MEDYA OKURYAZARLIĞI DERSİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Medya okuryazarlığı, çeşitli formlarda iletişim kurma, analiz etme, değerlendirme ve üretme yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Medya okuryazarlığına sahip olan bir kişi kitaplarda, gazetelerde, filmlerde, internette, video oyunlarında, radyolarda, televizyonlarda, müziklerde gördükleri, duydukları ya da okudukları hakkında eleştirel ve yaratıcı düşünebilir, analiz yapabilir ya da kendisi yeni ürünler, mesajlar ortaya koyabilir.
Medyanın sadece çocukların değil, yetişkinlerinde hayatlarında önemli bir yer tuttuğu düşünüldüğünde, medya okuryazarlığı dersi sınıf içinde uygulanan öğretim programı ile sınırlı değildir. Öğretim programı dışında kalan çeşitli okul dışı aktivitelerlede medya okuryazarlığına ilişkin bilgi, yetenek ve beceriler öğretilebilir, geliştirilebilir. Bu dersteki temel amacın sene sonunda karne notu vermek değil, yaşamında önemli bir yer tutan medyaya karşı geleceğin yetişkinleri ve ebebeynleri olacak olan, öğrencilerde ciddi bir farkındalık geliştirmek olduğu düşünülürse, bu derse ilişkin bilgi, beceri ve yeteneklerin kazanılıp kazanılmadığının değerlendirilmesinde Performansa dayalı değerlendirme yaklaşımının kullanımı yerinde olacaktır.
OTANTİK DEĞERLENDİRMENİN AMACI
Toplumlar teknoloji çağından bilgi çağına geçmektedir. Bu gelişim toplumun ve iş dünyasının bireylerden bekledikleri yeterliliklerin farklılaşmasına neden olmuştur. Okulların öğrencilere temel bilgi ve becerileri kazandırmalarının yanısıra, eleştirel, yaratıcı düşünme, problem/sorun çözme, iletişim kurma, kendine güven, plan yapma, işbirlikçi çalışma vb. bilgi ve becerilerinde öğretmesini zorunlu kılmaktadır.
Sadece geleneksel ölçme ve değerlendirme araçları olarak adlandırılan, çoktan seçmeli maddelerden, eşleştirme maddelerinden, doğru/yanlış, boşluk doldurma maddelerinden ya da açık uçlu sorulardan oluşan yazılı, sözlü sınavlar ya da testlerdeki performanslarına bakarak öğrencilerin sahip olduğu bilgi, beceri ya da yetenekler hakkında fikir edinmek ve yargıda bulunmak doğru ve yeterli değildir. Temel bilgi ve becerilerin yanısıra sınıf içi etkinliklerde ya da yıl sonu değerlendirmelerinde öğrencilere kazandırılması hedeflenen daha üst düzey bilgi, beceri ve tutumların değerlendirilmesine en uygun araçlar olarak tanımlanan Performans değerlendirme, Performansa dayalı değerlendirme ya da diğer bir adıyla alternatif değerlendirme araçlarından da dengeli bir şekilde yararlanılmalıdır.
Öğretmenler Performans değerlendirme ve geleneksel değerlendirme arasında seçim yapmak zorunda değillerdir. İkisinin birleştirilmesi ihtiyaçları en iyi şekilde karşılayabilir. Eğer bir şoför seçmeniz gerekiyorsa, sadece uygulama sınavını geçen kişiyi mi, yoksa sadece yazılı sınavı geçen kişiyi mi seçmeliyim? şeklinde düşünmeden her iki sınavda da başarılı olan kişiyi seçmeyi tercih edersiniz. Seçtiğiniz şoför hem araba kullanma hakkında gerekli bilgilere sahip olmalı (bu geleneksel yollarla test edilebilir) hem de iyi araba kullanmalıdır (bu da Performansa dayalı değerlendirme ile test edilebilir).
OTANTİK DEĞERLENDİRME NEDİR?
Performansa dayalı değerlendirme, farklı şekillerde adlandırılmaktadır: alternatif değerlendirme, Performans değerlendirme, doğrudan gözlem yolu ile değerlendirme, bu değerlendirme yaklaşımına verilen diğer isimlerdir. Adına ne denilirse denilsin, Performansa dayalı değerlendirme; öğrencilerden temel bilgi ve becerilerinin uygulamalarını göstermeleri için gerçek yaşama ilişkin birtakım görevleri yerine getirmelerinin istendiği bir değerlendirme türüdür (Jon Mueller). Performansa dayalı değerlendirme öğrencilerden yetkinlik kazandıkları bilgi ve becerileri uygulamak için belirli yeterlilikleri, gerçek yaşamla ilişkilendirilmiş görevleri yerine getirirken göstermelerinin istenmesi olarak da tanımlanmaktadır (Stiggins,1987).
Performansa dayalı değerlendirme ya da Performans değerlendirme ya da alternatif değerlendirme, öğrencilerin yerine getirmeleri gereken bir görev ve bu görevi yerine getirirken öğrencilerin performanslarını değerlendirmek için kullanılan bir puanlama aracından (dereceli puanlama anahtarı, derecelendirme ölçeği, kontrol listesi vb.) oluşmaktadır.
Medya Okuryazarlığı Dersinin değerlendirilmesinde kullanılabilecek performans görevi, ürün ve puanlama araçlarına ilişkin örnekler aşağıdaki tabloda sunulmuştur:
DEĞERLENDİRME NASIL OLMALIDIR?
- Öğretme ve öğrenme süreçlerinin bir parçası olarak planlanmalıdır.
- Tüm öğrencilerin öğrenme ve kazanımlarını yansıtmalıdır, öğrencilerin öğrenme stillerini ve zekâ türlerini de dikkate almalıdır.
- Ölçmesi kolay özellikleri (olgulara ilişkin bilgiler vb.) değil, neler bizim için önemliyse (grup tartışmalarına katılma vb.) onları ölçmelidir.
- Öğrencilerin kendi öğrenme süreçlerine katılımlarını sağlamalıdır.
- Değerlendirme standartlarda ve kazanımlarda ilerleme ve gelişmeye imkân sağlamalıdır.
- Öğrencilerin katılımını sağlamalıdır.
- Öğrencilerle öğrenme hedefleri ve beklenilen çıktılara ilişkin tartışmaları içermelidir.
- Öğrencilere kendi ilerlemeleri ve kazanımları hakkında geribildirim alma ve verme fırsatı sağlamalıdır.
- Öğrencilere daha sonra ne yapmaları gerektiği konusunda yardımcı olmalıdır.
- Sürekli olmalı ve gelecekteki öğretme ve öğrenmeler konusunda bilgi verici olmalıdır.
- Programda yer alan kazanımlara uygun ölçme ve değerlendirme araçları kullanılmalıdır. Hangi tür kazanımların en etkili şekilde hangi yöntem ve tekniklerle değerlendirilebileceğinin belirlenmesi gerekmektedir.
- Değerlendirme etkinliklerinin ve araçlarının programın temel amaçlarına hizmet eder nitelikte olmalarına ve programda kazandırılması hedeflenen becerileri (örneğin eleştirel düşünme ya da problem çözme) kapsamasına ve öğrencilerin mesleki yeterliliklerini (örneğin iletişim ya da takım çalışması becerileri) desteklemesine dikkat edilmelidir.
- Hazırlayan: Banu Özdemir Teşekkür ederiz