Okul Kültürü ve İklimin Oluşturulması
Okul kültürü, okul çalışanlarının sahip oldukları yeteneklerini, sürdüregeldikleri alışkanlıklarını, davranış biçimlerini, gelenek hâline gelmiş anlayışlarını, inançlarını, değerlerini, varsayımlarını okul ortamlarındaki olgu ve olaylara kattıkları anlamları ifade eder.
Giderek bu inanç, anlayış ve alışkanlıklar yerleşik hâle gelir ve zamanla evrilerek varlığını sürdürür ve o okulun kültürü hâline dönüşür. Okul kültürü içinde bulunduğu toplumun kültürünün etkisine açıktır. Okul kültürü bir yandan içinde bulunduğu toplumun kültüründen etkilenirken bir yandan da o kültürün değişmesine etki eder.
Okul çalışanları da örgütlerinde oluşan kültürden etkilenirler ve zaman zaman da bu kültürü etkileyebilirler.
Göreve yeni başlayan bir öğretmen atandığı okulun sahip olduğu kültürün oluşturduğu gizli psikolojiyi yaşayarak,
gözlemleyerek anlamaya ve tanımaya çalışır, sonra bu psikolojiyi kanıksar ve onun bir parçası olur. Giderek bu psikoloji göreve yeni başlayan öğretmenin davranışlarını şekillendirmeye başlar.
Okul kültürünün oluşturduğu gizli psikoloji görülemezken, bu psikolojinin yansımaları, okuldaki iş ve işlemlere yön veren boyutları gözlenebilir. Kültürün bu gözlenebilen yansımalarına okul iklimi denir. Bir okulda okul kültürü ve onun tanımlanabilir ve somut yönlerini ifade eden ikliminin olumlu olduğunu gösteren belirtiler aşağıda sıralanmıştır. pozitif okul iklimi
Okul Kültürü ve İklimin Oluşturulması
• Okula yeni atanan bir öğretmen güleryüzle karşılanıyor ve iş arkadaşlarının ona yardım etmek istediklerini
hissediyorsa
• Okuldaki herkes ne yapacağını biliyor ve zamanında yapıyorsa
• İnsan ilişkileri saygıya dayalı olarak sürdürülüyor ve ilişkilerde belli bir mesafe korunuyorsa
• Etkili bir iletişim ortamı varsa
• Karar verme süreçlerinde duygusallık değil, akıl ve sağduyu etkili oluyorsa
• Sorumluluklar paylaşılmış ve belirsizlikler ortadan kaldırılmışsa
• Bir problemle karşılaşıldığında eylem araştırmaları yapılıyor ve gelişme sağlanıyorsa
• Ortak akıl kullanılarak sinerji yaratılabiliyorsa
• Takım ruhu oluşturulmuşsa
• Çalışanlar ve paydaşların memnuniyeti yüksekse
• Paydaşlarca algılanan kalite beklenen kaliteden yüksekse
• Zorunlu olmadıkça çalışanlar izin, sevk ve rapor almıyorlarsa
• Okula yeni atanan öğretmen ön yargılarından uzak durabiliyorsa
• Paydaşların olumlu desteği sağlanıyorsa olumlu okul iklimi vardır denilebilir.
Bir okulda gelişmenin sağlanabilmesi için olumlu bir okul kültürünün yaratılması kaçınılmaz bir zorunluluktur.
Bunun sağlanabilmesi için okul yönetimlerine çok iş düşmektedir. Okul yönetimlerinin benimseyeceği demokratik
ve gelişmeyi destekleyen tutumlar yeni göreve başlayan öğretmenleri cesaretlendireceğinden genç öğretmenler, olumlu okul kültürünün oluşumuna katkısı olabilecek bilgi, beceri ve yeteneklerini çekinmeden ortaya koyabilirler.
Göreve yeni başlayan bir öğretmen, olumsuz okul kültürünün etkisiyle heyecanını kaybedebilir, yılgınlık yaşayabilir,
çaresizliği öğrenebilir ve giderek tükenmişlik sendromu yaşayabilir ve süreç içerisinde rutin işlerle uğraşan, doğru işler yapmak yerine işi doğru yapmaya çalışan sıradan bir devlet memuruna dönüşebilir.
Bu olumsuz tablonun ortaya çıkmaması ve bu sayede olumsuzlukların engellenmesi olumlu bir okul kültürünün
yaratılabilmesi için öğretmenin yapabilecekleri şu şekilde sıralanabilir; pozitif okul iklimi
Okul Kültürü ve İklimin Oluşturulması
• Öğretmen okulun gizli psikolojisini bilinçli olarak anlamaya çalışabilir.
• Gelişmeyi ve değişmeyi destekleyen veya engelleyen kişi ve unsurları tanıma çabası içinde olabilir.
• Çatışma yaşanan konuları ve kimlerin neden çatışma yaşadığını, bu çatışmaların yönetilmesine nasıl katkı
sunabileceğini sorgulayabilir
• Meslektaşları içinde rol model alabileceği kişilerin kimler olduğunu belirlemeye çalışabilir.
• Başarılı çalışmalar yapanların nasıl başarılı olduklarını, yöntemlerini onlardan nasıl yararlanabileceğini öğrenmeye
çalışabilir.
• Meslektaşları içinde sevilen, saygı gören, liderlik nitelikleri olanların kimler olduğunu, onları ön plana çıkaran
davranışlarının neler olduğunu ve onların hangi yönlerini örnek alabileceğine karar verebilir.
• Sabırla, yılmadan hedeflerini gerçekleştirmeye çalışmalıdır.
• Görevini yaparken her zaman tevazu içinde olmalıdır.
• Gereksiz tartışmalardan kaçınarak yapacağı işin mantıki ve olumlu sonuçlarını gösterebilir.
• Risk almaktan kaçınmamakla birlikte “yüksekte duran çivinin ilk çekici yiyeceğini” de bilerek davranabilir.
• Kendisinin zayıf yönlerinin farkına varır, “aynaya bakan aslanın kendisini kedi, aynaya bakan kedinin de
kendisini aslan görmesinin” sorun yaratabileceğini bilerek buna göre davranabilir.
• Zayıf yönlerini geliştirmek için küçük adımlı, uzun soluklu bir kişisel ve mesleki gelişim programı hazırlayarak
hayata geçirebilir.
• Kendisine engel olmak isteyenlere “insan için en büyük engelin kendisi olduğu” bilinciyle empati kurarak
yaklaşabilir.
• İş birliği ve dayanışmanın temel değerler olduğunu bilerek bu ortamların yaratılmasına ve geliştirilmesine
katkı sağlayabilir.
Okul Kültürü ve İklimin Oluşturulması ve pozitif okul iklimi
Kaynak: Hoşgeldin aday öğretmenim kitapcığı