Din ve halifelik

[Sosyal Bilgiler1]

DÝN VE HALÝFELÝK
Halifeliğin dinin temel unsurlarından olmadığı bilinmektedir. Konu Türk tarihini ve cumhuriyetimizin kuruluşunu yakından ilgilendirmektedir. Bu ne¬denle bu sorun üzerinde durmak istiyoruz. Sonuçta halifeliği kaldırmanın, di¬ne aykırı olmadığı daha iyi anlaşılacaktır. Hz. Muhammed ölmeden önce her¬hangi bir halife atamamıştır.İslamda ilk dört halife danışma yoluyla seçilmişÂ¬tir. Bu seçimde özellikle seçkin kişilerin ve kamuoyunun kanaati etkili olmuşÂ¬tur. Bununla birlikte yine de bu konu yüzünden bazı müminler gücenmişlerdir.
Dört Halife Döneminden sonra halifelik Emevîlere, onlardan da Abbasîle-re geçti.İran Moğollanndan (Ýlhanlılardan) Hülagu, Bağdat'ı alarak Abbasî ha¬lifeliğine son verdi. Abbasilerden Ahmet, Mısır'daki Türk Kölemen (Memlûk) hükümdarı Baybars'a sığındı. Ahmet yalnızca din işleriyle uğraştı. Yönetim ve siyasi güç Baybars'ın elindeydi.
Osmanlılarda halifelik, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasından sonra ulus-lararası ilişkilerde dinî manada söz konusu oldu. Sözü edilen antlaşma ile Os¬manlı padişahı halife sıfatıyla sınırlan dışında kalan Kırım Müslümanlarının da dinî önderi sayıldı.
1914 Birinci Dünya Savaşı nedeniyle halifenin cihat çağrısı,İslam âleminde umulan sonucu vermemiştir. Bunlara ek olarak son Osmanlı padişahının, galip devletlerinİstanbul'u işgalinden sonra âciz duruma düştüğü bilinmektedir.
Uluslararası barış görüşmelerinde Osmanlı Hükümeti de söz sahibi olmak isteyince, Türkiye Büyük Millet Meclisi halifelikle saltanatı ayırdı. Halife Vahdettin, 17 Kasım 1922'de General Harrington (Heringtın) aracılığıyla birİngiliz gemisine binerekİstanbul'u terk etti. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Osmanlı soyundan Abdülmecit Efendi'yi halife olarak görevlendirdi.
29 Ekim 1923'te cumhuriyet ilan edildi. Cumhuriyetin kurulması, bazı kim¬seleri memnun etmedi. Bunlar Halife Abdülmecit Efendi ile yakından ilgilen¬meye başladılar. Abdülmecit Efendi de TBMM'nin kendisine verdiği yetki çiz¬gisini aşmaya başladı. Sarayına yedek subayları kabul ederek yönetimden ya-kınılmasına izin verdi. Komutanlardan bazılarını kabul etmeye başladı. Yaban¬cı elçiliklere görevliler yolladı. Bunun üzerine Atatürk, ordu komutanlarıyla ve yakın arkadaşlarıyla konuyu müzakere etti. Cumhuriyetin tehlikeye atılamaya¬cağında görüş birliği sağlandı. Sonuçta, 3 Mart 1924'te TBMM halifeliği kal¬dırdı. Böylece ülkemizde laik yönetim gerçekleşti.