BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ
XIII. Yüzyıl Sonlarında Anadolu ve Çevresi
Balkanlar ve Avrupa: Siyasi birlik yoktu. Batı Avrupa’da derebeylik (feodalite) rejimi vardı. İstanbul’a Bizans İmparatorluğu, Avrupa’ya Kutsal Roma Germen İmparatorluğu hâkimdi. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Özet
Altın Orda Devleti: Cengiz Han’ın torunu Batu Han tarafından Karadeniz’in kuzeyinde kurulmuş Türk devletidir.
Türkiye Selçuklu Devleti: Kösedağ Savaşı sonrasında yıkılma sürecine girdiler.
Memlûk Devleti: Mısır’da kurulmuştur. Suriye, Filistin, Hicaz, Irak ve Baharat Yoluna egemen oldular.
İlhanlı Devleti: Cengiz Han’ın torunu Hülagu tarafından İran’da kurulmuştur. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Özet
Osmanlı Beyliği’nin Kuruluşu 1302
Kayı Boyu: Kayıların beyi Ertuğrul Gazi, Bizans’a karşı önemli fetihlerde bulunduğu için Türkiye Selçuklu Devleti tarafından Ertuğrul Gazi’ye Söğüt bölgesi uç beyliği olarak verildi. Domaniç bölgesini de ele geçiren
Kayılar, Söğüt’ü kışlak, Domaniç’i de yaylak olarak kullandılar. Ertuğrul Bey vefat edince yerine oğlu Osman Gazi geçti.
Osman Gazi (1302-1326) 24 Yıl
Türkiye Selçuklu Sultanı III. Alaaddin Keykubat’ın İlhanlılar tarafından İran’a götürülmesi üzerine Anadolu’da iktidar boşluğundan faydalanan Osman Bey, Bizans’ı Koyunhisar Savaşı’nda (1302) yenerek bağımsızlığını ilan etti. Kendi adına hutbe okutup para bastırdı. Böylece Osmanlı Beyliği bağımsız konuma geldi.
Osmanlı Devleti’nin Başkantleri: Söğüt, İznik, Bilecik, Bursa, Edirne ve İstanbul.
Kuruluş Yıllarında Osmanlı Fetih Yöntem ve Politikaları
– Osmanlı batıya yönelik gaza ve cihat politikası gütmüştür.
– İstimalet (hoşgörü) Politikası: Fethedilen bölgelerdeki gayrimüslim halka karşı yağma yerine hoşgörü gösterip halkı himaye altına almaya denir.
– İskan Politikası: Fethedilen topraklarda güven ve huzuru sağlamak için genelde Rumeli’ye Türkmenlerin yerleştirilmesidir.
– Karacahisar’ı fetheden Osman Bey, beyliğin merkezini Bilecik’e taşıdı.
Orhan Gazi (1326-1362) 36 Yıl
– Seferlerin başına geçen Orhan Bey, Bursa’yı fethetti. Fetih haberini alan Osman Gazi bu sırada vefat etti.
– Bursa Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı.
– İpek yolunun Bursa’dan geçmesi Osmanlı’yı ekonomik açıdan güçlendirdi.
– Palekanon Savaşı (1329): Bizans’a karşı kazanıldı. Savaştan sonra İznik(1331) alındı.
– Orhan Bey, Bizans İmparatoru Yuannis’in yerine Saray Bakanı Kantakuzen’i destekleriyle tahta çıkardı. Bunun üzerine Tahta çıkan Kantakuzen’in kızı Tedora’yla Orhan Bey evlendi.
– Bizans’a askeri yardımlarda da bulunan Osmanlı’ya Çimpe Kalesi’nin verilmesiyle Osmanlı, Rumeli’ye ilk adımını atmış oldu.
-
Murad (Hüdavendigâr) (1362-1389) 27 Yıl
– Sazlıdere Savaşı(1361): Bizans yenilerek Edirne fethedildi ve başkent yapıldı.
– Haçlı ittifaklarıyla yapılan Sırpsındığı Savaşı(1364), Çirmen Savaşı(1364), ve I.Kosova Savaşı’nı(1389) kazanarak Türk İslam dünyasında büyük bir üne sahip oldu.
– I. Kosova Savaşı sonrası, savaş meydanında şehit edilen tek sultan I.Murad’dır.
Akıncılar
– Osmanlı Devleti’nin Rumeli’de kalıcı olması için sınırlarda bulunan ve düzenli olarak akın düzenleyen cesur, savaşçı hafif süvari birliklere akıncı denir. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Özet
– Fetihlerde önemli rolü olan akıncı beylerine devlet arazi vermiştir.
– En ünlü akıncı beyleri Evrenos Bey, Malkoçoğlu, Mihaloğlu ve Turhanbeyoğulları idi.
Şeyh ve Dervişler (Abdal)
– Osmanlı’ya Bursa, İzmit ve İznik’in fethinde yardım ettiler.
– Balkanların fethedilmesine ve bu toprakların İslamlaşmasına da katkı sağladılar.
– Zaviye ve tekkelerde bölge halkına dinî ve ilmî bilgiler öğrettiler.
Ahiyân-ı Rûm
– Osmanlı fetihlerine destek veren Ahilik teşkilatına mensup gönüllülerdir.
– Osman beyin, Ahi Reisi Şeyh Edebali’nin kızı Malhun(Bala) Hatunla evlenmesi nüfuzunu arttırdı.Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Özet
Bâciyân-ı Rûm
– Ahî Evran’ın hanımı Fatma Hatun’un kurduğu kadın teşkilatıdır.
– Kadınların eğitimi ile ilgilenir, kimsesiz kadınlara sahip çıkardı.
– Gerektiğinde erkeklerle birlikte ülke savunmasına katılırlardı.
– Halı, kilim gibi tekstil üretimi yaparak ekonomiye katkı sağlarlardı.
ANADOLU’DA TÜRK SİYASİ BİRLİĞİ
Karesioğulları: Orhan Bey, iç mücadelelerinden yararlanarak bu beyliği savaşmadan aldı (1345).
Eretna Beyliği: Orhan Bey, iç karışıklıklarından yararlanarak Ahilerin de desteğiyle Ankara ve Sivrihisar’ı savaşmadan aldı.
Germiyanoğulları: Bey kızını I. Murad’ın oğlu I. Bayezid’e verdi. Çeyiz olarak da Kütahya, Tavşanlı, Simav ve Emet’i Osmanlı Devleti’ne bıraktı (1381).
Hamitoğulları: I. Murad para karşılığı Isparta, Akşehir, Seydişehir, Beyşehir ve Yalvaç’ı aldı.(1382).
Karamanoğulları: Her fırsatta Osmanlı’ya karşı ayaklanması ve Bizans’la ittifak kurması üzerine Yıldırım Beyazıt; Karamanoğulları, Germiyanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları, Candaroğulları beylikleri ve Eretna Beyliği’ni topraklarına kattı.
* Bu bölgeleri idare etmek için Kütahya merkezli “Anadolu Beylerbeyliği”ni kurdu.
Dulkadiroğulları: Memlûklara bağlı Beylik’ten Malatya, Besni, Elbistan ve Darende alındı. Bu durum Osmanlı Devleti ile Memlûklerin arasını açtı. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Özet
-
Bayezid (Yıldırım) (1389-1402) 13 Yıl
– Savaşlarda gösterdiği cesaret ve hızlı hareket etmesinden dolayı ona “Yıldırım” lakabı takıldı.
– Haçlılarla yapılan Niğbolu Savaşı(1396) kazanıldı. Abbasi Halifesi, Yıldırım Bayezid’e “Sultan-ı İklim-i Rum” (Anadolu Sultanı) unvanını verdi.
– Yıldırım B. İstanbul’u fethetmek için 4 defa kuşatmış, boğaza Anadolu Hisarı yaptırmış, lakin alamamıştır.
Timur Devleti: Kurucusu Emir Timur olan Orta Asya’da kurulmuş bir Türk Devleti’dir. Altın Orda Devleti’ni yıkmıştır.
Ankara Savaşı(1402)
– Emir Timur, Yıldırım’dan Osmanlı Devleti’nin kendisine bağlanmasını, Anadolu beylerinden alınan toprakların geri verilmesini ve Kara Yusuf ile Ahmet Celâyir’in teslim edilmesini istedi. Yıldırım’ın bu istekleri reddetmesi üzerine iki Türk ordusu Ankara’da karşılaştı.
– Timur, zırhlı süvarileri ve filleriyle Osmanlı’yı yendi.
– Yıldırım ve oğulları esir edildi. Esarete dayanamayan Yıldırım Bayezid vefat etti (1403).
Ankara Savaşı’nın Sonuçları
- Osmanlı dağılma tehlikesi yaşadı.
- Anadolu’da Türk siyasi birliği bozuldu.
- Bizans’ın siyasi ömrü uzadı, İstanbul’un alınması gecikti.
- Anadolu’nun sosyal ve ekonomik düzeni bozuldu.
- Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki ilerleyişi bir süre durdu.
Fetret Dönemi (1402-1413): Timur’un Anadolu’dan çekilmesiyle Yıldırım’ın dört oğlu (İsa, Musa, Süleyman ve Mehmet) arasında taht kavgalarının yaşandığı 11 yıllık dönemdir. Bu dönemde Anadolu’da toprak kaybı yaşanmıştır.
-
Mehmet (Çelebi) (1413-1421) 8 Yıl
– Fetret Dönemi’ne son verdiği için devletin ikinci kurucusu olarak kabul edilir.
– Anadolu’da tekrar Türk siyasi birliğini sağladı.
– Şeyh Bedreddin İsyanı: Osmanlı’da ilk dinî ve sosyal boyutlu isyandır.
-
Murad (1421-1451) 30 Yıl
– İstanbul’u kuşattı.
– Menteşeoğulları ve Germiyanoğulları’nı topraklarına kattı.
– Varna Savaşı(1444) ve II.Kosova Savaşı’nda(1448) haçlı ordusunu yendi. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Özet
Kaynak:Barbarouslaz