OSMANLI-AVUSTURYA İLİŞKİLERİ.
Yükselme Dönemi.
-Osmanlı-Avusturya ilişkileri,Osmanlı-Macar ilişkilerinin sonunda gelişme göstermiştir.
-Yükselme dönemi’nde Kanuni Sultan Süleyman’ın taht’a geçişini kutlamayan ve düşmanca tavırlar içinde bulunan Macarlara ilişkilerin boyutunu belirlemek üzere Behram Çavuş elçi olarak gönderilmiştir.Ancak Osmanlı elçisi Macarlar tarafından öldürülünce;Kanuni sefere çıktı.1521’de-karadan ve nehirden yapılan kuşatma sonucunda-Belgrat alındı. Belgrat’ın fethi,durumu başka boyutlara getirdi.Macar Kralı II.Lui,Avusturya arşüdikası Ferdinat ile Kutsal Roma Germen İmparatoru Şarlken’den yardım istedi.Aralarında yakın akrabalık ilişkileri vardı.1526’da yapılan Mohaç Savaşı sonunda Macar Kralı II.Lui öldü.Budin ele geçti.
-Bu arada Kutsal Roma Germen İmp.u Şarlken tarafından esir edilmiş olan Fransa kralı I.Fransuva da kurtarıldı.Kanuni Fransuva’yı kurtarırken Avrupa Hristıyan birliğini bölmek;Fransa’yı yanına çekerek,onu koruma amacıyla Avrupa siyase tinde söz sahibi olmayı amaçlıyordu.
–Mohaç savaşı’ndan sonra,ilişkiler Osmanlı-Avusturya ilişkilerine döndü.Akrabalık nedeniyle Avusturya Arşüdikası Ferdinant Macaristan topraklarının kendisine ait olduğu iddiasıyla Macaristana saldırılarına başladı.Bu nedenle Kanuni 1529’da I.Viyana Kuşatması’nı gerçekleştirdi.Ancak hazırlıksız olunması ve kış bastırması nedenleriyle kuşatmadan sonuç alınamadı.
–1532’de çıkılan Alman Seferi sırasında üstünlük sağlanmış olmasına rağmen,Doğu’da İran sınırında yaşanan sorunlar nedeniyle İran’a bir sefer yapmak gerekince 1533’de Istanbul(İbrahim Paşa) Antlaşması yapıldı.Buna göre:
a)Avusturya Arşüdikası Osmanlı Sadrazamına eşit olacaktı.
b)Avusturya vergi verecekti.
c)Avusturya Macaristan üzerindeki isteklerinden vazgeçecekti.
-Bu antlaşma,Avusturya ile yapılan ilk antlaşmadır.
-Kanuni,ölümüne kadar (1566-Zigetvar seferi) Avusturya seferine birçok defa çıkmak zorunda kalmıştır.
Duraklama Dönemi.
–1593’te Avusturya’nın barışı bozması ile başlayan savaşlar 1606 Zitvatorok Antlaşması ile sona erdi.Bu savaşlar sırasında Avusturya ordusunda Rönesans’ın katkıları görüldü.Avusturya ile ilk defa bu savaşta Tüfek kullanıldı.Önce-
leri Osmanlıların karşısına çıkmaya cesaret edemeyen Avusturya kuvvetleri çoğu çatışmalarda Osmanlılara karşı üstün
geldiler.Bu nedenle 1596 Haçova Savaşı güçlükle kazanıldı.
1606 Zitvatorok Antlaşması’na göre:
1.Avusturya Arşüdikası protokolde Osmanlı Sultanına eşit duruma geldi.
2.Avusturya,elinde bulundurduğu Macar toprakları için ödediği vergiyi artık ödemeyecekti.(Böylece o topraklar Avusturya’
ya kesin olarak terkedilmiş oldu.)
3.Kanije,Eğri ve Estergon kaleleri Osmanlılarda kaldı.
Bu Antlaşma ile Osmanlılar,1533’den beri Avusturya’ya olan üstünlüklerini kaybettiler.
-Avusturya’nın Erdel üzerinde hak iddia etmesi üzerine Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmet Paşa sefere çıktı.1662’de baş
layan savaşlar 1664 Vasvar Antlaşması ile sonuçlandı.Buna Göre:
1.Uyvar ve Novigrad Osmanlılara geçti.
2.Avusturya Erdel işlerine karışmayacaktı.
3.Avusturya savaş tazminatı ödeyecekti.
Bu savaşlar sırasında Fransa,Avusturya’ya asker yardımında bulunmuş,Osmanlı-Fransız dostluğu bozulmuştur.
-Avusturya İmparatoru I.Leopold’ün,Avusturya yönetimindeki Ortodoks ve Protestan Macarlara şiddetli baskı yaparak,
onları zorla Katolik yapmak istemesi üzerine,Macar Milliyetçilerinin lideri Tökeli İmre’nin önderliğinde isyan ettiler.
Tökeli İmre,Avusturya’ya karşı Osmanlılardan yardım istedi.
Osmanlılar,Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa komutasında sefere çıktı.Viyana’yı kuşattı.1683.Tarihte II.Viyana Kuşatması adı verilen bu kuşatmada yardıma gelen Leh Kralı Jan Sobieski komutasındaki Haçlı Kuvvetle
ri,Kırım Hanı’nın kayıtsız davranması sonucunda Osmanlı ordusunu bozguna uğrattı.Kuşatma kaldırıldı.
II.Viyana’da yaşanan bozgun,1071 Malazgirt Zaferi ile başlayan Türk ilerleyişinin son noktası olmuştur.
Böylece Avrupa,Türk baskısı ve korkusundan kurtulmuş,örgütlenip;Türkleri Avrupa’dan,hatta Balkanlardan atmak için harekete geçmiştir.
Viyana bozgunundan sonra Avusturya,Lehistan,Venedik ve sonradan Rusya’nın katıldığı bir Kutsal İttifak oluştu-
ruldu.Bu ittifaka sembolik olarak Malta da katıldı.
-İttifak devletlerinin saldırıya geçmesiyle başlayan savaşta Osmanlılar ilk başta başarılı savunmalar yaptılar.Ancak
Sadrazam Köprülü Fazıl Mustafa Paşa’nın Salankamen Savaşı’nda şehit olmasından sonra başarılı olamadılar.En
son olarak Avusturya’ya karşı alınan Zenta yenilgisi üzerine barış istediler.Bu arada Ruslar da Azak Kalesi’ni ele
geçirdi.
1699 Karlofça Antlaşması’na göre:
1.Avusturya’ya : Temeşvar ve Banat Yaylası dışında kalan Tüm Macaristan ve Erdel,
2.Lehistan’a : Podolya ve Ukrayna,
3.Venedik’e : Mora Yarımadası ve Dalmaçya Kıyıları,
4.Antlaşma 25 yıl sürecek;bunun denetimi de Avusturya’ya bırakılacaktı.
Önemi:-Osmanlılar ilk defa büyük miktarda toprak kaybetti,
-İlk kez birden fazla devletle antlaşma imzalandı.
Gerileme Dönemi.
-Osmanlıların Gerileme Dönemindeki politikası;Karlofça ve Istanbul Antlaşmaları ile Kaybettiği toprakları geri alma çabası olmuştur.
-Bu politika gereğince geliştirilen hareketlerden birisi de,Osmanlıların Karlofça’da Venediklilere verdiği Mora’yı 1715’
de almasıdır.
-Antlaşmanın çiğnendiğini ileri süren Avusturya,Osmanlılara karşıVenediklilerin yanında savaşa girdi.1716-1718 ara- sında geçen savaş sonunda 1718 Pasarofça Antlaşması yapıldı.
Buna göre:Banat Yaylası,Sırbistan’ın Kuzey kısımları ve Belgrad,Avusturya’ya bırakıldı.
Önemi:Belgrad’ın kaybı,Balkan topraklarının korunması konusunda endişeler getirdi.Osmanlı Devleti bu konuda geçici
tedbirler almak zorunda kaldı.Anadolu’dan Balkanlara Türkmenler götürülüp yerleştirildi.Türk nüfusu artırıldı.
Bu gelişmelerle Osmanlı devleti kaybettiği toprakları geri alamıyacağını anladı.Artık bundan böyle eldeki mevcut toprakla
rı koruma politikası güdecektir.
Öte yandan Osmanlı Devleti Avrupa’nın üstünlüğünü resmen kabul etti.Böylece Avrupa’dan yararlanılmaya karar verildi.
İlk defa Avrupa’ya pencere açıldı.”Lale Devri” yenilikleri denilen ilk batı kaynaklı yenilikler görüldü.
-Bir kara devleti olan Avusturya,denize ulaşmak istiyordu.Bunun için de en kısa yol,Osmanlıların elindeki Bosna-Hersek topraklarıydı.O sırada devam eden Osmanlı-Rus savaşı’nda,Ruslarla anlaşarak aniden Osmanlılara karşı saldırıya geçti. 1737.Savaşlara 1739 Belgrad Antlaşması ile son verildi.
Buna göre:1.Osmanlılar Pasarofça ile kaybettiği toprakları Avusturya’dan geri aldı.
2.Tuna ve Sava iki ülke arasında sınır kabul edildi.
Bu antlaşma ile Osmanlılar,batıda son defa toprak kazanmıştır.Böylece batıda imzalanan son kazançlı antlaşmadır.
Belgrad antlaşmasında Fransızlar,Osmanlılar lehinde aracılık yaptıkları için onlara 1740 Kapütilasyonları verilmiştir.
-Avusturya,Ruslarla gizlice anlaşarak Osmanlılara savaş açtı.1787.Osmanlı Devletini bu güç durumdan 1789 Fransız İhtilali kurtardı.İhtilalin getirdiği milliyetçilik fikirlerinin ülkesindeki azınlıkları etkileyeceği endişesi ile Avusturya barış istedi.Yapılan 1791 Ziştovi Antlaşması’na göre:Avusturya savaş sırasında aldığı yerleri geri vererek,savaş öncesi
sınırlara dönüldü.