Osmanlı Devleti Yükselme, Duraklama ve Gerileme Dönemlerindeki Önemli Gelişmeler

Osmanlı Devleti Yükselme, Duraklama ve Gerileme Dönemlerindeki Önemli Gelişmeler

YÜKSELME DÖNEMİ

•  Kara Ve Deniz Ticaretini Kontrol Altına Alma;
• Bu amaçla Karadeniz kıyısındaki liman kentlerine yöneldi.
• 1460 ta Cenevizlilerin elindeki Amasra’yı aldı.
• 1461’de Sinop’u alarak Candaroğulları’na son verdi.
• Aynı yıl Trabzon Rum İmparatorluğu üzerine yürüdü ve Trabzonu karadan ve denizden kuşatarak teslim aldı.
• Böylece Kuzey Anadolu kıyıları bütünüyle Osmanlı Devleti’nin kontrolüne girdi.
• 1475’te Kırım Yarımadası’nın önemli liman kenti “Kefe” alındı.
• Böylece Karadeniz önemli ölçüde Türk Gölü haline geldi.

   8-Sultan II.Bayezid(1481-1512)
  
   9-Yavuz Sultan Selim(1512-1520

• Fatih döneminde beliginleşen kara ve deniz ticaret yollarını kontrol altına alma siyaseti II.Bayezid’den sonra tahta geçen Yavuz Sultan Selim döneminde de devam etti.
• Yavuz döneminde en önemli gelişme “Mısır’ın” Osmanlı topraklarına katılması oldu.(1517
• Suriye’nin Osmanlı hâkimiyetine girmesiyle Hindistan’dan başlayıp Doğu Akdeniz limanlarına ulaşan ünlü Baharat Yolu’nun kontrolü Osmanlı Devleti’ne geçti.
• Mısır’ın alınmasıyla birlikte İstanbul ile Mısır arasındaki deniz trafiği hızlandı.
• Ancak deniz yolu üzerinde bazı engeller vardı.Hristiyan şövalyelerinin elinde bulunan Rodos adası bu engellerden biriydi.
• Yavuz döneminde Osmanlı Devleti 3 kıtada toprağı bulunan bir imparatorluk görünümüne kavuşmuştur.
• Anadolu Türk birliği sağlanmış,Kuzeyde Kırımyarımadası , Boğdan-Eflak(Bugünkü Romanya),Yunanistan,Bulgaristan,Eski Yugoslavya dediğimiz topraklar Osmanlı Devleti topraklarına dahil edilmiştir.
• Bunlar dışında Afrika’nın kuzeyinde bulunan Mısır,Suriye toprakları ve Suudi Arabistan’ın Kızıl Denize kıyısı olan toprakları Osmanlı Devleti’nin toprağı olmuştur.

  

  10-Kanuni Sultan Süleyman(1520-1566)

• Kanuni’nin ilk yaptığı işlerden biri 1520’de Rodos’a aldı ve buradaki şövalyeler Malta Adası’na çekildiler.
• Bu dönemde Osmanlılar yalnız karada değil denizlerde de gücünün zirvesine çıkmıştır.
• Bu dönemdeki Türk Denizciliğinin ünlü isimleri bu dönemde yetişmiştir;
• Barbaros Hayreddin Paşa(1538),Akdeniz’in en güçlü donanmasının başında bulunan Andrea Doria(andre dorya)’yı preveze’de yenilgiye uğrattı.
• Preveze zaferi sonundaVenedik’in elinde tuttuğu Kıbrıs dışında tüm Doğu Akdeniz Türk gölü haline gelmiştir.Bu zaferin tarihi olan 28 Eylül “Türk Denizcilik Günü” olarak kutlanır.
• Kanuni döneminde topraklarımız D.Anadolu’nun doğusunda Kafkasya dediğimiz bölge,İran sınırı,İran’ın güneyinde bulunan yerler,Suudi Arabistan,Mısır,Trablusgarp(Libya),Tunus gibi toprakların sahibi olmuştur.Avrupa’da Yunanistan,Arnavutluk,Eski Yugoslavya,Macaristan,Avusturya’nın bir kısmı,Romanya ve Kırım gibi toprakları ele geçirmiştir.Bunun sonucunda 25 farklı ülkeyi kontrol etme sonucuna ulaşmıştır.

  11-Sultan II.Selim(1566-1574)

• 1571 de Kıbrısı fethetti.Böylece Doğu Akdeniz’deki hakimiyet pekiştirildi.
• Kıbrıs’ın alınması Avrupa’da büyük yankı uyandırdı.Papa bu durumda harekete geçti.Mora yarımadasındaki ”İnebahtı körfezinde “ iki donanma karşılaştı.Osmanlı Devleti yenildi.
• Bu savaşta Kaptan-ı Derya Ali Paşa şehit olurken donanma büyük ölçüde tahrip oldu.Denizlerde uğradığımız ilk büyük bozgun oldu.
• Sokullu Mehmed Paşa’nın gönderilen Venedik elçisine söylediği sözler çok manidardır; “Biz Kıbrıs’ı almakla sizin kolunuzu kestik,siz İnebahtı’da bizi yenmekle,sakalımızı traş ettiniz.Kesilen kolun yerine yenisi gelmez,fakat kesilen sakalın yerine daha gür çıkar.”
  12-Sultan III.Murad(1574-1595)
  13-Sultan III.Mehmed(1595-1603)
• Avusturya’ya karşı yapılan savaşlarda Eğri,Kanije ve Haçova zaferleri elde edildi.
  14-Sultan I.Ahmed(1603-1617)

  DURAKLAMA DÖNEMİ(1606-1699)

  
  

• Bu zaferlere rağmen 1606-Zitvatoruk Antlaşmasıyla Osmanlı bir anlamda Avrupa’daki üstünlüğünün sona erdiğini kabul ediyordu.Her ne kadar anlaşmada topraklar Osmanlıda kaldıysada artık iki Devlet eşit sayılmıştı.
• XVI.yy. başlarından itibaren Avusturya ve İran ile girilen uzun savaşlar ,ehliyetsiz idareciler, liyakatin yerini rüşvet ve iltimas alması , buna bağlı devletin askeri ve iktisadi düzeninin temelini oluşturan tımar sisteminin bozulmaya başlaması , devletin güç ve otoritesini ,halkın huzur ve asayişini , güvenliğini sarsmıştır.
  15-Sultan I.Mustafa(1617-1623)
  

  

  16-Sultan II.(Genç)Osman(1617-1622)
  I.Ahmed zamanında başlayan sıkıntıların sonucunda Yeniçeriler ulufelerini(3ayda bir aldıkları maaş,2akçeden 7 akçeye kadar çıkmıştır) alamamalarını bahane ederek çıkardıkları isyanda sarayı hedef alıp Genç Osman’ı katletmişlerdir.
  17-Sultan IV.Murad(1623-1640)
  
  18-Sultan İbrahim(1640-1648)
  
  19-Sultan IV.Mehmed(1648-1687)
  17.yy.’a girerken Osmanlı hala Akdeniz’in en önemli deniz gücüydü.Fakat , Girit halen Venedikliler’in elindeydi.
  24 yıllık bir kuşatmadan sonra 1669 yılında Girit fethedildi ve tüm Doğu Akdeniz Türk Gölü haline geldi.

  20-Sultan II.Süleyman(1687-1691)

  21-Sultan II.Ahmed(1691-1695)
  
  22-Sultan II.Mustafa(1695-1703)
  XVII.yy girerken 14.Padişah I.Ahmed zamanında zikrettiğimiz durumlardan dolayı,anarşi artmış,İsyanlar çıkmıştı.(Taşrada Celali,Eyalet ve İstanbul merkezli Kapıkulu diye 3 Grupta isyanlardan bahsedebiliriz)
  Uzayan savaşlar,azalan gelirler,vergi artışı,tımar sisteminin bozulması,
  1699-Karlofça Anlaşması-Avusturya-Macaristan gibi devletlerin ittifak güçlerine karşı ilk toprak kaybımız.
  23-Sulatan III.Ahmed(1703-1730)
  
  24-Sultan I.Mahmud(1730-1754)
  
  25-Sultan III.Osman(1754-1757)
  
  26-Sultan III.Mustafa(1757-1774

  GERİLEME DÖNEMİ(1699-1913)

  Duraklama ve gerileme dönemlerinde askeri ıslahatlar genellikle kara ordusunda yapılmıştı.Donanmaya gereken önem verilmemişti.İşte Osmanlı Devleti denizciliği ihmal etmesinin ilk olumsuz sonucunu Çeşme Vakasıyla yaşadı.
  1768’de Osmanlı-Rus savaşı sırasında Ruslar sıcak denizlere inme politikasının gereği olarak Mora yarımadası’ndaki Rumları ayaklandırmıştı.
  1770 çeşme vakasında Osmanlı Donanması baskın sırasında tamamen yok oldu.Bu ağır yenilgi sırasında padişah III.Mustafa deniz subayı yetiştirilmesi konusunda Baron de Tott adlı Fransız mühendisini donanmayı iyileştirme çalışmalarında görevlendirdi.

  27-Sultan I.Abdulhamid(1774-1789)
  Denizcilik alanında yapılan ilk önemli okul 1784 tarihinden itibaren Mühendishane-i Bahr-i Hümayun adını aldı.Böylece nitelikli deniz subayları yetiştirilmeye başlandı.

  28-Sultan III.Selim(1789-1807)
  
  29-Sultan IV.Mustafa(1807-1808)
  
  30-Sultan II.Mahmud(1808-1839)
  
  31-Sultan I.Abdulmecid(1839-1861)
  
  32-Sultan Abdulaziz(1861-1876)
  Bu dönemde Osmanlı donanması büyük felaketlere uğramaktan kurtulamadı.Donanma 1853 yılında başlayan Kırım Savaşı’nın ilk günlerinde yaşanan Sinop baskınında ağır kayıplar verdi.
  Donanmanın gelişmesine ve modernize edilmesine büyük önem veren Sultan Abdulaziz her türlü imkanı kullanarak 25’i zırhlı olmak üzere 100’ü aşkın gemi inşa ettirdi.
  33-Sultan V.Murad(1876…93 gün)
  
  34-Sultan II.Abdulhamid(1876-1909)
  
  35-Sultan Mehmed Reşat(1909-1918)