Toplumsal sözleşme etiği nedir nasıl tespit edilir önemli noktaları

[velikz]

Toplumsal sözleşme etiği, ahlakın ve doğrunun kaynağını insanların birbiryle yaptığı bir tür anlaşmaya dayandıran bir fikir. Şöyle düşün, sanki bir gün herkes toplanmış da "Bak, böyle yaşarsak hepimiz için iyi olur" demiş gibi. Yani ahlak kuralları, gökten zembille inmiyor, insanlar oturup kendi aralarında karar veriyor diyor bu etik.
Nası Ortaya Çıkmış?
Bu fikri en çok Thomas Hobbes, John Locke ve Jean-Jacques Rousseau gibi adamlar dillendirmiş. Mesela Hobbes'a göre insan doğası baya bencil, eğer bir düzen olmazsa herkes birbirini yer. O yüzden diyor ki, "Biz bir sözleşme yapalım, bir yöneticiye biraz özgürlüğümüzü verelim, o da bizi korusun." Locke ise daha iyimser, insanın hakları var diyor, ama yine de bu hakları korumak için bir anlaşma lazım. Rousseau da işin içine halkın egemenliğini katmış, "Toplumun iradesi önemli" demiş.
Ne Diyor Bu Etik?
Temelde şunu söylüyo: Doğru ve yanlış, bizim ortak yaşam kurallarımızdan çıkar. Mesela hırsızlık niye yanlış? Çünkü hepimiz "Malımız çalınmasın" diye anlaştık. Yasalar, ahlak, hepsi bu sözlü ya da sözsüz anlaşmadan doğuyo. Yani ahlak, bireyin içinden değil, toplumun beraber karar verdiği şeyden gelir.
Günlükte Ne İşe Yarar?
Düşünsene, trafik kuralları gibi. Niye kırmızı ışıkta duruyosun? Çünkü herkes "Böyle yaparsak kaza olmaz" diye anlaşmış. Toplumsal sözleşme etiği işte bunu ahlaka taşıyo. Kurallar koyuyoruz ki hepimiz güvende olalım, rahat yaşayalım.
Farkı Ne?
Mesela teleolojik kuram sonuca bakar, "Bu kural ne kadar mutluluk getirir?" diye sorar. Ama toplumsal sözleşme etiği, "Bu kuralı beraber koyduysek, o zaman geçerli" der. Deontolojik etik de "Kural kuraldır" diye tutturur, ama burda kuralın kaynağı insan anlaşması.