Dost kazanmada insanları etkileme sanatı

[Sosyal Bilgiler1]

OST KAZANMA VEİNSANLARI ETKÝLEME SANATI
Olayı kısaca anlatalım:
Theodor Roosevelt 1908'de Beyazsaray'dan çıkarken yerine Taft'ın geçmesini sağlamış ve Afrika'da arslan avına gitmişti, Roosevelt geri döndüğünde Taft'ı muhafazakârlığı yüzünden şiddetle eleştirdi. Cumhurbaşkanlığına üçüncü kez gelmek isteyerek Bull Moose partisini kurdu. Neticede Taft ile Cumhuriyet partisi ancak Vermont ve Utah ülkelerinde oy alabildi ve parti tarihinde eşi görülmemiş bir mağlûbiyete uğradı.
Theodor Roosevelt, Taft'ı eleştiriyordu, fakat Taft kendini buna layık görüyordu muydu? Bilakis Taft gözlerinden yaşlar akarak "Başka türlü hareket edemezdim" demişti. O halde kim haksızdı, Taft mı? Roosevelt mi? Ben de bilmiyorum. Bilmek de istemiyorum. Anlatmak istediğim nokta, Roosevelt tarafından yapılan eleştirilerin Taft'ı ikna etmediğidir. Bu tenkitler Taft'ın kendisini müdafaa etmesine ve en sonunda Taft'ın "Başka türlü hareket etmeme imkân yoktu" demesine sebep olmuştu.
Veya Teapot Dome adıyla şöhret kazanan petrol skandalini düşününüz. Yıllarca süren dedikodulara sebebiyet veren bu rezalet, bütün Amerika'yı sarmış ve Amerika hiçbir zaman buna benzer bir olayla karşılaşmamıştı.
Olay şöyleydi: Cumhurbaşkanı Harding'in kabinesinde içişleri bakanı olan Albert Fail, Amerika donanmasına lazım olan petrolleri satın alarak depolamak görevini üzerine almıştı. Acaba rekabetten faydalanmak mı istedi? Hayır, Fail, bu işi arkadaşı Edward Doheney'e verdi, o da Misler Fall'e (100.000) dolarlık bir istikraz temin etti. Bunun üzerine Fail, Elk Hill depoları civarındaki kuyuları vasıtasıyla bu depolarda bulunan petrolleri taşıyan rakiplerini dağıtmak için Amerika bahriyelilerine emir verdi. Silah kuvvetiyle dağıtılan rakipler mahkemeye

ÝNSANLARIİDARE ETMENÝN TEKNÝK ESASLARI 25
müracaat ettiler, yüz milyon dolarlık skandali ortaya çıkardılar. Bu yüzden Harding'in idaresi lekelenmiş, herkes ayağa kalkmıştı. Cumhuriyet partisi temelinden sarsılmış Albert Fail da hapishaneyi boylamıştı.
Fail çok çirkin şeylerle itham olunuyordu. Hiçbir devlet adamı böyle bir akıbete uğramamıştı. Yıllar sonra Mister Hoover, Harding'in bir dostunun ihaneti yüzünden çektiği ıstıraptan dolayı öldüğüne işaret etmişti. Fail'in karısı bu sözleri öğrenince yerinden kalkarak "Hardinge ihanet mi etmiş. Yalan! Kocam, hiç kimseye ihanet etmedi. Kocam bir kasa dolusu altına bile dönüp bakmazdı. Asıl ihanete uğrayan koçanıdır." diye haykırmıştı.
Ýşte insan böyledir. Kendisinden başka herkesi tenkit etmek insanın yapısında vardır. O halde bir başkasını eleştirmeden önce bu örnekleri gözönünde bulundurmamız gerekir. Bütün eleştirilerin yuvalarından uçan güvercinler gibi yuvalarına geri döneceklerini hatırlayalım. Eleştirilerimizle zor duruma düşürdüğümüz kimselerin kendilerini haklı göstermek için bizi eleştireceklerini veya Taft gibi "Başka türlü hareket edemezdim." diyeceklerini unutmamalıyız.
Abraham Lincoln, 1865 yılında Booth tarafından Ford tiyatrosunda vurulduktan sonra mütevazi bir eve yatırılmıştı. Yatak kısa olduğu için bacakları aşağıya sarkıyordu.
Lincoln son nefesini verirken Genelkurmay başkanı Staton "Dünyanın gördüğü en mükemmel şef burada yatıyor" demişti.
Lincoln'un insanları yönetme konusundaki başarısının sim neydi?

26 DOST KAZANMA VEİNSANLARI ETKÝLEME SANATI
On sene Lincoln'un hayatıyla ilgilendim, üç senemi "Tanınmayan Lincoln" adlı eserimi yazmaya harcadım. Bu sayede bu şahsiyeti derinden derine inceleme imkanı buldum, herşeyden önce onun insanlarla nasıl iletişim kurduğuna dikkat ettim.
Acaba o da insanları eleştiriyor muydu. Evet, Lincoln gençliğinde yalnız eleştiri ile uğraşmış, başkalarını hiciv eden şiirler, yazılar yazmış ve bu nedenle çok kişiyi in-citmişti.
Hattâ Lincoln avukatlığa başladıktan sonra da gazetelere yazdığı mektuplarla onları eleştiriyordu. Lincoln, 1842 yılında, James Sheilds adındaki gururlu birİrlandalıya karşı da aynı şekilde hareket etmiş ve Springfield gazetesine gönderdiği imzasız bir mektupla alay etmişti. Bütün şehir halkı bu adama gülüyor, gururlu ve hassas biri olan Sheilds, mektubun kim tarafından yazıldığını anlamış ve Lincoln'e meydan okumuş ve onu düelloya davet etmişti. Lincoln, daveti kabul etmek istemedi. Çünkü hayatı boyunca düellonun karşısında olmuştu. Ama şerefini kurtarmak için düelloyu kabul etmek zorunda kaldı. Ve düello gününe kadar kılıç kullanmayı öğrenmek zorunda kaldı. Ölümle sonuçlanacak olan bu kavga şahitlerin araya girmesiyle önlendi.
Olay, Lincoln'un hayatında karşılaştığı olayların en kötüsüydü. Kendisi bu sayede çok büyük bir ders almıştı. Lincoln hayatı boyunca bir daha hiçkimse hakkında hakaret içeren yazı yazmadı.
Ýç savaş sıralarında Lincoln ordunun başına genaral-ler atıyordu ve bunların büyük bir çoğunluğu hata yapıyordu. Lincoln hayal kırıklığına uğruyordu. Herkes ge-naralleri eleştirirken kimseye karşı kötülük etmeyi düşünmeyen, herkese iyi davranan Lincoln soğukkanlılığını muhafaza ediyordu.

ÝNSANLARIİDARE ETMENÝN TEKNÝK ESASLARI 27
"Sizi eleştirmemeleri için, siz de kimseyi eleştirmeyin." sözü Lincoln'un meşhur sözlerindendir.
Çevresindekiler, generaler hakkında kötü sözler kullandıkları zaman Lincoln: "Onları eleştirmeyiniz, aynı şartlar içinde bulunsaydık biz de onlar gibi hareket ederdik" diyordu.
Halbuki Lincoln istediği zaman her eleştiriyi yapabilirdi. Çünkü durumu buna müsaitti. Size bir olayı anlatayım:
Gettisyburg savaşı 1863 yılında temmuzun ilk günlerinde cereyan ediyordu, 4 Temmuz gecesi, asi ordunun generali Lee, güneye doğru çekilmeye başladı, yağmur çok şiddetli yağıyordu her taraf su baskınına uğramıştı. Lee Potomac'a ulaştığı zaman sulan taşmış, geçilmez bir nehirle karşılaştı. Düşman orduları da kendisini takip ediyordu. Lee'nin ordusu müthiş bir tuzağa düşmüştü. Fırsat mükemmeldi ve kaçırılmaması gerekiyordu. Lee'nin ordusu bir hamlede ele geçecek ve savaş sona erecekti. Lincoln General Meade'e kafi bir taaruza geçmesi için emir verdi ve emrini telgrafla bildirdikten sonra bir elçi göndererek hemen harekete geçilmesini istedi.
General Meade ise aldığı emirlerin tam zıddını yaptı. Önce bir savaş meclisi toplayarak düşünmüş, taşınmış, projeler hazırlamış, Lincoln'un emrini yerine getirmeyerek özür dileyen telgraflar göndermiş ve Lee'ye karşı hareket etmemişti. Nihayet Potamac'un suları çekilmiş ve Lee kaçmayı başarmıştı.
Lincoln çok sinirlenmişti. "Bu ne demek. Düşman av-ııcumııııın içindeydi. Onu imha için elimizi uzatmamız dahi yeterliydi. Orduyu harekete geçirmek için ne yaptıysam boşa gitti. Bu şartlarda ordunun başında kim bulunsa başarılı olurdu. Kendim bile gidip uğrassam, Lee'nin kuvvetlerini yokederdim." demişti.

28 DOST KAZANMA VEİNSANLARI ETKÝLEME SANATI
Lincoln bu üzüntü içinde masasının başına geçerek General Meade bir mektup yazdı.
Aziz General,
Lee'nin kaçıp kurtulmasındaki vehameti kavrayabileceğinizi hiç sanmıyorum. Lee, elimizin altında idi. Kendisine karşı hareket etmiş olsaydık son başarılarımıza ilaveten savaşı bitirmiş olurduk. Son olaylar yüzünden savaş ne zaman biteceği belli olmayan bir şekilde uzamıştır. Geçen pazartesi günü Lee'ye taarruz etmediğinize göre şimdi ona karşı nasıl hareket edebilirsiniz. Çünkü kuvvetlerinizin ancak üçte ikisini sevkedebileceksi-niz. Artık bundan sonra önemli bir iş yapacağınıza inanmıyorum. Elinize geçen fırsatı kaçırdınız, beni de son derece üzdünüz."
General Meade bu mektubu okuduktan sonra'ne yaptı zannediyorsunuz?
Meade bu mektubu okumadı. Çünkü Lincoln bu mektubu postaya vermedi ve mektup onun ölümünden sonra evrakları arasında çıktı.
Anlaşılan Lincoln bu mektubu yazdıktan sonra kalemim bırakıp odasının içinde dolaştı ve söyle düşündü:
"Burada beyaz sarayda oturup General Meade'e hücum emri vermek çok kolay. Acaba ben bu savaş sahasında bulunsaydım, ne kadar kan döküldüğünü gör şeydim, acı çekenlerin feryatlarını işitseydim aynı emri verir miydim? Bu mektubu göndermekle kendi hislerimi tatmin etmiş olurum. Fakat buna karşılık General Meade de kendisim haklı göstermek için her çareye başvuracak, hattâ benim aleyhimde harekete geçecek bir çok insanın kalbi kırılacak ve bu yüzden generalin daha

ÝNSANLARIİDARE ETMENÝN TEKNÝK ESASLARI 29
ileride kazanacağı başarılardan mahrum olacağız. Belki de onu ordudan ayrılmaya mecbur edeceğiz."
Bu yüzden Lincoln mektubu göndermedi. Kendisi acı tecrübeler sonunda eleştirinin iyi bir sonuç vermeyeceğini anlamıştı.
Başkasının değişmesini mi istiyorsunuz? Bundan daha iyi bir şey yoktur. Fakat önce kendinizi değiştirin. Bu sizin için daha kolaydır.
Konfüçyüs der ki: "Kapınızı temizlemeden komşunun damındaki karlardan şikâyet etmeyiniz."
Gençlik yıllarında Ricard Harding Davis'e bir mektup yazmıştım. O zaman, yazarlardan bahseden bir yazı hazırlıyordum. Birkaç gün önce aldığım bir mektubun sonuna şu cümle yazılmıştı: " Dikte edilmiştir, fakat okunmamıştır." Kendi kendime: "Demek ki bunu gönderen kişi, çok meşgul olduğunu ve çok önemli birisi olduğunu bu cümle ile anlatmak istiyor" demiş ve Harding Davis'e yazdığım mektubun sonuna da aynı cümleyi ilâve etmiştim.
Harding Davis mektubuma cevap vermedi. Yalnız mektubumu iade etti ve sonuna şu cümleyi yazdı.
"Terbiyesizlik yolunda yalnız kendinizi geçebildiğini-zi gördüm."
Ben hata yapmıştım. Belki de bu ağır hakarete lâyıktım. Fakat ben de bir insan olduğum için kızdım. On yıl sonra Davis'in ölüm haberini aldığım zaman, bu hakaretin acısından başka bir şey düşünemedim. Siz de buna benzer bir olaya sebep olmak ve ölüme kadar devam edecek anı yaratmak istiyorsanız haklı veya haksız eleştiriler yapınız.
Eleştiri çok tehlikeli bir kıvılcımdır. Ve bu kıvılcım bir

30 DOST KAZANMA VEİNSANLARI ETKÝLEME SANATI

ÝNSANLARIİDARE ETMENÝN TEKNiK ESASLARI 31

barut fıçısından farksız olan insan gururunu infilâk ettirecek mahiyettedir.
Gençliğinde dikkatsiz olan Benjamin Franklin daha sonra insanları idare etmede o kadar başarılı davranmıştı ki Fransaya büyükelçi olarak gönderilmişti sırrı mı? Franklin bunu şu şekilde anlatıyor.
"Değersiz insanlar eleştirir ve şikayet eder."
Cariyle: "Büyük insan, küçüklere karşı hareketleriyle büyüklüğünü gösterir" der.
Başkalarını eleştireceğimize onları anlamaya çalışalım. Onların yaptıkları şeyleri ne için yaptıklarını araştıralım. Bu tarz hareket insanlar arasında sempati ve hoşgörü meydana getirir. "Her şeyi bilmek, herşeyi affetmektir."
Doktor Johnson'un söylediği gibi: "Allah bile insanların hayatı son bulmadan, insanları yargılamıyor."
Öyleyse bize ne oluyor?

Dosyanın devamı ektedir

[PeRi]

sağolun