18. YY ISLAHAT HAREKETLERİ:
LALE DEVRİ : (1718 Pasarofça Ant. – 1730 Patrona Halil İsyanı)
1718’ de başlayıp, 1730’ da Patrona Halil İsyanıyla sona eren devirdir. Bu dönemde Avrupa’nın üstünlüğü ilk kez kabul edilmiş ( geçici elçilikler) ve batı tarzında yenilikler yapılmaya başlanmıştır.
Dönemin padişahı III.Ahmet, dönemin yaratıcısı Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’ dır.
DÖNEMİN YENİLİKLERİ:
- Ø Avrupa başkentlerine ilk kez geçici elçilikler kuruldu.
- Ø İbrahim Müteferrika tarafından ilk özel matbaa kuruldu. Fakat dini kitap basılmaması şartıyla. Sebep Hattatlık sanatının korunmasıydı.
Matbaada sosyal içerikli kitaplar basıldı. İlk basılan kitap ‘’ Vankulu Lügati’’ isimli bir sözlüktür.
- Ø Yeniçerilerden oluşan bir itfaiye kuruldu. (Tulumbacılar ocağı)
- Ø İlk çiçek aşısı yapıldı
- Ø İstanbul’da Kumaş, Yalova’da Kâğıt, Kütahya’da Çini fabrikaları kuruldu.
- Ø Avrupa mimarisi ilk kez örnek alındı. Batı tarzında köşkler, saraylar, bahçeler (lalezarlar-lale bahçeleri) yapıldı.
- Ø Tercüme büroları kuruldu. Doğu klasikleri Osmanlıcaya çevrildi ve kütüphaneler kuruldu.
- Ø Dönemin en ünlü sanatçılar; Minyatürde > Levni, Şiirde > Nedim, Hattatlıkta > Hafız Osman’ dır.
NOT: Lale devrinde askeri alanda hiçbir düzenleme yapılmamıştır.
SONUÇ:
Bu dönem Ulemanın kışkırtması sonucu Patrona Halil İsyanı ( halkında karıştığı yeniçeri isyanı) ile sona erdi. III. AHMET tahtan indirildi. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa öldürüldü. I. MAHMUT tahta geçirildi.
I. MAHMUT:
- Ø Teknik eleman yetiştirmek amacıyla Kara Mühendishanesi adında teknik bir okul açıldı.
- Ø Humbaracı Ahmet Paşa( Kont De Donve) tarafından Humbaracı Ocağı (cephane) kuruldu. Bu ocağın kuruluşu Avrupalı bir kişinin desteğiyle yapılan ilk ıslahat hareketidir.
III. MUSTAFA:
- Ø Teknik eleman yetiştirmek amacıyla Deniz Mühendishanesi açıldı.
- Ø Baron De Tott tarafından Sürat Topçuları Ocağı kuruldu.
- Ø İlk kez iç borçlanma oldu. Esham Kağıtları: Galata bankerleri denen Yahudilerden karşılığı altınla ödenmek üzere borç alındı.
I. ABDÜLHAMİT:
- Ø İlk kez yeniçeri sayımı yapılıyor. Ulefa ( yeniçeri maaşı) alımı-satımını yasaklıyor.( Yeniçeriler rüşvet karşılığı maaşlarını satıyorlardı)
- Ø Sürat topçuları ocağını ıslah ediyor.
Alıntı