5.SINIF SOAYL BÝLGÝLER TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERÝMÝZ

[velikz]

TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERÝMÝZ
Hak ve Özgürlük
Ýnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ne göre insanların başka insanların özgürlüğünü kısıtlamadan dilediğini yapabilmesi hak ve özgürlük olarak tanımlanmıştır. Kişilerin sahip olduğu haklar, başka insanların özgürlüklerine zarar vermeyecek biçimde düzenlenerek güvence altına alınmıştır. Demokrasi ile yönetilen ülkelerde tüm insanlar eşit hak ve özgürlüklere sahiptir.
Eşitlik dinî inançları, dili, cinsiyeti, siyasi düşüncesi ve benzeri özellikleri nedeniyle ayrım gözetilmeksizin herkesin yasalar önünde eşit haklara sahip olmasıdır. Yasalar önünde eşit hak ve özgürlüklere sahip bireyler, başka bireylerin hak ve özgürlüklerine zarar veremez. Hiç kimse yasalara aykırı hareket edemez.
Hak ve özgürlükler, ülkelerin anayasalarında “Temel Haklar” olarak yer almış ve güvence altına alınmıştır. Temel hakların korunmasında devletin ve bireylerin önemli görev ve sorumlulukları vardır.
Temel Haklar:
 Konut dokunulmazlığı
 Özel yaşamın gizliliği
 Sağlık hakkı
 Eğitim hakkı
 Toplantı ve gösteri yürüyüşü
düzenleme hakkı
 Haberleşme özgürlüğü
 Yerleşme ve seyahat özgürlüğü
 Yaşama hakkı
 Kişi dokunulmazlığı hakkı
 Din ve vicdan özgürlüğü
 Düşünce özgürlüğü
Temel hak ve özgürlükler savaş hâli, seferberlik hâli, sıkıyönetim hâli ve olağanüstü hâllerde kısmen ya da tamamen durdurulabilir.
Yaşama hakkı insanların sahip olduğu en doğal ve temel haktır. Savaş hâllerinde ve olağanüstü hâllerde bile yaşama hakkının korunması gerekir.
Kişi dokunulmazlığı hakkı bireylerin maddi ve manevi varlıklarının korunması hakkıdır.
Din ve Vicdan Özgürlüğü Laiklik ilkesinin benimsendiği demokratik ülkelerde herkes din ve vicdan özgürlüğüne sahiptir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 24. maddesinde “Kimse; ibadete, dinî ayin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz.” denilmektedir.
Düşünce Özgürlüğü Demokrasi ile yönetilen toplumlarda insanlar düşünce özgürlüğüne sahiptir. Bu nedenle herkes özgürce düşünebilir ve düşüncesini açıklayabilir. Anayasamızda düşünce ve düşünceyi açıklama özgürlüğünün sınırlandırılabileceği bazı durumlar vardır. Bunlar; suçların önlenmesi, suçluların cezalandırılması, devlet sırrı niteliğindeki bilgilerin açıklanması, başka insanların özel hayatları ve meslekleri ile ilgili bilgilerin açıklanması gibi durumlardır.