ANODOLU VE MEZOPOTAMYA’DA KURULAN UYGARLIKLAR
Çağ: Önemli bir olayla başlayıp, önemli bir olayla biten zaman dilimlerine çağ denir.
Milat: Başlangıç Hz. İsa’nın doğumu (0) olarak kabul edilir.
Yüzyıl-Asır: Yüzer yıllık zaman dilimlerine asır denir.
Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları 5. sınıf
-
Sümerler:
- Sümerler çivi yazısını bularak tarih çağlarının başlamasını sağlamışlardır.
- Ziggurat adı verilen tapınaklar yapmışlardır. Bu tapınakları depo, eğitim ve ibadet amacıyla kullanmışlardır.
- Sümerler uzayı gözlemleyerek ay yılı esaslı takvimi yapmışlardır.
- Tekerleği icat etmişlerdir. Bu sayede ulaşımı kolaylaştırmışlardır.
- Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları 5. sınıf
-
Babiller:
- En önemli hükümdarı Hammurabi’
- Hammurabi kanunları dünyanın ilk yazılı kanunları olarak bilinmektedir. Hammurabi kanunları ‘Kısasa kısas’ ilkesine göre hazırlanmıştır.
- Babil Asma Bahçeleri, Babil Kulesi en önemli sanat eserleridir.
- Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları 5. sınıf
-
Asurlar:
- Kara ticareti yapan Asurlar yazıyı Anadolu’ya taşıyan uygarlıktır.
- Ninova kütüphanesini kurmuşlardır. Bu kütüphane dünyanın ilk kütüphanesidir.
ÖRNEK: Aşağıdakilerden hangisi Mezopotamya’da kurulan uygarlıklardan biridir?
ANADOLU UYGARLIKLARI
-
Hititler:
- Başkenti Hattuşaş (Boğazköy)’dür.
- Çorum dolayında kurulmuştur.
- Çok Tanrı’ya taptıkları için ‘Bin Tanrı İli’ olarak bilinir.
- Hititler yaşadıkları her şeyi ‘Anal ’ adı verilen yıllıklara yazmıştırlar. Bu durum Tanrı’ya hesap vermek için Ahiret inancının olduğunu gösterir.
- Tarihin ilk yazılı Anlaşması olan ‘Kadeh Anlaşmasını’ Mısırlılar ile imzaladılar.
- Kraldan sonra en yetkili kişi, ‘Tavananna’ adı verilen kraliçe idi.
- ‘Pankuş’ adı verilen devlet işlerinin görüşüldüğü meclisleri vardı.
- Temel geçim kaynakları tarım ve hayvancılık olan Hititler, sulama kanalları açmış, tahıl üretmişlerdir. At ve koyun yetiştirmişlerdir.
- Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları 5. sınıf
-
İyonlar:
- Şehir devletleri halinde yaşamıştırlar. Efes, Milet, Foça, İzmir, Bergama önemli İyon şehir devletleridir.
- Deniz ticareti önemli geçim kaynakları olmuştur.
- Birçok bilim insanının yetişmesinde etkili olmuşturlar. Bunlar:
- Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları 5. sınıf
Tales (Geometri)
Pisagor (Matematik-Geometri)
| Bilim insanları |
Homeros (Edebiyat)
Hipokrat (Tıp)
Heradot (Tarih)
Diyojen (Felsefe)
-
Frigler:
- İç Anadolu Bölgesi’nde, Ankara yakınlarında kurulmuştur.
- Başkenti Ankara yakınlarındaki Gordion’dur.
- Bereketi simgeleyen Kibele adı verilen Tanrıçaları vardır.
- Geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Tarım ve hayvancılıktan gelen geliri korumak için oldukça sert kurallar koymuşturlar. Örneğin; öküz öldürene, saban kırana idam cezası vermişlerdir.
- Maden işlemeciliğinde oldukça gelişmişlerdir. Fibula adı verilen çengelli iğne yapmışlardır.
- Dokumacılıkta oldukça gelişen Friglerin, Tapates adı verilen kilimleri ve halıları vardır.
- Tümülüs adı verilen tepe görünümlü mezarları ve kaya mezarları önemlidir.
- Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları 5. sınıf
-
Urartular:
- Doğu Anadolu’da Van Gölü civarında kurulan uygarlığın başkenti Tuşpa’ dır.
- Urartular maden işlemeciliği, hayvancılık, dokumacılık ile uğraşmışlardır.
- Mimaride gelişen Urartular; kaleler, surlar, sulama kanallları yapmışlardır. Van Kalesi ve Şamran adı verilen sulama kanalları örnek verilebilir.
- Urartular oda şeklinde kaya mezarları yapmışlardır. Bu mezarlara ihtiyaç duyabilecekleri bazı eşyalar koymuşlardır. Bu durum Urartuların ölümden sonraki hayata inandıklarını göstermektedir.
-
Lidyalılar:
- Ege Bölgesi’nde kurulmuşlardır.
- Başkenti Sard şehridir.
- Temel geçim kaynağı ticaret olan Lidyalılar, Kral Yolu’nu etkin bir şekilde kullanmışlardır.
- Madeni parayı icat eden ve ilk kullanan uygarlık Lidyalılar olmuştur. Böylece takas sistemine son vermişlerdir.
- Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları 5. sınıf
ÖRNEK: Aşağıda verilen medeniyetlerden hangisinin başkenti Hattuşaş’tır?
- A) Lidyalılar
- B) İyonlar
- C) Urartular
- D) Hititler
Hazırlayan: Dilek CİVELEK