Erzurum Kongresi Özet

ERZURUM KONGRESİ (23 Temmuz-7 Ağustos 1919)

Mustafa Kemal, Amasya Genelgesinin arkasından Kazım Karabekir ile buluşmak üzere Erzurum’a geldi. Askerlikten istifası da bu Şehirdeyken oldu. Sivil olmasına ve hiçbir yetkisi olmamasına rağmen Kazım Karabekir’in “Emrinizdeyim Komutanım!” sözü Milli Mücadelenin tartışılmaz lideri olduğunu gösterdi. Bu söz Milli Mücadelenin kaderini etkiledi. Mondros’un 24. maddesi gereğince Doğu Anadolu’da kurulması düşünülen bir Ermeni Devletine karşı alınacak önlemleri tartışmak üzere Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından Erzurum’da bir kongre düzenlendi. Bu kongreye Mustafa Kemal de davet edildi. Kongreye daha çok doğu illerinden (Erzurum, Trabzon, Sivas, Van ve Bitlis) gelen 57 delege katıldı. Mustafa Kemal de Erzurum Delegesi ile katıldı ve kongrenin açıldığı gün Mustafa Kemal oyçokluğu ile kongre başkanlığına seçildi.

ERZURUM KONGRESİNDE ŞU KARARLAR ALINDI…

1-Millî sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. (Milli sınırlar kavramıyla Türklerin çoğunlukta olduğu yerler ifade edilerek Türk vatanının bölünmez bir bütün olduğu vurgulanmıştır.)
2- Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve İstanbul Hükümeti’nin dağılması hâlinde, millet topyekûn kendisini savunacak ve direnecektir. (işgallere karşı direniş hareketlerinin birleştirilmesi amaçlanmıştır.)
3- Vatanı korumaya ve istiklâli elde etmeye İstanbul Hükümeti muktedir olamadığı takdirde bu amaca ulaşmak için geçici bir Hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri millî kongrece seçilecektir. Kongre toplanamazsa, bu seçimi Heyet-i Temsiliye (Temsilciler Kurulu) yapacaktır. (İstanbul Hükümetinin teslimiyetçi politikası nedeniyle böyle bir karar alınmıştır.)
4- Kuvâ-yı Milliye‘yi tek kuvvet tanımak ve millî iradeyi hâkim kılmak temel ilkedir. (Milli bağımsızlık ve millet egemenliği temel amaç olarak belirlenmiştir.)
5- Hıristiyan azınlıklara siyasî hâkimiyet ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez. (Azınlıkların bağımsız devlet kurmak istemelerine karşı çıkılmıştır.)
6- Manda ve himaye kabul olunamaz. (Tek koşul tam bağımsızlıktır.)
7- Millî Meclisin derhal toplanmasını ve hükümet içlerinin Meclis denetiminde yürütülmesini sağlamak için çalışılacaktır. (Halkın yönetim üzerindeki etkinliğinin artırılması amaçlanmıştır.)
Önemi:
1-Toplanış açısından bölgesel aldığı kararlar bakımından ulusal bir kongredir.
2-Kongrede alınan kararları uygulamak amacıyla 9 kişiden oluşan Temsil Heyeti burada oluşturuldu ve başkanlığına Mustafa Kemal seçildi. Bu heyet milleti temsil edecek ve hükümet gibi çalışacaktı.
3-Manda ve himaye ilk kez Erzurum Kongresinde reddedildi.
4-İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiştir.
5-Azınlıklara yeni haklar verilemeyeceği belirtildi.

Erzurum Kongresinin Önemi ve Özellikleri

1- Erzurum Kongresinde Manda ve himaye reddedilerek kesinlikle ulusal egemenlik amaçlandığı dünyay duyurulmuştur.

2- Erzurum kongresinde ilk defa Türkiye’nin sınırlarından söz edilmiştir.

3- Erzurum kongresi toplanış bakımından bölgesel olmakla beraber aldığı kararlar ulusaldır.

4- Erzurum Kongresinde geçici İstanbul Hükümetine alternatif bir hükümetin kurulacağından söz edilmiştir.

5- Erzurum Kongresi Sivas kongresine bir ön hazırlık çalışması niteliğindedir.

6- Erzurum kongresinde temsil heyeti oluşturulmuştur.

7- Erzurum kongresinde Mustafa Kemal sivil olarak katılmıştır.