Divan Teşkilatı

1-Divan Teşkilatı devlet yönetiminin başıdır.Devlet işlerinde son kararı vermek, orduya komuta etmek, büyük rütbeli devlet adamlarını atamak, savaş ve barışa karar vermek, halkın huzur ve mutluluğunu sağlamak padişahın görevleri arasındadır. Divan Teşkilatı

2- Divan Teşkilatının verdiği emirlere “ferman” adı verilirdi.

3-Fatih Sultan Mehmet’ten sonra Divan’a Sadrazamlar (Vezir-i Azam) başkanlık etmeye başlamışlardır.

4-Divan Teşkilatı Osmanlı Devleti’deki en büyük, en yetkili yönetim oluşumudur.

5-Divan Teşkilatı Orhan Bey zamanında kuruldu ve Tanzimattan sonra adını nazırlık (Bakanlar Kurulu) olarak değişti.

6-  Divan Teşkilatı için en belirgin bulgular II Beyazıt zamanında rastlanmaktadır.

7- Divan Teşkilatı her gün sabah toplanırdı. Divan Teşkilatı

8- Fatih Sultan Mehmet zamanında Divanı Teşkilatı bir kanunname ile tekrar düzenlendi ve artık divanı hümayuna Veziriazam başkanlık yaptı.Padişah kulları ile toplantıya katılmıyordu. Bu durumda padişahın otoritesinin güçlendiğinin kanıtıdır. Padişah Divanı hümayun toplantılarını salonun üst tarafında yer alan bir kafesten istediğinde dinleyebiliyordu. Divan Teşkilatı

9- 16 yüzyıla kadar divanı Teşkilatı haftanın 5 günü toplanıyordu. Daha sonra ise cumartesi, pazar, pazartesi ve salı günleri toplanmaya başladı.

10- 17 yüzyıldan sonra Divanı Teşkilatı etkisi azalmaya başladı.

11- O dönemlerde Divanı Hümayun kubbe altı olarak biliniyordu.

12- Divanı Hümayuna bütün halkın başvurması açıktı. Halk başvurusu kabul ediliyordu.

13- Divanı Teşkilatında devlet işlerinin yanında büyük davalara da bakılırdı.

14- Divanı Teşkilatında   alınan kararlar “Mühimme Defterleri”ne yazılırdı.

Divan-ı Hümayun üyeleri, üç kısımdır.

1.Seyfiye

(Sadrazam, vezirler, Kazasker, Nişancı, Defterdar, Yeniçeri ağası, Kaptan-ı derya)

2.İlmiye

(Müftü, Şeyhülislam, kadılar, müderrisler)

3.Kalemiye

(Defterdar ve Nişancı’ya bağlı kâtipler ve kalemler)

VEZİR-İ AZAM  (SADRAZAM) :   → BAŞBAKANv

1-Padişahtan sonra en yetkili ve en yüksek devlet memurudur.

2-Devlet memurlarını atama ve görevden alma sadrazamın işidir.

3-Padişahın mührünü özel bir kese içinde taşırdı.

4-Padişah sefere çıkmadığı zaman Serdar-ı Ekrem ünvanıyla orduya komuta ederdi.

5- Padişahın katıldığı divan toplantılarında konuşma yetkisi vardı. Ayrıca alınmaya çalışılan kararlarda oy verme yetkisine sahipti. Divan Teşkilatı

VEZİRLER :       → DEVLET BAKANLARI

1-      Devlet işlerinin yürütülmesinde sadrazama yardımcı olurlardı.Sınırların genişlemesiyle sayıları artmıştır.

KAZASKERLER :      → ADALET BAKANI

1-Divan-ı Hümayunda büyük davalara bakarlardı.

2-Kadıların ve Müderrislerin atamalarına ve görevden almalarına bakarlardı.

3-Divan teşkilatında vezirlerin arkasında yer alırdı. Divan Teşkilatı

DEFTERDARLAR :          → MALİYE BAKANI

1-Devletin maliye işlerine bakarlardı. devletin gelir ve giderlerini belirleyerek yıllık bütçeyi ayarlarlardı.

2-Padişahının malının temsilcisidir.

3-Katiplerle toplantıya katılırdı.

4-Salı günü toplantısında kendi dairesi hakkında geniş bir sunum yapardı.

5-Kadıaskerin arkasında divan teşkilatında yerini alırdı. Divan Teşkilatı

NİŞANCI :

1-      Devlet kanunlarını çok iyi bilirdi.

2-      Yabancı devletlere gönderilecek mektuplara ve Divan kararlarına padişahın tuğrasını çekerdi.

3- Fethedilen toprakları deftere kaydeder.gelirlerine göre devlet görevlilerine dağıtımını yapardı.

ŞEYHÜLİSLAM   ( MÜFTÜ )

1-      Devlet işlerinin İslam dininin esaslarına göre yürütülmesini sağlar ve yürütülecek işler için fetva verirdi. Divan’a Kanuni devrinde katılmış ve Sadrazamla eşit tutulmuştur.

KAPTAN-I DERYA         → DONANMA KOMUTANI ( AMİRAL)

1-      Deniz kuvvetleri komutanıdır.Yükselme döneminde Divan’a katılmıştır.

• Osmanlı Divan Teşkilatı İlhanlılar divan teşkilat örnek alınarak uygulanmıştır.
• Divan Teşkilatı sabah namazından sonra çok erken saatlerde toplanıyordu.
• Divan çeşitleri arasında ayak divanı da vardır. Ayak divanında askeri meseleler konuşulurdu.
• Galebe divanında elçiler kabul edilirdi.
• Sefer Divanı. Veziriazam sefere çıkmadan önce topladığı divandır.
• Ulufe divanı: Bu divan yeniçereilere ulufe denilen maaş verilmeden önce toplanılırdı.
• İkindi Divanı: Bu divan sabahki divanda bitmeyen işler için yapılırdı.
• İslamiyette ilk divan teşkilatı benzeri divanı Hz Ömer toplamıştır.
• Divanda görüşülen ve alınan kararlar “Mühimme Defterleri”ne yazılırdı.
• Reisülküttap: Divan’da ki katiplerin başıdır. Nişancı altında görev yapmaktadır.
• Divan teşkilatındaki toplantılarda protokol kurallarına son derece dikkat edilirdi.
• Divan Teşkilatındaki görevlilerin yerlerini alması ile toplantı başlardı. Son derece disiplinli bir yapısı vardı. Divan Teşkilatı

SERKAN SERT      SOSYAL BİLG. ÖĞRETMENİ