3.ÜNÝTE YAİSTÝKLAL YA ÖLÜM 1.KONU: DOÐU VE GÜNEY CEPHELERÝ

[Sosyal Bilgiler1]

3.ÜNÝTE YAİSTÝKLAL YA ÖLÜM

1.KONU: DOÐU VE GÜNEY CEPHELERÝ

A) DOÐU CEPHESÝ(Sayfa 54 deki resime bakılacak)
*Fransızİhtilali’nden sonra, Osmanlı Devleti üzerinde çıkarları olan Çarlık Rusyası’nın etkisiyle milliyetçilik, Ermeniler arasında yayılmaya başladı.
*Ermeni sorunu ilk defa uluslar arası alanda, 1878 Berlin Antlaşması’yla gündeme geldi. Rusya veİngiltere, Erme-ni sorununu kendi çıkarları için kullanmaya başladılar.
*I. Dünya Savaşı başladığında Rusya, Doğu Anadolu’yu işgale başlayınca, Ermenileri bölgede huzursuzluk çıkar-mak için kullandı. Ermeniler bağımsız bir Ermenistan Devleti kurma hayaliyle Türklere saldırmaya ve katliam-lara başladılar.
*Mondros Ateşkes Antlaşması hükümlerine uymayarak ordusunu terhis etmeyen Kazım Karabekir Paşa, TBMM tarafından Doğu Cephesi Komutanlığı’na atandı (15. Kolordu Komutanı). Bu cephede yapılan savaşlar, Kars, Sarıkamış ve Gümrü’nün Türklerin eline geçmesiyle sonuçlandı. Ermenilerle Gümrü Antlaşması yapıldı.

Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920)
*Ermeniler işgal ettikleri yerleri geri verdiler.
*Doğu Anadolu’daki isteklerinden vazgeçtiler.
*Ardahan ve Artvin dışında doğu sınırı çizildi.
*Ermenistan Hükümeti, Sevr Antlaşması’nı tanımayacak-tı.
Önemi
*TBMM’nin uluslar arası alandaki ilk siyasi ve askeri başarısıdır.
*Ermenistan, TBMM’yi tanıyan, Sevr’in geçersizliğini kabul eden ilk devlet olmuştur.
*Sevr’in geçersizliğini gösteren ilk antlaşmadır.
*Doğu cephesi kapatıldı, buradaki birlikler batı cephesine kaydırıldı.
*TBMM’nin gücü ve otoritesi arttı.
NOT: Yeni Türk devletinin ilk askeri cephesi doğuda kurulmuştur.

B) GÜNEY CEPHESÝ(Sayfa 56 daki resime bakılacak)
*Mondros’tan sonraİngilizler, Mersin, Osmaniye, Adana, Maraş, Urfa ve Antep’i işgal etti. Sonra Fransızlarla yaptığı bir antlaşma gereği bölgeyi Fransa’ya verdi.
*Fransızlar bölgede Ermenilerle işbirliği yaparak halka zulmediyorlardı. Haksız işgaller yöredeki Türkler tarafın-dan protesto edildi.İlk Kuva-i Milliye birlikleri kurulma-ya başlandı.
*Sivas Kongresi’nden sonra cepheye gönderilen komutanlar halkı örgütledi. Şahin Bey önderliğinde Kuva-i Milliye birlikleri Fransızlara karşı mücadeleye başladılar.
*Yöre halkı ve Kuva-i Milliye birlikleri Fransızları 11 Nisan 1920’de Urfa’dan kovdular. Fransızlar 12 Şubat 1920’de Maraşâ€™tan çekildiler. Antep’ten ise 25 Aralık 1920’de çekildiler.
*Fransızlarla kesin antlaşma Sakarya Zaferi’nden sonra imzalandı (Anlara Ant./20 Ekim 1921).
*Güney Batı’daİtalyanlara karşı bir direniş olmadı ve cephe açılmadı.İtalyanlar Ege’yi Yunanlılara kaptırdıkla-rı içinİtilaf Devletleri’ne kızgındılar ve Kuva-i Milliye’yi destekliyorlardı.
NOT:İtalyanlar II.İnönü Savaşı’ndan sonra bölgeyi boşaltmaya başlamışlar, Sakarya Zaferi’nden sonra ise tamamen boşaltmışlardır.
NOT: Güney cephesinde düşmana karşı Kuva-i Milliye birlikleriyle karşı konulmuştur. Bu cephede düzenli ordu savaşmamıştır.