Sınıfta İstenmeyen Davranışlar ve Çözümleri

Davranışçı yaklaşıma göre problemli davranışlar ortadan nasıl kaldırılır?

Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri başlıklı yazımız umarım sizlere faydalı olur.

Davranışlarının oluşmasında uygun yönlendirme büyük önem taşır. Kullanacağımız bazı teknikler olumlu davranışların artırılmasına, bazıları ise olumsuz davranışın söndürülmesine yöneliktir. Olumsuz davranışı ortadan kaldırma konusunda belirlenmiş yollar standarttır. Fakat her çocuk ve aile birbirinden farklıdır ve davranış değiştirme yöntemleri de bir çocuktan ötekine değişkenlikler gösterebilir.

Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri için öncelikle bir plan yapılması gerekir.

Davranış değiştirme şu aşamalarda gerçekleştirilebilir:
1. Sorun tanımlanır.
2. Amaç saptanır.
3. Amacı gerçekleştirmenin yolları çocuğa öğretilir.

Planlamanın sonrasında yapılması gereken uygulamalar;

• MOLA

Mola uygulamasında birey, istenmeyen davranışı yaptıktan hemen sonra yaklaşık 5 dakika gibi kısa bir süreliğine, bulunduğu ortamdan çıkartılarak yalnız bırakılır. Bireye neden dışarı çıkarıldığı söylenir ama başka bir açıklama yapılmaz. Ara verme süresinin bireyin protestoları nedeniyle sona erdirilmemesine dikkat edilmelidir. Bunun gerçekleşmesi halinde bireyin şiddet davranışları da ödüllendirilmiş olur. Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri bu çözüm yöntemi ile çözüm bulabilirsiniz.

• ÇEVRENİN DÜZENLENMESİ ORTAM DEĞİŞTİRME

Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri  rahatsız edici uyaranı ortamdan kaldırma. Örneğin, çocuklardan biri çalışacağı yerde, pencere­den dışarıda olanları seyretmektedir. Öğretmen/öğrenciyi öğretmeni ve dersi izleyeceği dışarıdaki olayları izlemeyeceği bir yere oturtulur.

Uyumlu davranışı destekleyecek ortam hazırlama. Örneğin, öğrencilerden birinin akademik be­cerilerini yeterli düzeyde olmaması nedeniyle, okulda verilen ödevleri tamamlayamamaktadır. Öğ­retmen bu öğrencinin yapabileceği ve hoşlandığı öğretim materyali hazırlayarak, öğrencinin uyumlu davranışları geliştirilir. Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri bu yöntem ile soruna çözüm getirebilirsiniz.

• KESİN BİR HAYIR

Eğer sert ve kararlı bir şekilde “Hayır” derseniz ve birey yapmakta olduğu yaramazlığa ara verirse, hemen başka bir şeyle ilgilenmesini sağlayın. “Hayır” ı tekrarlamaktan kaçının, çok duymak duyarsızlığa yol açar.

• YOKSUN BIRAKMAK

Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri olarak. Oyuncağı almak gibi, çocuğu nesneden ya da etkinlikten yoksun bırakmak ve nedenini açık bir dille anlatmak da olumsuz davranışı ortadan kaldırmak için kullanılabilir.

• GÖRMEZDEN GELME

Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri yaptığı olumsuz davranışları ön plana çıkarmak yerine olumlu davranışlara odaklanmak için bu teknikten yararlanılır. Görmezden gelme özellikle dikkat çekmeye yönelik davranışlarda çok etkili olabilir. Birey olumsuz davranışın tepkiye neden olmadığını gördükçe bu davranışı yapmaktan vazgeçebilir. Bireyle fiziksel olarak ilgilenmek zorunda kalsanız bile göz kontağı kurmamaya, konuşmamaya dikkat edilmeli. Örneğin çocuk tırnaklarını yiyorsa tepki göstermemiz onu daha cazip kılabilir. Böyle bir durumda sessiz kalıp umursamaz davranmak çocukta ki bu davranışın sönmesini, ona ilgi duymasını azaltabilir. Aksi bir sert müdahale ise tam tersi sonuçlar doğurup ilgisini tırnak yemeye çekebilir. Bazı durumlar da ise görmezden gelmek olanaksız olabilir. Örneğin eğer küçük kardeşini çimdiklemişse, kardeşi ağlamazlık edemez. Dolayısıyla, böyle bir davranıştan sonra, farklı bir caydırıcı tepki kullanmak gerekecektir. Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri olarak bu çözüm önerisini kullanabilirsiniz.

• SÖZEL UYARI

Bireye yanlışını düzeltme şansı tanıyın. “Az önce baban ne demişti?” ya da “Bıçaklarla ilgili kuralımız neydi?” gibi Böyle bir uyarı en azından, bireye yaptığını tekrar değerlendirme fırsatı verir.

• 




  KISITLAMA

Bazı durumlarda çevrenin istenmeyen davranışın yapılmasını önleyecek şekilde düzenlenmesi de yararlı olabilir. Vurma davranışı gösteren çocuğu tutmak gibi.

• OLUMLU PEKİŞTİREÇ

Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri için Pekiştireç hedef davranış gerçekleştiği zaman verilmelidir. Örneğin; seçilen hedef davranış (çocuğun kendi yatağında yatması, ağlamadan bir şey istemesi, vb.) her gerçekleştiğinde aferin demek, sarılmak, gülümsemek, davranışı sözel olarak onaylamak gibi sizin belirleyeceğiniz pekiştireçlerle olumlu davranış ödüllendirilir. Çocuğu uzak tutamadığınız ya da tutunca problemler yaşadığınız bir pekiştireç kullanmamak da önemli bir noktadır. Böyle bir durumda çocuk için aşırı heyecan verici olan pekiştireç çok ön plana çıkar ve kazanılması gereken davranıştan çok bu pekiştirece yoğunlaşılabilir.  Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri bu gibi soruna olumlu pekiştireçle çözüm bulabilirsiniz.

Ayrıca dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Olumlu davranışları mutlaka fark edin ve ödüllendirin,
• Açık, basit ve tutarlı kurallar koyun,
• Olumlu yönergeler verin,
• ‘Yaramazlık’ yaptığında gösterebileceğiniz tepkiler belirleyin.
• Kurallarla ilgili tartışmaktan,
• Bağırmaktan,
• Fikrinizi değiştirmekten,
• Kısasa kısastan (sen bana vurursan bende sana vururum) kaçınmalıyız.

Peki  çocuklarda görülen uyum ve davranış problemlerine zemin hazırlayan tetikleyici ve nedensel faktörler nelerdir?

* İhmal: yetersiz ilgi ve yetersiz sevgi; çocuğun fiziksel, duygusal ve sosyal ihtiyaçlarının zamanında ve ölçüsünde karşılanamaması;

* Yeterli ten temasının, göz kontağının ve iletişimin kurulmaması,

* Aşırı baskıcı ve zorlayıcı tutumlar,

* Aşırı özgür ve gevşek tutumlar: kontrolsüzlük, düzensizlik ve kaos ,

* Aşırı korumacılık: aşırı kaygılı ve evhamlı tutum ve davranışlar,

* Şiddet: fiziksel, duygusal ve sözel şiddet,

* Taciz: fiziksel, cinsel ve sözel taciz,

* Ayrılık: annenin doğumdan kısa bir süre sonra çalışmaya başlaması, uzun saatler veya süreler anne-babanın çocuktan ayrı olması, sık bakıcı değişiklikleri ,

* Boşanma, * Kayıp, ölüm,

* Yaşam koşullarında ani ve büyük değişiklikler,

* Bir kardeşin dünyaya gelmesi,

* Travmatik olaylar: kaza, ciddi hastalıklar, deprem, terör…

Çocuklarda görülen uyum ve davranış bozukluklarının bazıları:

*Saldırganlık,

*Yalan söyleme,

*İzinsiz eşya alma ( Çalma )

*Altını ıslatma ve dışkı kaçırma,

*Konuşma bozuklukları: kekemelik,

*Tikler,  Parmak emme,

*Ritmik sallanma,

*Kendi kendine vurma, kendini ısırma, kafasını yere vurma ,

*Tırnak yeme,

*Fobiler ve korkular vb.

Sınıfta istenmeyen davranışlar ve çözümleri konusunda yukarıdaki makale inşallah işinize yarar. Hazırlayan arkadaşın ellerine sağlık