Bu toprağın medeniyetleriİlkçağ Uygarlıkları

[sosyalcicocuk]

ÝLKÇAÐ UYGARLIKLARI
Sümerler (MÖ. 4000)
   Mezopotamya uygarlığının temellerini attılar. Dünyanın ilk uygarlığı sayılmaktadır.
   Başkentleri Eridu.
   Şehir (site) devletleri şeklinde yönetildiler. Şehir devletleri içerisinde en önemlileri Ur, Uruk, Kiş, Lagaş'tır.
   Şehirlerin başında Patesi denilen krallar bulunur. Bunlar hem dini hem siyasi güce sahiptirler.
   M.Ö.3200 yılında çivi yazısını bularak tarih devirlerini başlattılar.
   Tarihte bilinen ilk yazılı kanunları Sümer kralı Urugakina yaptı. (Tarihte ilk hukuk devletidir)
   Tarihte ilk defa sayı sistemini buldular, matematik biliminin temellerini attılar. Dört işlemi kullanmışlar ve çemberi 360 dereceye bölmüşlerdir.
   Geometri ve astronomi alanında ileri gitmişlerdir.
   Ãlk defa ay takvimini yaptılar, Güneş saatini buldular.
   Dinleri çok tanrılıdır. Rahip-Kral anlayışı egemendir.
   Ziggurat adı verilen tapınaklar yaptılar. Bu tapınaklar rasathane (gözlemevi) görevi de gördü. Bu sayede astronomide ilerlediler.
   Dünyanın ilk destanları (Tufan, Yaradılış ve Gılgamış destanları) Sümerler'e aittir.

Babiller (MÖ. 1800)                                                                                                                               
   Orta Mezopotamya'da kuruldu.
   Başkentleri Babil'dir.
   Yönetim şekli mutlak krallık (ilk mutlak krallık sistemini Hammurabi kurdu).
   Kralları Tanrı-Kral şeklinde kutsal sayılırdı.
   Astronomi ve tıp alanında ilerlemişler.
   Tarihteki ilk anayasayı Babil kralı Hammurabi yaptı.
   Hammurabi kanunları, Sümer yasalarına göre daha ağır cezalar içerir ve kısas esasına dayanır.
   Babil şehri, Asma Bahçeleri ve Babil Kulesi ile ün kazandı.

Asurlular (MÖ. 2000)
   Yukarı Mezopotamya'da kuruldu.
   Başkentleri Ninova.
   Ticaret gelişmiştir. Anadolu'ya yaptıkları ticaret sayesinde Anadolu halkı Asurlulardan çivi yazısını öğrendiler. Böylece Asurlular Anadolu'da tarih çağlarının başlamasında önemli bir rol oynadılar.
   Kayseri (Kültepe)'de Asurlular'a ait çivi yazısıyla yazılmış ticari tabletler bulundu.
   Tarihte ilk kütüphaneyi kurdular.
   Kanunları Sümer ve Babil kanunlarına göre ağır cezalar içermekteydi.

Hititler (M.Ö.2000-M.Ö.1200)
   Başkenti Hattuşa (Hattuşaş/Boğazköy)'dır.
   Ãç Anadolu'da Kızılırmak çevresine yerleşmişlerdir (günümüzde Çorum-Boğazköy).
   Yönetim şekli merkezi krallıktır. Devletin başında kral bulunurdu. Kral, aynı zamanda başrahip, başkomutan ve başyargıçtır. Kraldan sonra Tavananna denilen kraliçe söz sahibidir.
   Künk adı verilen su taşıma sistemi yapmışlardır.
   Pankuş adı verilen danışma meclisi vardı, kral devlet işleriyle ilgili kararları bu meclise danışarak alırdı. Anadolu'da ilk meşruti yönetimi kurmuşlardır.
NOT: Tarihte bilinen ilk meclis Pankuş Meclisidir. Kralın yetkileri Pankuş Meclisi tarafından sınırlanmıştır.
   Hitit kanunları çok gelişmişti, aile hukuku, ceza hukuku, borçlar hukuku gibi bölümlere ayrılmıştı.
   Anal (Yıllık) adı verilen yıllıklar yazarak ilk tarih yazıcılığını başlatmışlardır (çivi yazısıyla yazılmıştır, tanrılarına bilgi verirlerdi).
   Çok tanrılı dinleri vardır (Hitit ülkesine Bin Tanrıİli de denirdi).
   Heykel, kabartma ve demir işletmeciliği alanlarında ileri gitmişlerdir.İvriz ve Yazılıkaya kabartmaları günümüze kadar kalmıştır.
   Ãki tür yazı kullandılar. Bunlar çivi yazısı ve hiyeroglif (resimli yazı) yazısıdır.
   Mısırlılarla Suriye toprakları için savaşmışlar, savaş sonunda Kadeş Antlaşması imzalandı (M.Ö.1280).


                                                                                                                                         
                                                                                                                                                                       
Frigler (M.Ö. 750-M.Ö. 600)
   Başkenti Gordion'dur (günümüzde Ankara-Polatlı yakınları).
   Orta Anadolu'da Sakarya nehri çevresinde kuruldu.
   Tarımla uğraşmışlar, tarımla ilgili kesin ve değişmez kurallar koymuşlar, kanunlar yapmışlardır (saban kırmanın, öküz kesmenin cezası ölümdür).
   Dokumacılık, maden ve tahta işçiliği, heykeltıraşlık gibi alanlarda gelişme göstermişler.
   El işçiliği gelişmiş, çanak ve çömlekler, su kanalları yapmışlar.
   Krallarına Midas adını vermişler, en büyük tanrıları Tabiat Tanrıçası'dır. En büyük tanrıçaları Kibele (Bereket ve Toprak Tanrıçası).

Lidyalılar (M.Ö.700-M.Ö.546)
   Başkentleri Sard'dır (günümüzde Manisa-Salihli yakınları).
   Anadolu'nun batısında Gediz ve Menderes ırmakları arasında kuruldu.
   Kral Yolu'nu buldular (Efes'ten başlayıp Sard'dan geçerek doğuya, Ninova'ya giden bir ticaret yoludur).
   Buhurdanlık adı verilen etrafa güzel kokular yayan (içinde güzel kokulu otlar yakılarak) bir alet icat etmişlerdir.
   Ticarette paranın kullanılmasıyla takas yöntemi kalktı, düzenli bir ekonomik yapı oluştu.
NOT: Tarihte parayı icat eden ilk uygarlıktır (M.Ö.700).

Ýyonlar (M.Ö.1200-M.Ö.700)
   Başkentleri Efes'tir (günümüzdeİzmir).
   Batı Anadolu'da, Ege kıyılarında kurulmuştur.
   Ãyonlar,İzmir, Milet, Foça veİzmir'de şehir devletleri halinde yaşadılar.
   Denizcilikle uğraştılar, deniz ticareti yaptılar.
   Fenike alfabesini geliştirdiler.
   Dinleri çok tanrılıdır.
   Yunan uygarlığının temellerini attılar.
   Anadolu'da ilk demokrasi yönetimi uyguladılar (Doğrudan Demokrasi).
   Anadolu'da kurulan uygarlıklar içinde en gelişmiş ve ileri düzeyde olanıdır.
   Bilim ve kültüre önem verdiler. Hür düşünce gelişti. Hür düşünce geliştiği için pozitif bilimlerde ilerlediler. Tıpta Hipokrat, tarihte Heredot, matematikte Pisagor ve Tales, felsefede Diyojenİyonların en tanınmış bilginleridir.İyon edebiyatının önemli eserleri Homeros'unİlyada ve Odessa destanlarıdır.
   Efes'te yaptıkları Artemis Tapınağı dünyanın yedi harikasından biridir.

Urartular (M.Ö 900-M.Ö.600)
   Başkentleri Tuşpa'dır (günümüzde Van).
   Doğu Anadolu'da, Van Gölü çevresinde kuruldu.
   Mimaride, maden işlemeciliği, kaya oymacılığı, kabartma sanatı, taş işçiliğinde ileri gittiler. Su kanalları, bentler, barajlar, tapınaklar, kaya mezarları, kaleler, saraylar yaptılar.
   Ekonomilerinin temelini tarım ve hayvancılık oluşturur.
   Van'da Van Kalesi ve Çavuştepe, Erzincan'da Altıntepe Urartularda günümüze kalan önemli kalelerdir.
   Dinleri çok tanrılıdır.
   Ahiret inancı vardır. Yani ölümden sonra yaşama inanırlardı. Mezarlarını oda ve ev şeklinde yapmışlar. Ölen kişinin mezarına hayattayken kullandığı eşyaları koymuşlardır.