KAS GÜCÜNDEN MAKİNE GÜCÜNE
Hammaddelerin fabrikalarda işlenerek kullanılır hale getirilmesine SANAYİ denir.
Sanayi İnkılâbı 18. yy. sonlarına doğru üretimde insan ve hayvan gücünden, makine gücüne geçiş ile başlamıştır.
Sanayi İnkılâbı ilk kez İNGİLTERE ‘de başlamış ve tüm Avrupa’yı etkilemiştir.
1750 ‘li yıllarda ilk önce İngiltere’de DOKUMA alanında gerçekleştirilmiştir. Daha sonra diğer alanlarda yayılmıştır.
Buhar gücü ile çalışan fabrikalar kurulmuş; bunu takiben buharlı gemiler, trenler ve elektrikli çalışan makineler yapılmıştır.
SANAYİ İNKILÂBININ SONUÇLARI
1) Kas gücünün yerini makineler aldı.
2) Küçük el tezgâhlarının yerini büyük fabrikalar aldı.
3) Köylerden sanayileşen kentlere göçler başlamış, kentlerin nüfusları artmıştır.
4) İşçi sınıfı ortaya çıkmıştır. İşçi haklarını korumak için sendikalar kurulmuştur.
5) Hammadde ve Pazar arayışı artmıştır.
6) Sömürgecilik yarışı hız kazanmış, bu durum I. Dünya Savaşı’na etki eden faktörlerden birisidir.
7) Avrupa ülkeleri arasında rekabet başlamıştır.
8) Ulaşım yolları gelişmiş, buhar ve elektrikle çalışan trenler ve gemiler yapılmıştır.
SANAYİ İNKILÂBININ OSMANLI DEVLETİNE ETKİSİ
Osmanlı Devleti, Sanayi İnkılâbına ayak uyduramadığı için, ülkedeki atölyeler Avrupa’daki fabrikalarla rekabet edemedi. Avrupalı Devletler hammadde Pazar arayışının Osmanlı Devleti üzerinde de gerçekleştirdi. Osmanlı toprakları Avrupa’nın Açık pazarı haline gelmesi sonucunda kaynakları sömürülmeye başlandı. Bu durumda Osmanlı Devleti’nin dağılmasında ve yıkılmasında önemli bir etken olmuştur.
|
SÖMÜRGECİLİK: Bir devletin kendisinden güçsüz bir devletin kaynaklarını kendi askeri, ekonomik, siyasi çıkarları için kullanmasına denir. |
|
SENDİKA: İşçilerin hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için bir araya gelerek oluşturdukları toplumsal örgütlerdir. |
TARİHTEKİ TİCARET YOLLARI
KRAL YOLU: Batı Anadolu’dan başlayıp, Mezopotamya’ya kadar uzanan yola denir. Lidyalılar tarafından yapılan tarihte bilinen ilk ticaret yoludur.
İPEK YOLU: Çin’den başlayıp, Taklamakan Çölü’nden geçerek Afganistan ve İran üzerinden Doğu Akdeniz’e ulaşır. İki kola ayrılır.
I.Kol: Güneyde İran topraklarından geçerek Suriye ve Anadolu kıyılarına ulaşır.
II: Kol: Kuzeyde Hazar Denizi’nin kuzeyinden Karadeniz’in kuzey bölgelerine ulaşır.
BAHARAT YOLU: Hindistan’dan başlayıp Basra Körfezi’ne ve Kızıldeniz yoluyla Doğu Akdeniz’e ulaşır.
ÜLKELER NASIL GELİŞİR:
15ve 16 yy ‘da Avrupa’da birçok alanda yenilik yapıldı. Avrupalılar Haçlı Seferleri sırasında İslam Dünyasından öğrendiklerini alarak geliştirdiler. Bu yenilikler bugünkü gelişmiş Avrupa’nın doğmasına ortam hazırladı.
AVRUPADA YENİLİKLER
BARUT: Çinliler tarafından bulundu. Haçlı seferleri sırasında öğrenen Avrupalılar Top ve Tüfek gibi ateşli silahların yapımında kullandılar. Avrupa’da derebeyliklerin yıkılarak büyük krallıkların kurulmasını sağladı.
KÂĞIT VE MATBAA: Kâğıdı Çinliler ipek, Türkler pamuktan üretiyordu. Avrupalılar ipek ve pamuk yerine SELÜLOZDAN kâğıt yapmayı başardılar. Böylece kâğıt ucuzladı ve bollaştı.
Matbaa Çinliler ve Uygur Türkleri tarafından bulunmuştur. İlk modern matbaa ise Alman JAN GUTENBERG tarafından bulundu.
Kağıdın ucuzlaması ve matbaanın bulunması ile :
Avrupa’da bol miktarda kitap basıldı.
Avrupa’da insanlar okuma şansına sahip oldular.
Avrupa’da bilim, düşünce, sanat ve kültür gelişti.
Rönesans ve reform için zemin hazırlandı.
PUSULA: Çinliler tarafından bulundu. Avrupalılar Haçlı Seferleri sırasında öğrendikleri Pusulayı geliştirdi. Yön bulma aracı olarak kullanılan pusula denizcilere açık denizlere ve okyanuslara açılma imkânı verdi. Böylece pusula COĞRAFİ KEŞİFLERİN başlamasında etkili oldu.
COĞRAFİ KEŞİFLER:
15 ve 16.yy’da pusulanın icadı ile yeni ticaret yolları bulmak ve yeni yerler keşfetmek amacı ile yapılan gezilere COĞRAFİ KEŞİFLER denir.
NEDENLERİ:
Pusulanın Avrupalılar tarafından öğrenilmesi
İpek ve Baharat yollarının denetiminin Türklerin eline geçmesi
Gemicilik bilgisinin gelişmesi
Okyanuslara dayanıklı gemilerin yapılması
Hıristiyanlığı farklı bölgelere yayma isteği
Avrupalıların doğunun zenginliklerini ele geçirmek istemeleri
Yetenekli gemicilerin yetişmesi
Maceraperest gemicilerin yetişmesi
Coğrafi keşifleri ilk kez İSPANYOL ve PORTEKİZLİ gemiciler başlatmıştır.
COĞRAFİ KEŞİFLERİN SONUÇLARI:
İpek ve Baharat Yolları önemi kaybetti.
Amerika’dan altın, gümüş gibi madenler Avrupa’ya getirildi.
Avrupa’da ticaretle uğraşan BURJUVA sınıfı önem kazandı.
Akdeniz limanları önemini yitirdi, Atlas Okyanusu Limanları önem kazandı.
Yeni bitki ve hayvan türleri Avrupa’ya getirildi.
Avrupa’da kiliseye duyulan güven azaldı.
Rönesans ve Reforma zemin hazırlandı.
YAPILAN COĞRAFİ KEŞİFLER
|
Fransız ve Cenevizliler 14.yy |
İlk olarak keşfedilen yeler KANARYA ve AZOR ADALARI |
|
Bartelmi DİAZ 1487 |
Afrika’nın en güney ucuna ulaşmış ve buraya “ÜMİT BURNU” Adı verilmiştir. |
|
Vasco dö Gama 1462 |
Ümit Burnu’nu geçerek Hindistan’a ulaştı. Böylece HİNT DENİZ YOLU’NU keşfetti. Bu keşif Baharat Yolu’nun önemini azalttı. |
|
Kristof Kolomb 1492 |
Hep batıya giderek Hindistan’a ulaşma düşüncesi ile İspanya kralından aldığı 3 gemi ile yola çıktı. Amerika’nın batısındaki Bahama Adalarına ulaştı. Ancak yeni bir kıta keşfettiğini anlamadı. |
|
Americo Vespuçi 1499 |
Güney Amerika’da Brezilya kıyılarına ulaştı. Buranın yeni bir kıta olduğunu anladı. Bu sebeple kıtaya ismi verildi. AMERİKA kıtasını keşfetti. |
|
Macellen 1521 |
Hindistan’a ulaşmak için, Güney Amerika’yı dolaşıp kendi adını verdiği boğazı geçerek Büyük Okyanusa geçti.Uzak Doğu’ya vardı.Burada yerlilerle yaptığı savaş sırasında öldü.geziyi 2 kaptan Del Kano seyahati tamamladı.DÜNYANIN YUVARLAK OLDUĞUNU İSPATLADI |
|
Cames Cook 1771 |
AVUSRALYA KITASINI keşfetti. |
|
{{{UYARI: Coğrafi keşiflerden Osmanlı ekonomisi olumsuz etkilenmiştir. |
|
RÖNESANS:15 ve 16.yy da Avrupa’da bilim sanat ve edebiyat alanında meydana gelen yeniliklere denir. Rönesans ilk kez İTALYA’DA doğmuştur.
|
|
REFORM:16.yy2da Avrupa’da din alanında yapılan yeniliklere denir. Hiristiyanlığın Katolik mezhebinde düzenlemekler yapılmıştır. Reform ilk kez ALMANYA’da başlamıştır.
|
TİCARET: Kar elde etmek amacıyla mal alıp satma işine denir.İkiye ayrılır.
1) İç Ticaret: Ülke sınırları içinde yapılır.
2) Dış Ticaret: Ülkeler arası yapılan ticarettir.
a) İhracat: Bir ülkenin başka bir ülkeye mal satması.
b) İthalat: Bir ülkenin başka bir ülkeden mal alması.
Ticarette pazara yakın olmak önemli ticaret yollarına yakın olmak önemlidir.
Türkiye Asya ve Avrupa Arasında bir köprüdür. Önemli kara ve deniz yolları üzerinde
Bulunur.
Devletler ticaret yollarını denetimini ele geçirmek için sürekli birbirleriyle mücadele
Etmişlerdir.
YEŞİM KOYUNCU ŞAHİN