Basılı ve Görsel Kaynakları Kullanma ve Değerlendirme (5N 1K Formülü)
Konuları anlamak ve bilgiyle donatılmış, açık bir mantıkla karar verebilmek için amaca yönelik iyi sorular sorabilmek gereklidir. Farklı bir görüşü ya da yeni karşılaşılan bir bilgiyi dikkatlice dinlemek ona katıldığımız anlamına gelmez. Bu, bütün bakış açılarını dikkatlice dinlediğimiz anlamına gelir.
Amaca götüren sorular sorabilme yeteneği gazeteciler ve televizyon muhabirlerince kullanılan bir beceridir. Çünkü bir konuyla ilgili makale yazabilmek, program yapabilmek için konunun farklı yönlerini de araştırmak zorundadırlar. Bu amaca ulaşmak için her zaman şu soruların cevapları aranır: Kim?, Ne?, Ne zaman?, Nerede?, Neden?, Nasıl?
Aşağıdaki metin bu beceriye örnek oluşturacak bir çalışma içermektedir:
“Belediyeler topluma hizmet etme görevi üstlenmiş kurumlardır. Halk sağlığını koruma görevi bunlardan birisidir. Bu görevi yerine getirirken diğer kurumlarla da iş birliği yapabilirler.”
Üniversite Belediye İşbirliği
Ekmekte bayatlamanın geciktirilmesi konulu araştırma tezi, Hacettepe Üniversitesi tarafından Büyükşehir Belediyesi Halk Ekmek Fabrikası’nda yapılan çalışmalarla hazırlandı.
Halk Ekmeğin ürettiği besleyicilik özelliği yüksek köy ekmeği üzerinde yaklaşık 3 ay süreyle yapılan incelemelerde, ekmeğin bayatlamasını geciktirici formül geliştirildi.
Üniversite ile işbirliğine önem verdiklerini ve tesislerinin akademik çalışmalara açık olduğunu söyleyen Fabrika Genel Müdürü Ali İlkbahar, Hacettepe Üniversitesi Gıda Mühendisliği bölümü ile yürütülen ortak çalışmalarla fenilketonüri hastalığını önlemeye yönelik tıbbi ekmek ürettiklerini belirtti. Bu kez de ekmekte bayatlamanın geciktirilerek ekmek israfının önlenmesi konulu araştırma tezine, kendi ürettikleri köy ekmeğinin model olduğunu belirten İlkbahar, üniversite çalışmalarına destek olmaya devam edeceklerini söyledi.
Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Teknolojisi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hamit Köksel ise ekmeğin bayatlamasını geciktirerek ekmek israfını engelleyebilmek için böyle bir proje geliştirdiklerini projenin, 13- 14 Mayıs tarihlerinde Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsü’nde sergileneceğini söyledi.
Haber Merkezi : www.ankara-bel.gov.tr
Kim? :Belediye ve Üniversite.
Ne? :Ekmek Üretimi.
Ne zaman? :13-14 Mayıs
Nerede? :Belediye Halk Ekmek Fabrikası
Neden? :Halk sağlığını korumak ve israfı önlemek için.
Nasıl? : Üniversitede araştırması ve uygulaması gerçekleştirilmiş projenin belediye fabrikalarında üretilmesi.
15. Olgu ve Düşünceleri Ayırt Etme
Öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmede olgu ve düşünceleri ayırt etme becerisi en önemli basamaktır. (Öğrencilerin okudukları bilgileri ya da duydukları değerlendirmelerinde olgu ve düşünceleri ayırt etme becerisine sahip olmaları onlara yardımcı olacaktır.) Öğrencilerin elde ettikleri bilgilerdeki ifadelerin olgu ya da düşünce olduğunu bilmeleri, bilgileri daha verimli olarak kullanmalarını sağlar.
Bildiğiniz gibi olgularla düşünceleri ayıran en önemli özellik olguların doğruluğunun ispatlanabilmesidir. Düşüncelerin doğruluğunu ispatlamak gibi bir imkân yoktur. Olguları, kişisel gözlemler, bilgi kaynakları, arşiv belgeleri, arkeolojik kanıtlar vb. yollarla ispatlayabiliriz. Düşünceler ispatlanamamasına rağmen herhangi bir olay karşısında kişilerin gösterdikleri davranışları anlamamız konusunda o kişilerin düşüncelerini bilmek bize yardımcı olur.
Olgu ve düşünceleri ayırt etme becerisini geliştirmek için tarihî olayları anlatan metinleri, gazetedeki başyazıları vb. kullanabilirsiniz. Bu metinleri dağıtarak öğrencilerden, metinlerdeki doğrulukları ispatlanabilir ifadelerin altlarını çizmelerini isteyebilirsiniz. Yine metinlerdeki kişiler ya da olaylar hakkındaki yazarın ya da başka kişilerin görüşlerini içeren ifadeleri daire içine almalarını isteyebilirsiniz. Örnekteki gibi çalışma kağıtları da düzenleyebilirsiniz.
ÖRNEK ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KAĞIDI
Not: Aşağıdaki cümlelerden düşünce cümlesi olduğunu düşündüklerinizin başına “D”, olgu cümlesi olduklarını düşündüklerinizin başına “O” yazınız.
___İlk cumhurbaşkanımız Mustafa Kemal Atatürk’tür.
___ Türkiye’de yaşıyoruz.
___ Türkiye, dünyanın en güzel ülkesidir.
___ Hindistan’ın nüfusu Türkiye’nin nüfusundan fazladır.
___ Dünya bir gezegendir.
___ Dünya en güzel gezegendir.
___ Büyük araçlar trafikte daha güvenlidir.
___ İstanbul, Türkiye’nin en önemli şehridir.
___ İstanbul, Türkiye’nin en kalabalık şehridir.
sağolun