmiştir.
- Bu düşüncenin yerine özgür düşünce anlayışı önem kazanmıştır.pozitif düşünce: deney ve gözleme dayalı düşünce
- Avrupa’yı baskı altında tutan din adamları ve kiliselere karşı, eleştiriler başlamış bu durum, Reform hareketlerine zemin hazırlamıştır.
- Edebiyat, sanat ve bilimsel alanlarda çalışmalar hız kazanmıştır.
- Avrupa’da bilim ve teknik alandaki gelişmelerin önünü açtı.
RÖNESANSIN OMANLIYA ETKİLERİ:
- Osmanlı Devleti ise geleceği göremeyip bu gelişmeler sadece seyirci kalmakla yetindi bilim ve sanat alanında Avrupa’nın gerisinde kaldı ve olumsuz etkilendi
- Avrupa’da bilim anlamında yapılan keşifler, icatlar, buluşlar Osmanlı Devleti tarafından yalnız seyretmekle kaldığından, Osmanlı ve Avrupa arasındaki medeniyet farkı hızla kapanmaya başlamıştır.
- İlerleyen zaman içerisinde de Osmanlı Devleti bu konularda Avrupa’nın gerisinde kalmaya başlamış ve açılan farkı kapatma çabaları başlatılmıştır. Fakat yapılan Islahatlar ve Tanzimatlar bu farkı kapatmada yetersiz kalmıştır.
REFORM
Kelime anlamı yeniden düzenleme anlamına gelir,. Orta Çağ Avrupa’sında 16.yy’da bütün dini, siyasi ve ekonomik gücü elinde bulunduran Katolik kilisenin kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmesi ve bozulması sonucunda aydınlar ve halkın tepkisiyle Reform hareketleri başlamıştır.
Nedenleri:
- Kağıt ve matbaayla birlikte okur yazar oranının artması.
- İncil’in farklı dillere çevrilmesi sonucu İncil’in asıl içeriğinin öğrenilmesi, din adamlarının yalan söylediğinin anlaşılması ve din adamlarına olan güvenin azalması.
- Kilisenin Endülüjans (cennetten arazi) yetkisini kullanarak zenginleşmesi ve halkın buna
- Rönesans hareketleriyle birlikte düşünce özgürlüğünün oluşması.
- Kilisenin Aforoz (dinden atma ) ve Enterdi (kral ile beraber topluca dinden atma) gibi olumsuz hareketleri,
UYARI: Reform hareketleri, Martin LUTHER öncülüğünde Almanya’da ortaya çıkmıştır. Martin luther bir din adamı ve 84 maddelik bildiriyi Kilisenin kapısına astı ve isyanı başlattı
- Martin Luther kilisenin uygulamalarına karşı çıkmıştır. Buna karşılık kilise, Martin Lut-her’i dinden çıkarmış ve ölüme mahkum etmiştir. Almanya’daki bazı prensler tarafından korunan Martin Luther, İncil’i Latince’den Almanca-‘ya çevirmiştir. Martin Luther, Katolik kilisesine karşı, Protestanlık mezhebini kurmuştur.
Reform
UYARI: Protestanlık mezhebi 1555 Ogsburg Antlaşması ile Almanya’da tanınmıştır.
UYARI: Fransa’da başlayan Reform hareketleri sonucu Kalvenizm 1598’de Nant Fermanı ile serbest bırakılmıştır. İngilterde ise Anglikanizm mezhebi yayılmaya başladı
Sonuçları:
- Avrupa’da yeni mezhepler ortaya çıkarak Mezhep birliği bozulmuştur.
- Katolik kilisesine ve din adamlarına olan güven azalmıştır.
- Kilisenin elinde bulunan eğitim sistemi Protestanların yaşadıkları yerlerde Laik.bir şekle dönüştürülmüştür.
- Kilisenin elinde bulunan topraklar, mallar halk tarafından yağmalanmış ve paylaşılmıştır.
- Bilimsel çalışmalar önündeki en büyük engel olan kiliseler, eski önemini kaybetmiştir.
- Katolikler ve Protestanlar arasında Mezhep savaşları başladı(yüzyıl Savaşları 116 yıl).
UYARI: Osmanlı Devleti Reform hareketlerinden etkilenmemiştir. Çünkü Osmanlı toprakları içerisinde yaşayan bütün vatandaşlara din ve vicdan özgürlüğü tanınmıştı. Bunun yanında Reformla birlikte, Avrupa’nın mezhep birliğinin bozulması ve mezhep çatışmalarının başlaması Osmanlı’nın Balkanlarda ilerleyişini kolaylaştırdı bundan dolayı olumlu etkilendiği söylenebilir.
Hazırlayan: Mehmet ÖZDURAK
