Ölçek nedir ve ölçek hesaplaması

[sosyalcicocuk]

ÖLÇEK NEDÝR?
Ölçek: Yeryüzündeki gerçek uzunlukların harita veya plana geçirilirken ne kadar küçültüldüğünü gösteren orana ölçek denir. 2 çeşit ölçek vardır: Kesir Ölçek ve Çizgi Ölçek
                                                                                                                                                                                     
1)   Kesir Ölçek: Payı 1 olan, kesir sayılarıyla gösterilen ölçektir. Örn.     1      , 1/100.000, 1:100.000
                                                                                                                   100.000
şeklinde gösterilir. Kesir ölçekler daima cm ile gösterilir.

                                                                                                                                                                                     
   Paydadaki sayı yeryüzü şeklinin kaç kat küçültüldüğünü gösterir.

        1                    Harita üzerindeki uzunluk
   100.000              Arazi üzerindeki uzunluk (Gerçek uzunluk)

NOT: Kesir ölçeklerde, paydadaki rakam büyüdükçe ölçek küçülür, görünen alan genişler ve haritaların ayrıntıları azalır. Paydadaki rakam küçüldükçe ölçek büyür, görülen alan daralır ve haritaların ayrıntıları artar.

2)   Çizgi Ölçek: Plan veya haritanın bir köşesinde yatay bir çizgi ile gösterilir.
20            10             0              10            20            30           40 km
               




NOT: Çizgi ölçeklerde sıfırın solunda yer alan kısım, daha küçük uzunlukları ölçmek için kullanılır.

ÖLÇEK HESAPLAMALARI                                                                             

Gerçek Uzunlukların Hesaplanması
Gerçek Uzunluk = Haritadaki Uzunluk x Ölçeğin Paydası

   GU = HU x ÖP

               
                     




Örn. 1 / 2.500.000 ölçekli bir haritada iki şehir arasındaki uzunluk 4 cm'dir. Bu iki şehir arasındaki gerçek uzunluk kaç km'dir?
                                                                                                                                                                                     
Çözüm:
Ö = 1 / 2.500.000            GU = HU x ÖP
HU = 4 cm               GU = 4 x 2.500.000
GU = ? km               GU = 10.000.000 cm
                  GU = 100 km

NOT: Birimler onar onar büyür, onar onar küçülür.

mm                 cm                 dm                 m                 dam                hm                 km       

1000000        100000          10000             1000              100                   10               1 km

Ölçeğin Bulunması


Ölçek = Haritadaki Uzunluk
       Gerçek Uzunluk

Ö = HU
       GU

   
Örn.İki şehir arasındaki uzaklık gerçekte 640 km'dir. Harita üzerinde ise bu iki şehir arasındaki uzaklık 2 cm'dir. Haritanın ölçeği nedir?
Çözüm:                                                                                                                                                                       
GU = 640 km         Ö = HU      Ö =         2               Ö =          1           
HU = 2 cm                             GU             64.000.000                          32.000.000
Ö = ?
GU = 640 km = 64.000.000 cm
                                                                                                                                                                                                                                                                     Haritadaki Uzunluğun Hesaplanması                                                                                                                                                                                                                                 


Haritadaki Uzunluk = Gerçek Uzunluk
                                    Ölçeğin Paydası

HU = GU
          ÖP
                             

Örn. A ile B şehri arasındaki uzaklık 550 km'dir. 1/5.000.000 ölçekli bir haritada bu iki şehir arasındaki uzunluk kaç cm olur?

Çözüm:
GU = 550 km                HU = GU      HU = 55.000.000    55   HU = 11 cm
Ö = 1/5.000.000              ÖP                 5.000.000      5
HU = ?
GU = 550 km = 55.000.000 cm

[PeRi]

teşekkürler