I.MEŞRUTİYETİN İLANI ( 1876 )
FİKİR AKIMLARI:
OSMANLICILIK: Din, dil, ırk ayırt etmeksizin Osmanlı sınırları içinde yaşayan herkesin Osmanlı sayılmasıdır. I. Meşrutiyet döneminde Jön Türklerin (Genç Osmanlıların) savunmuş olduğu düşüncedir. Bu düşünce balkan uluslarının Osmanlıdan ayrılması üzerine (en son Arnavutluk ) geçerliliğini yitirmiştir.
Tanzimat fermanı sırasında ortaya çıkmıştı.
ÜMMETÇİLİK (Panislamizm): Bütün İslam devletlerini bir bayrak altında toplama düşüncesidir. Bu düşünce istibdat döneminde (en ünlü savunucusu II. Abdülhamit’tir. Devletin politikası bu dönemde ümmetçilikti)etkili olan düşüncedir. I. Dünya savaşı sırasında Arapların Osmanlıya karşı savaşması bu düşüncenin gerçekleşmeyeceğini ortaya koymuştur.
TÜRKÇÜLÜK: Anadolu’daki Türk birliğini sağlama düşüncesidir. II. Meşrutiyet döneminde İttihat ve Terakki Cemiyetinin ortaya attığı bir düşüncedir. Hala devam eder. En ünlü savunucuları, fikir babaları; devlet politikası haline getirenler : Ziya Gökalp ve Yusuf Akçura’dır. Kurtuluş savaşı döneminde de kullanıldı.
NOT: Tüm fikir akımlarının nedeni; devletin parçalanmasını önlemek.
TURANCILIK(Pantürkizm): Bütün dünyadaki Türk birliğini sağlama düşüncesidir. İttihat ve Terakkicilerden Enver Paşa, Talat Paşa, Cemal Paşa önemli savunucularıdır. Özellikle Enver Paşanın I. Dünya savaşı sırasında devletin resmi politikası haline getirdiği bir görüştür. I. Dünya savaşı sırasında Osmanlının Kafkasya cephesinde Ruslara yenilmesi bu düşüncenin gerçekleşmediğini gösterir.
ADEM-İ MERKEZİYETÇİLİK(FEDARELCİLİK): Devlet politikası haline getirilmemiş bir düşünce akımıdır. Ülkenin eyaletlere bölünüp yönetilmesi şeklidir. Mısır asıllı Prens Sabahattin adlı bir düşünürün ortaya attığı bir düşüncedir. Bugün ki en iyi örneği ABD’dir.
BATICILIK: Batıyı örnek alma, batı gibi olma düşüncesidir. Abdullah Cevdet ortaya atmıştır. Taklitçilikten öteye gitmemiştir.
I. MEŞRUTİYETİN İLAN EDİLMESİNİN(1876) NEDENLERİ:
1) Devleti çöküşten kurtarmak
2) Azınlık isyanlarını durdurmak
3) İstanbul (tersane) Konferansının (1876’da Rusya’nın çağrısıyla toplanmıştır. Amaç balkan sorunlarını çözmektir.) toplanmasını engellemek.(hızlandıran neden)
I. Meşrutiyeti ilan eden padişah II. ABDÜLHAMİT’TİR. İlan ettiren grup ise Genç Osmanlılar (jön Türkler)’ dir. Bu dönemde Osmanlı düşüncesi devletin resmi görüşü haline gelmiştir. Meşrutiyetin ilanıyla Osmanlının ilk Anayasası (1876 Kanun-i Esasi) yürürlüğe girmiştir.
NOT: II. Abdülhamit meşrutiyetçi değil ümmetçi bir padişahtır. Tahta geçmek için I. Meşrutiyeti ilan etmiştir.
NOT: I. Meşrutiyetin ilanıyla Osmanlının ilk anayasası Kanun-i Esasi (1876) yürürlüğe girmiştir.( Aynı zamanda T.C.’ nin de ilk anayasasıdır bu anayasa.)
KANUN-İ ESASİ (23 Aralık 1876):
Jön Türklerin başı Ahmet Mithat Efendi ile II. Abdülhamit’in karşılıklı görüşmeleriyle yapılan bir anayasadır. 12 bölüm, 117 maddeden oluşur.
Demokratikleşme hareketidir. Fakat anayasanın kendisi padişaha üstünlükler verdiğinden demokratik değildir.
1982 anayasası 7 bölüm, 177 maddedir.
KANUN-İ ESASİ MADDELERİ:
1) Ayanlar meclisi ve Mebuslar meclisi olmak üzere iki türlü meclis açılacaktır. ( bu yönüyle 61 anayasasına benzer, o da iki türlü meclisten oluşur)
Ayan, padişaha yakın olan kimselerdir.
ayan meclisi üyesini padişah, mebuslar meclisi üyesini halk seçer.
Osmanlıda halk ilk defa yönetime katılmıştır. Fakat halkın istemesiyle değil devlet adamlarının bu hakkı vermesiyle.
2) Meclisi açma kapama yetkisi padişaha ait olacaktır.
3) Padişahın istemediği kararlar mecliste görüşülmeyecektir.
4) Padişah istediği mebusu sürgüne gönderme yetkisine sahip olacaktır.
5) Padişah kutsal ve sorumsuzdur.(kutsal dokunulmazlık)
6) MECLİS HÜKÜMETE KARŞI SORUMLUDUR.
93 Harbinin(1877-78 Osmanlı – Rus Savaşı) çıkmasını bahane eden II. Abdülhamit meclisin kendisine vermiş olduğu yetkiyi kullanarak I. Meşrutiyet dönemine son vermiş, meclisi kapatmış ve anayasayı feshetmiştir.
İSTİBDAT DÖNEMİ (1878 – 1908 ) :
II. Abdülhamit’in ülkeyi baskı ve şiddetle yönettiği bir dönemdir. Bu dönemde; Her türlü cemiyet kurmak, Gazete çıkarmak, Kitap basmak ve okumak yasaklanmıştır.
Yine bu Dönemde:
1) DUYUN-U UMUMİYE KURULDU(1881). Genel borçlar idaresi demektir. Dış borçlar sorunu yüzünden kurulmuştur. Borçların birikmesi nedeniyle kazanç borçların faizini bile ödeyemiyordu. Bu yüzden tüm dünyaya iflas ettiğini bildiren MUHARREM KARARNAMESİNİ yayınlıyor. Bunun üzerine dış devletler alacaklarını tahsil edebilmek amacıyla Osmanlı devletinin tarım v.b. tüm gelirlerine el koymak için Duyun-u Umumiye’yi kuruyorlar(1881).
2) MECELLE kabul edildi. İlk medeni kanundur. Ahmet Cevdet Paşa hazırlamıştır. Türk Medeni kanununun kabulüne kadar yürürlükte kaldı.
3)HAMİDİYE ALAYLARI kuruldu. D. Anadolu’da ermeni faaliyetlerini engellemek amacıyla 36 kürt aşiretten oluşmuş birliklerdir.
günümüzdeki kürt meselesinin çıkış noktasıdır. Bu olay sayesinde bölgedeki kürt aşiretler güçlendi. kürdistan hayali başladı. bu alayların kurulmasındaki PİRAN aşireti en büyük sorun olandır. Şeyh Said isyanını başlatan aşirettir. Bu oluşumların sonucu günümüz terör örgütüdür.
4) Donanma Haliç’e çekildi. (donanma burada çürüdü)
5) Bağdat – Berlin demiryolu hattı Almanlara ihale edildi.
6)Memleket sandıkları Ziraat Bankasına dönüştürüldü.(1888)