Din ve halifelik

[Sosyal Bilgiler1]

DİN VE HALİFELİK
Halifeliğin dinin temel unsurlarından olmadığı bilinmektedir. Konu Türk tarihini ve cumhuriyetimizin kuruluşunu yakından ilgilendirmektedir. Bu nedenle bu sorun üzerinde durmak istiyoruz. Sonuçta halifeliği kaldırmanın, dine aykırı olmadığı daha iyi anlaşılacaktır. Hz. Muhammed ölmeden önce herhangi bir halife atamamıştır. İslamda ilk dört halife danışma yoluyla seçilmiştir. Bu seçimde özellikle seçkin kişilerin ve kamuoyunun kanaati etkili olmuştur. Bununla birlikte yine de bu konu yüzünden bazı müminler gücenmişlerdir.
Dört Halife Döneminden sonra halifelik EmevĞ®lere, onlardan da AbbasĞ®le-re geçti. İran Moğollanndan (İlhanlılardan) Hülagu, Bağdat'ı alarak AbbasĞ® halifeliğine son verdi. Abbasilerden Ahmet, Mısır'daki Türk Kölemen (Memlük) hükümdarı Baybars'a sığındı. Ahmet yalnızca din işleriyle uğraştı. Yönetim ve siyasi güç Baybars'ın elindeydi.
Osmanlılarda halifelik, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasından sonra ulus-lararası ilişkilerde dinĞ® manada söz konusu oldu. Sözü edilen antlaşma ile Osmanlı padişahı halife sıfatıyla sınırlan dışında kalan Kırım Müslümanlarının da dinĞ® önderi sayıldı.
1914 Birinci Dünya Savaşı nedeniyle halifenin cihat çağrısı, İslam aleminde umulan sonucu vermemiştir. Bunlara ek olarak son Osmanlı padişahının, galip devletlerin İstanbul'u işgalinden sonra aciz duruma düştüğü bilinmektedir.
Uluslararası barış görüşmelerinde Osmanlı Hükümeti de söz sahibi olmak isteyince, Türkiye Büyük Millet Meclisi halifelikle saltanatı ayırdı. Halife Vahdettin, 17 Kasım 1922'de General Harrington (Heringtın) aracılığıyla bir İngiliz gemisine binerek İstanbul'u terk etti. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Osmanlı soyundan Abdülmecit Efendi'yi halife olarak görevlendirdi.
29 Ekim 1923'te cumhuriyet ilan edildi. Cumhuriyetin kurulması, bazı kimseleri memnun etmedi. Bunlar Halife Abdülmecit Efendi ile yakından ilgilenmeye başladılar. Abdülmecit Efendi de TBMM'nin kendisine verdiği yetki çizgisini aşmaya başladı. Sarayına yedek subayları kabul ederek yönetimden ya-kınılmasına izin verdi. Komutanlardan bazılarını kabul etmeye başladı. Yabancı elçiliklere görevliler yolladı. Bunun üzerine Atatürk, ordu komutanlarıyla ve yakın arkadaşlarıyla konuyu müzakere etti. Cumhuriyetin tehlikeye atılamayacağında görüş birliği sağlandı. Sonuçta, 3 Mart 1924'te TBMM halifeliği kaldırdı. Böylece ülkemizde laik yönetim gerçekleşti.