Özel Hukuk Dalları kpss ye özel vatandaşlık konu anlatımı

[Sosyal Bilgiler1]

ÖZEL HUKUKUN DALLARI
MEDENÝ HUKUK
"Medeni hukuk, kişilerin toplum halinde yaşaması

98-

-GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-



bakımından bir hüküm ve değer ifade eden bütün eylem ve davranışlarını, işlem ve ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının tümüdür."
Medeni Kanunumuz bir kimseyi, sağ doğmak koşuluyla ana rahmine düştüğü andan itibaren hak sahibi olarak kabul etmektedir. Bir kimsenin doğumundan ölümüne kadar geçen zaman içerisinde giriştiği ilişkilerin pek büyük bir kısmı da medeni hukuk tarafından düzenlenmektedir. Bir kimse öldükten sonra da medeni hukukla bir süre daha ilgilisini kesmez.
Medeni hukuk, düzenlemekte olduğu ilişkilerin mahiyetlerine göre beş kısma ayrılır. Bunlar: kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku, eşya hukuku ve borçlar hukukudur.
Kişiler Hukuku: Kişiler hukuku, hak sahibi olan varlıkların türlerini, ehliyetlerini, kişisei durumlarını, yakınları ile olan iüşkilerini, belli bir yer ile olan ilgilerin; kişiliğin başlangıcı, sona ermesi ve korunmasını düzenleyen medeni hukuk koludur.
Aile Hukuku: Aile hukuku, kısaca aile ilişkileri diyebileceğimiz birtakım ilişkileri düzenleyen medeni hukuk koludur.
Miras Hukuku: Miras hukuku, bir gerçek kişinin ölümünden sonra para ile ölçülebilen bütün hak ve borçlarının kimlere ve nasıl geçeceğini düzenleyen hukuk kurallarından oluşmaktadır.
Eşya Hukuku: Eşya hukuku, kişilerin bir eşya üzerindeki hakimiyet ve tasarruflarının mahiyet ve îürlerini, onların bu hakimiyet dolayısıyla diğer kişiler ile olan ilişkilerini düzenleyen medeni hukuk koludur.
Borçlar Hukuku: Borçlar hukuku, kişiler arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır.
TÝCARETHUKUKU
Kişiler arasındaki ticari ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarının tümüdür. Medeni hukuk kişiler arasında günlük hayatta cereyan eden ilişkilerden ticari işletme ile ilgili olmayanları, ticaret hukuku ise, ticari işletme ile ilgili olanları düzenler.
Ticariİşletme Hukuku: Ticarethane veya fabrika yahut ticari şekilde işletilen diğer müesseselar, ticari işletme sayılır.
Şirketler Hukuku: Şirket, iktisadi bir amacı gerçekleştirmek, yani kazanç elde ederek bunu ortakları arasında paylaştırmak amacıyla kurulmuş kişi topluluğu şeklindeki tüzel kişidir.
Kıymetli Evrak Hukuku: Kıymetli evrak hukuku, kambiyo senetleri veya ticari senetler de denilen kıymetli evrak ile ilgili hukuk kurallarından oluşmaktadır.

o

Deniz Ticareti Hukuku: Deniz ticareti hukuku, danizde gemilerle yolcu ve eşya taşıma işlerini düzenleyen hukuk kurallarından oluşmaktadır.
Sigorta Hukuku: Sigorta, önceden bilinemeyen tehlikelerden dolayı uğranılan zararların telafi edilmesı amacına yönelik bir kurumdur.
DEVLETLER ÖZEL HUKUKU
Devletler özel hukuku, çeşitli devletlere bağlı bulunan, yani aynı uyrukta olmayan kişiler arasındaki özel hukuk ilişkilerini, hangi devletin kanununun uygulanacağını veya bu ilişkilerle ilgili davaların hangi devletin mahkemesinde görüleceğini gösteren hukuk kurallarıİle kişilerin veya şeylerin uyrukluğunu düzenleyen hukuk kurallarından oluşur.
Uyrukluk: Uyrukluk, kişileri veya şeyleri devlete bağlayan hukuki siyasi bağ demektir. Bir devlete uyrukluk bağı ile bağlı olan gerçek kişilere vatandaş veya "tebaa" denir.
Yabancılar Hukuku: Bulunduğu ülkeye vatandaşlık bağıyla bağlı olmayan kişi yabancıdır.
HUKUKUN KAYNAKLARI
Hukuk kurallarının nasıl ve ne suretle meydana geldiklerini, nereden çıktıklarını ifade eden kaynaklara hukuku doğuran kaynaklar veya hukuku yaratan kaynaklar denir. Hukuk kurallarının dışa karşı hangi şekillerde göründüğünü gösteren kaynaklara ise, hukuku bildiren kaynaklar veya mahiyetlerine de uygun düşülecek biçimde hukukun şekli kaynakları denilmektedir.
HUKUKUN ŞEKLÝ KAYNAKLARI
Yazılı Kaynaklar
•   Anayasa
• Kanun
Kanun Hükmünde Kararnameler
•   Tüzükler
• Yönetmelikler
Yazısız Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku)
Yardımcı Kaynaklar
•   Bilimsel Görüşler
•   Yargısal Kararlar

-TEMEL YURTTAŞLIK BÝLGÝSÝ-

99





ÝÝÝÝISÝ
Yazılı Kaynaklar
Kanunlar
Hukukun yazılı kaynaklarının en başında kanunlar gelir. Kanun, Anayasanın yetkili kıldığı organ tarafından yazılı bir şekilde ve bu ad altında tespit edilmiş bulunan genel, sürekli ve soyut hukuk kurallarından ibarettir.
Meciise kanun teklif etmeye, Bakanlar Kurulu ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri yetkilidirler. Bakanlar Kurulunun hazırlayarak Meclis8 sunduğu kanun projeterine kanun tasarısı denir. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin, yani milletvekillerinin sundukları projeye ise kanun teklifi denilmektedir.
Kanunların yazılı olması demek, kanunun içinde yer alan hukuk kurallarının Anayasa ile belirlenmiş yetkili organ tarafından yazılı biçimde tespit edilmiş olması demektir.
Kanunların genel olması demek, kanunun belli bir kişi veya olayı değil, aynı durumda bulunan bütün kişileri ve aynı nitelikteki bütün olayları kapsaması demektir. Kural olarak belli bir kişi veya olay için kanun çıkartılamaz.
Kanunların sürekli olması ise, kanunların yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren kapsamına giren kişi ve olaylara her zaman uygulanması demektir.

Sıkıyönetim veya olağanüstü hal durumunda
çıkarılabilecek   kanun   hükmünde
kararnamelerle   ilgili   aşağıdaki   ifadelerden hangisi doğrudur?
A)   Bakanlar    Kurulunca    Danıştay'ın    incele-
mesinden geçirildikten sonra çıkarılabilir
B)   Temet hak ve hürriyetlere ilişkin düzenleme
yapamaz
C)   TBMM'nin onayına sunulmasına gerek yoktur
D)   Resmi Gazete'de yayımlanmaları gerekmez.
E)   Bir yetki kanununa dayanması gerekmez
(Cevap E)
Tüzükler
Tüzükler, herhangi bir kanunun uygulanmasını göstermek veya kanunun emrettiği işleri belirtmek üzer8, kanunlara aykırı olmamak şartıyla V8 Danıştayın incelenmesinden geçirtilerek Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılırlar.
ÜıHHîil



ÝÝÝIÝII


Tüzükler,   Cumhurbaşkanı   tarafından   imzalanırlar  ve Resmi Gazete'de yayımlanırlar.




w
Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletierle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak andlaşmaların >■ onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir.
Kuvvet derecesi bakımından kanunların başında "Anayasa" gelir. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz. "Anayasa hükümleri yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır".
Kanun Hükmünde Kararnameler
Kanun hükmünde kararnameler, Türkiye Büyük Millet Meclisinin bir kanunla yetki vermesi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belli konuları düzenlemek amacıyla çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır.
fîilgiNotuf
Kanun   hükmünde   karamameler,   Resmi   Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girerler.

Yönetmelikler
Yönetmelikler başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüze! kişilerin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkarıldıkları yazılı hukuk kurallarıdır.
Yazısız Kaynak: Örf ve Adet Hukuku
Pozitif hukukun yazılı kaynakları yanında yazısız, yani yazılı olmayan kaynağı da vardır ki, bu kaynağa örf ve adet hukuku denilmektedir.
Hukukun bazı bölümlerinde, örneğin ceza hukukunda örf ve adet hukukunun kaynak olması asla söz konusu değildir. Kanunla belirlenmemiş olan suç ve cezanın örf ve adetle ortaya konulmasına imkan yoktur. Buna karşılık, hukukun bazı bölümlerinde, örneğin medeni hukuk, ticaret hukuku ve devletler umumi hukukunda örf ve adet hukuku kuralları, yazılı kaynakların yanında tali kaynak olarak önemli rol oynamaktadır.
Medeni hukuk bakımından örf ve adet hukukunun tali kaynak olması demek, hakimin medeni hukuka ilişkin bir anlaşmazlığı  çözümlerken  ilk  defa yazılı  kaynaklara

100-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGÝSÝ-





ÇOZUMLU ONU  KAVRAMA   TESTÝ
başvurması ve anlaşmazlığı çözümlemeye yarayacak hukuk kuralını orada araması, yazılı kaynaklarda bir hukuk kuralı bulamadığı takdirde ikinci olarak örf ve adet hukukuna. yani yazısız kaynağa başvurması demektir. Hakim ilk defa yazılı kaynaklara başvurmak zorunda olduğu içindir ki, yazılı kaynaklara asli kaynaklar da denilmektedir.
Yardımcı Kaynaklar
Yardımcı kaynaklardan biri bilimsel görüşler, diğeri ise yargısal kararlardır. Hakim, önüne gelmiş olan bir anlaşmazlığı çözümlerken bu kaynaklara mutlaka başvurmak zorunda olmayıp dilerse bunlardan faydalanabilir; yani bu kaynaklar mecburi nitelikte kaynaklar değildir.
Bilimsel Görüşler
Bilimsel görüşler genellikle tartışmalı olan hukuki konularda hukuk bilgilerinin ileri sürmüş oldukları görüş, düşünce ve kanaatlerdir. Buna doktrin veya öğreti denilmektedir.
Yargısal Kararlar
Yargısal kararlar, mahkemelerin vermiş oldukları kararlarda bir sorunun çözümlenmesinde yardımcı rol oynarlar.