Sosyal bilgiler 4.sınıf cumhuriyete nasıl kavuştuk ders notu

[Sosyal Bilgiler1]

Sivas Kongresinden Sonraki Gelişmeler

   Mustafa Kemal her şeye rağmen kongrede alınan kararlarıİstanbul Hükümetine (Osmanlı Hükümeti) bildirmek istedi.
   Ancak Osmanlı Sadrazamı Damat Ferit Paşa'nın engellemesiyle karşılaşıncaİstanbul ile Anadolu'nun ilişkisini kesti.
   Bunun üzerine Damat Ferit Paşa istif etmek zorunda kaldı.Ýş başına gelen Ali Rıza Paşa Hükümeti Temsil Heyeti ile anlaşmak zorunda kaldı.

AMASYA GÖRÜŞMELERÝ
(20-22 EKÝM 1919)

   Osmanlı Hükümeti Temsilcisi Salih Paşa ile Mustafa Kemal Amasya'da bir araya geldiler.Buna göre;

1)Osmanlı Hükümeti Temsil Heyetini tanıyacak.
2)Osmanlı Hükümeti Türk Milletinin bağımsızlığı ve koruması için çaba harcayacaktı.
3)Milli Meclis güvenilir bir yerde toplanacaktı.

ÖNEMÝ:Ýstanbul Hükümeti Sivas ve Erzurum Kongresinde alınan kararları kabul etti.Ýstanbul Hükümeti Temsil Heyetinin varlığını kabul etti.(Amasya Genelgesi ile karıştırmayınız...)


   Mustafa Kemal 27 Aralık 1919 tarihinde Ankara'ya geldi.Ýstanbul'a gidecek milletvekilleri ile görüştü.
   Milletvekillerine mecliste yapacakları işleri anlattı.
   Ankara haberleşme ve ulaşım olanakları bakımından önemli bir merkezdi.
   Anadolu'daki cephelere de yakındı.Yani güvenli konumdaydı.

Mustafa Kemal'in Samsun'a Ayak Bastıktan Sonra Anadolu'da Gittiği Yerler

   Samsun..................19 Mayıs 1919 Mustafa Kemal'in Samsun'a Çıkışı
   Havza
   Amasya..................22 Haziran 1919 Amasya Genelgesi
   Erzurum.................23 Temmız-5 Ağustos  1919 Erzurum Kongresi
   Sivas.....................4-11 Eylül 1919 Sivas Kongresi
   Ankara..................27 Aralık 1919 Mustafa Kemal'in Ankara'ya gelişi.


MÝSAK-I MÝLLÝ (ULUSAL YEMÝN) VE
ÖNEMÝ

•   Amasya Görüşmelerinden sonraİstanbul Hükümeti Temsil Heyetini tanımış ve Güveli bir yerde meclis toplanmasını kabul etmişti.
•   Ancak Osmanlı Hükümeti ve Padişah, meclisinİstanbul'da toplanmasına karar verdiler.
•   Osmanlı Mebusla (Milletvekili) Meclisi 12 Ocak 1920'de toplandı.
•   Mustafa Kemal'e bağlı milletvekilleri mecliste birgrup oluşturdular ve Mustafa Kemal'in kendine söylediklerini uyguladılar.
•   Buna göre bir bildiri hazırladılar ( 28 Ocak 1920)
•   Bu bildiriye MÝSAK-I MÝLLÝ (ULUSAL YEMÝN) adı verilir.

MÝSAK-I MÝLLÝ KARARLARI

   Mondros Ateşkes Anlaşması sırasındaki vatan bir bütündür, bölünemez.
   Milli ve Ekonomik gelişmemizi engelleyen ayrıcalıklar kaldırılmalıdır.
   Yurdumuzdaki azınlık hakları, yabancı ülkelerdeki Türklere uygulanan haklar kadar olmalıdır.

ÖNEMÝ:
   Türk vatanının sınırları çizildi.
   Ãşgallere karı çıkıldı.
   Misak-ı Milli kararları Kurtuluş Savaş'ımızın programı olmuştur.

   Misak-ı Milli kararlarıİtilaf Devletlerini kızdırdı.
   Milletvekillerini tutukladılar veİstanbul'u işgal ettiler (16 Mart 1920)

TÜRKÝYE BÜYÜK MÝLLET MECLÝSÝ'NÝN AÇILMASI

   Ãstanbul'un işgali üzerine Mebuslar Meclisi kapatıldı.
   Bazı Milletvekilleri tutuklandı.
   Bunun üzerine Mustafa Kemal Ankara'da yeni bir Meclis'in toplanmasına karar verdi.
   Ãstanbul'dan kaçabilen milletvekilleri Ankara'ya geldi.
   Hazırlıklar tamamlanınca büyük bir törenle TÜRKÝYE BÜYÜK MÝLLET MECLÝSÝ açıldı. 23 Nisan 1920.
   Meclis Başkanlığı'na Mustafa Kemal seçildi.
   Seçildikten sonra meclise önerge verdi.

Önergede yer alan konular şunlardı

   Hükümet kurmak zorunludur.
   TBMM'nin üstünde güç yoktur.
   TBMM yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır.
   Mecliste seçilecek bir kurul (Bakanlar Kurulu) hükümet işlerine kar.Meclis Başkanı hükümetinde başkanıdır.

   NOT:Meclis bu önergeyi kabul etti.
   Yeni Türk Devleti'nin temelleri atıldı.
   Kurulan hükümete TÜRKÝYE BÜYÜK MÝLLET MECLÝSÝ (TBMM) adı verildi.

TÜRKÝYE BÜYÜK MÝLLET MECLÝSÝ'NÝN
AÇILMASINDAN SONRAKÝ OLAYLAR

o   Damat Feri Paşa'nın başında bulunduğuİstanbul Hükümeti (Osmanlı Hükümeti) Türk Halkını Meclise karşı kışkırtmaya çalıştı.
o   Padişah ve Şeyhülislam; Mustafa Kemal'in öldürülmesini isteyen yazıları uçaklarla Anadolu'ya dağıttı.
o   Ãtilaf Devletlerini ve Azınlıkları desteklediler.
o   Ayrıca Kuvay-ı Milliye birliklerinin bir kısmı Düzenli Orduya geçmek istemedi.Ayaklandılar.Ayaklanmalar bastırıldı.
o   TBMM; düzenli orduyu kurarak KURTLUŞ SAVAŞI'nı başlattı.
o   Buna Göre bir sıralama yaparsak.TBMM'nin açılışından sonra meclis;

1)Ýstanbul Hükümeti ile,
2)Azınlık ayaklanmaları ile (Ýtilaf Devletlerinin kışkırtması ile)
3)Düzenli Orduya Karşı çıkan Kuvay-ı Milliye Birliklerinin (Çerkez Ethem,Demirci Mehmet Efe gibi) çıkardığı ayaklanmalar ile uğraşmak zorunda kamıştır.
SAVAŞ DÖNEMÝ


   Kurtuluş Savaşı Dönemi; Doğu Cephesindeki savaşlarla başlar, Lozan Barış Anlaşması ile sona erer.

KURTULUŞ SAVAŞ'INDAKÝ CEPHELER

1-DOÐU CEPHESÝ:Ermenilerle savaşıldı.Gümrü Anlaşması Yapıldı. (2 Aralık 1920)

2-GÜNEY CEPHESÝ:Fransızlarla savaşıldı.Urfa,Antep,Maraş savunulu.Ankara Anlaşması yapıldı.(20 Ekim 1920)

3-BATI CEPHESÝ:Yunanlılarla Savaşıldı.

a)   I.Ýnönü Savaşı
b)   II.Ýnönü Savaşı
c)   Sakarya Savaşı
d)   Büyük Taarruz

Bu cepheleri geniş olarak ele alalım;

1-DOÐU CEPHESÝ

   Tarih boyunca kurulan Türk Devletleri egemenlikleri altındaki her topluma hoşgörü içinde davranmıştır.Onların, dillerine, dinlerine ve kültürlerine karışmamışlardır.
   Bu toplumlardan biri de Ermenilerdir.Türk Topraklarını paylaşmak isteyen devletler Ermenileri Türklere karşı kışkırttılar.Bazı yerlerde ayaklanma çıkardılar.
   Ãtilaf Devletlerinin Doğu Anadolu'ya Ermenilere vermesi üzerine Ermeniler Doğu Anadolu'da binlerce vatandaşımızı katletti.
   Bu olaylar üzerine Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kazım Karabekir'i Doğu Cephesi komutanlığına atadı.Yapılan savaşta Ermeniler yenilgiye uğratıldı.
   Ermeniler ile TBMM arasında GÜMRÜ ANLAŞMASI imzalandı.(2 Aralık 1920)

Bu anlaşmaya göre;
1-Ermeniler Kars ve çevresini Türkiye'ye verdiler.
2-Doğu Anadolu'daki istek ve iddialarından vazgeçtiler.

NOT: GÜMRÜ ANLAŞMASI TBMM'nin imzaladığı ilk anlaşmadır.

2-GÜNEY CEPHESÝ

   Mondros Ateşkes Anlaşmasından sonra işgal edilen Urfa,Antep,Maraşİngilizler tarafından işgal edildi ve buraları daha sonra Fransızlara verildi.
   Fransızlara karşı buralarda kahramanca savaşıldı.
   Bunun sonucunda Fransızlarla ANKARA ANLAŞMASI imzalandı.(20 Ekim 1920)
   Halkın gösterdiği bu mücadelelerden sonra TBMM tarafından Urfa'ya "Şanlı", Antep'e "Gazi", Maraş'a "Kahraman" ünvanı vermiştir.






3-BATI  CEPHESÝ

   Batı cephesinde savaş 15 Mayıs 1919'daİzmir'in işgali ile başlamıştır.
   Asıl çarpışma düzenli ordunun kurulmasından sonra oldu.
   
a)   I.Ýnönü Muharebesi (10 ocak 1921):

   Eskişehir'in batısındakiİnönü'ye gelen Yunan ordusunu,Albayİsmet Bey komutasındaki Türk Ordusu yenilgiye uğrattı.
   Batı cephesindeki ilk başarıdır.
   Bu başarı;Kurtuluş azmi ve umudunu güçlendirdi. (Bu muharabe ÇOK ÖNEMLÝ....UNUTMA)

   NOT:Bu arada LONDRA KONFERANSI toplandı.
   Sevr Anlaşmasının maddelerini değiştirerek
   Türklere Kabul ettirmek istiyorlardı.Ama TBMM ve Hükümet temsilcilerimizin karşı çıkması ile konferans dağıldı.

MOSKOVA ANLAŞMASI (16 Mart 1921)

   I.Ýnönü Zaferinde Türklerin gücünü gören Sovyetler Birliği ile Moskova Anlaşması imzaladı.
   Sovyetler Birliği YENÝ TÜRK DEVLETÝNÝ tanıdı. (Anlaşma ÇOK ÖNEMLÝ........ UNUTMA)

b)   II.Ýnönü Muharebesi (31 Mart-1 Nisan 1921):

   Güçlerini arttırıpİnönü'de Türk Ordusunun karşısına çıkan Yunanılar yineİsmet Paşa komutasındaki Türk Ordusuna yenildi. (ÇOK ÖNEMLÝ)

c)   Sakarya Meydan Muharebesi (13 Eylül 1921):

   Büyük bir güçle saldıran Yunan ordusu Afyon,Kütahya ve Eskişehir'i ele geçirince Türk Ordusu çok kayıp vermemek için Sakarya Irmağının doğusuna çekildi.
   TBMM Mustafa Kemal'i başkomutan atadı. (ÇOK ÖNEMLÝ)
   Mustafa Kemal'in komutasındaki Türk Ordusu 22 gün 22 gece süren savaştan zaferle ayrıldı.
   TBMM Mustafa Kemal'e "Mareşallik" rütbesi ve " Gazilik" ünvanı verdi.(ÇOK ÖNEMLÝ.... UNUTMA)
   Sakarya Zaferi; TBMM hükümetinin içte ve dışta saygınlığını arttırdı. (ÇOK ÖNEMLÝ......... UNUTMA)

d)   Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan  Muharebesi (26-30 Ağustos  1922):

   26 Ağustos 1922'de başlayan Büyük Taarruz, 30 Ağustos 1922'de Mustafa Kemal'in yönettiği Başkomutanlık Meydan Muharebesiyle Dumlupınar'da zaferle sonuçlandı.
   9 Eylül 1922'de Yunanlılarİzmir'den de uzaklaştırıldı.
   Bu zafer Anadolu'nun sonsuza kadar Türk vatanı olarak kalacağını gösterdi.


NOT:Bu yazılanları düzenli bir şekilde defterinize yazınız.Yazdıktan sonra da okuyunuz.Bu konuların hepsi çok önemli konulardır.Özenle çalışmanızı istiyorum.Baştan beridir işlediğimiz konuları da tekrarlamanız sizin menfaatinize olacaktır. O bölümleri de okuyunuz, tekrar ediniz.
Sayın Veli;Öğrencinizin bu konuyu eksiksiz  yazdığını ve okuduğunu kontrol ediniz.Yazıp,okuduktan sonra içinden sorular sorarak pekiştirmesini sağlayınız.