İlköğretim Kurumları Standartları (İKS)
Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğünün 05.11.2009 tarih ve 18285 sayılı yazısı ve 2009/83 nolu genelgesi
doğrultusunda İKS pilot uygulaması başlatılmış ve 2010-2011 eğitim öğretim yılından itibaren ülke genelinde
uygulamaya konulmuştur.
İKS, okulda çocuğa yönelik her türlü hizmet bilgilerinin, okul yönetimi, öğretmenler, seçilmiş öğrenciler ve veliler
tarafından e-Okul ortamına girilmesi yoluyla ilçe, il ve Bakanlığa veri sunan, ilçe, il ve Bakanlığın da toplanan bu verileri
analiz ederek iç denetim ve öz değerlendirme yapılabilmesine olanak sağlayan bir sistemdir.
İKS ile okullardaki mevcut eğitim öğretim durumunun tespiti, okulların bulunduğu düzey ile bulunması gereken düzey
arasındaki farkın ortaya konulması ve değerlendirilmesi olanağı ortaya çıkmış olacaktır. Bu doğrultuda, okulların
hedeflenen niteliklere ulaşabilmeleri ile ilgili stratejik planların yapılması ve revize edilebilmesine olanak sağlanacaktır.
İKS içerik olarak, üç standart alanı ve bu alanların altında standartlar ve standartların altında da alt standartlar
olmak üzere tasarlanmıştır.
1. Eğitim Yönetimi Standart Alanı:
Okul bazında eğitim yönetimi standart alanı aşağıdaki konuları esas almıştır.
• Okul Gelişimini sağlayabilmek için etkili bir planlama yapılmasını
• Çalışanların mesleki gelişimini
• Paydaşların yönetime katılımını
• Çalışanların moral gücünü yüksek tutabilmelerini ve kurumu sahiplenmelerini
• Çocukların meslek seçimleri ile ilgili yönlendirilmelerini
• e-Okul sisteminin etkin kullanımını
• Okulun kayıt alanındaki çocukların erişim ve devamlarının sağlanmasını
2. Öğrenme-Öğretme Süreçleri Standart Alanı:
• Çocukların bireysel özelliklerinin tanınması ve öğrenmeye yönelik planların yapılması
• Materyallerin kullanımı
• Eğitim ortamlarının düzenlenmesi
• Teknoloji kullanımı
• Çevre bilincinin geliştirilmesi
• Ölçme ve değerlendirme
• Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesi
• Özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar için kaynaştırma uygulamaları
• Sosyal kültürel faaliyetlerin okulun bulunduğu çevrenin dikkate alınarak planlanması ve yürütülmesi konuları
temel alınmıştır.
3. Destek Hizmetleri Standart Alanı:
• Okulun fiziksel yapısı, bakımı ve onarımı işleri
• Okulun yakın çevresi ve güvenliğinin sağlanması
• Servis araçları ile ilgili takip işleri
• Okulun psikososyal ortamı şiddet ve istismarlar ve kişisel rehberlik
• Sağlıklı beslenme, temizlik ve hijyen kuralları
• YİBO ortamlarının çocukların özellikleri ve ihtiyaçları açısından uygunluğunu ele almaktadır.
Örtük Standartlar
Belirlenen üç ana standardın dışında doğrudan ifade edilemeyen bazı standartlar da mevcuttur. Bunlara örtük
standartlar adı verilmektedir. Bu standartlar;
• Demokratik okul iklimi,
• Toplumsal cinsiyete duyarlılık
• Dezavantajlı çocuklar başlıkları altında ele alınmıştır.
Demokratik Okul İklimi
Okullar çocuklar için vardır. Çocukların demokrasi kültürüyle yetiştirilebilmesi için okulun öncelikle bu kültürü kendi
içinde uygulaması gerekir. Okul yöneticisi ve öğretmenler okulda sevgi, saygı ölçülerine uygun samimi bir eğitim
ortamı oluşturabiliyorsa hem okulda hem de ailede demokrasi kültürünün yerleşmesine katkı sağlamış olacaklardır.
Toplumsal Cinsiyete Duyarlılık
Demokrasi kültürünün yerleştirilmesi yanında toplumun kadın ve erkeğe bakış açısı, onlara farklı görevler biçmesi
ve buna bağlı olarak da kadın erkek arasında eşitsizliğe dayalı algıların oluşması, toplumsal cinsiyet ayrımını ortaya
çıkarmaktadır. Toplumun değişmesi ve gelişmesinde temel rol okulundur. Okul, cinsiyet ayrımını ortadan kaldıracak
politikalar üretip uygularsa doğal olarak toplumsal alandaki görevini de yerine getirmiş olacaktır.
Dezavantajlı Çocuklar
Okullar dezavantajlı çocuklar ile ilgili yasal ve sosyal sorumluluklarını yerine getirmekle yükümlüdürler. Dezavantajlı
çocuklar okula devam konusunda büyük risk taşımaktadır. Okul bu çocukların devamlarını sağlamaya yönelik çalışmalar
içinde olmalıdır. Eğitim ortamları dezavantajlı çocukların özellik ve ihtiyaçları dikkate alınarak hazırlanmalıdır ki
okul çocuklar için arzu edilen bir ortam hâline gelebilsin.
İKS, bu alanlardaki uygulamaların ülke genelinde koordineli olarak yürütülmesini ve iyileştirmelerin bir an önce
hayata geçirilmesini hedeflemektedir.
Göreve yeni başlayan öğretmenler atandıkları okullarda müdür yetkili öğretmen veya öğretmen olarak görev
yapabilirler. 2010 yılından itibaren uygulamaya konulan İKS ile ilgili olarak yönetici ve öğretmenlerin bu alanda
yapması gereken bazı çalışmalar olacaktır. Bu çalışmaların yapılmasında okulun bulunduğu çevre şartları, kullanılabilecek
kaynaklar, yararlanılabilecek insan gücü gibi faktörler dikkate alınmalıdır.
Okul müdürü, müdür yetkili öğretmen İKS veri toplama ve değerlendirme sürecine ilişkin aşağıdaki görevleri yapar;
a) Veri toplama hazırlık sürecinde;
1. Okul müdürü, müdür yetkili öğretmen; öğretmen, öğrenci ve velileri İKS hakkında bilgilendirir.
2. OGYE ve müdür yardımcıları ile İKS uygulamasını okulda gerçekleştirecek çalışma ekibini belirler.
3. İKS okul çalışma ekibinin çalışma programı taslağı hazırlamasını sağlar.
4. Öğretmen, öğrenci ve velilerin katılımlarını ve aralarındaki koordinasyonu sağlar.
5. Öğrenci ve veli örneklemini belirleyerek onların bilgilendirilmesini sağlar.
6. İKS’nin e-Okul girdileri bölümünün doldurulmasına ilişkin hazırlıkların yapılmasını sağlar.
7. Yapılan hazırlıkları İKS çalışma ekibi ve OGYE ile uygulama öncesinde gözden geçirir.
8. Yıllık çalışma programında İKS iş ve işlemleri belirtilir.
b) Veri toplama sürecinde;
1. e-Okul ortamında bulunan mevcut soruların yanıtlarını girer.
2. İKS okul çalışma programındaki iş ve işlemleri; yerine getirilme tarihinden bir gün önce ve yerine getirildiği
günde de uygulama boyutunda inceler.
3. Okul Çalışma Ekibi ile sürekli iş birliğinde bulunur.
4. Ortaya çıkan sorunlardan okul olanakları ile çözümlenebilenleri çözümler. Okul olanakları ile çözümleyemedikleri
sorunları ilçe/ il koordinatörü/Bakanlık Merkez İKS Komisyonuna bildirir.
c) Veri toplamanın izlenmesi sürecinde;
1. Okul Çalışma Programı kapsamında “İzleme Planı” hazırlar.
2. İzleme sürecinin herhangi bir aşamasında saptadığı sorunları, düzeltme yolları ile birlikte İKS okul çalışma
ekibine bildirir.
3. İzleme sonuçlarını haftada bir, gerektiğinde her günün sonunda İKS okul çalışma ekibi ile değerlendirerek,
alınabilecek önlemleri belirler.
4. İzleme sonuçlarını, OGYE ile değerlendirir.
d) Verilerin değerlendirilmesi sürecinde;
1. Okul İKS raporunun öğretmenler kurulunda değerlendirilmesini sağlar.
2. İKS raporunun OGYE’ de değerlendirilmesini sağlar.
3. İKS raporunun okul gelişimi planı hazırlığı ve geliştirilmesi sürecinde değerlendirilmesini sağlar.
4. İKS raporunun okul stratejik planı hazırlığı ve geliştirilmesi sürecinde, değerlendirilmesini sağlar.
5. İKS raporuna göre okulun; vizyon ve misyonunun, değişim kapasitesinin, iyileştirme alanlarının değerlendirilmesini
sağlar.
6. Veri toplama ve değerlendirme sürecindeki sorunları yazılı olarak kayıt eder, önceliklendirir ve değerlendirir.
Öğretmenler, İKS’ye ilişkin olarak aşağıda belirtilen görevleri yerine getirirler:
1. İKS gündemli öğretmenler kurulu toplantısına katılırlar. Bu toplantıda veri toplama ve değerlendirme sürecine
ilişkin önerilerini belirtirler.
2. Algılanan Kalite Değerlendirme Ölçeğini, evde ya da okulda bilgisayar ortamında bireysel olarak doldurur.
3. Görev almasını durumunda OGYE ve/veya okul çalışma ekibindeki görevlerini yerine getirir.
4. İKS raporunu “Okul Gelişimi Planı” ve “Okul Stratejik Planı” bağlamında değerlendirir.