Osmanlı Devleti’nin Gerilemesinin İç Sebepleri Nelerdir

Osmanlı imparatorluğu’nda 2. Viyana kuşatmasından sonra Gerileme devrinin başladığı 18. yy içinde askeri yenilgiler karşısında ilk defa ıslahat hareketlerine gidilmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu’nun gerileyiş ve çöküş nedenleri çeşitli olup her devre göre değişmektedir.

İÇ NEDENLER

Genel olarak İmparatorluğun bünyesinde, devlet niteliğinde ve idari teşkilatında görülen kusur, aksaklık ve modern hayatın icaplarına uyulmamasından ileri gelmektedir.

1- Devletin dini karektere sahip olması dinin devletin işlerine karışması ıslahat ve yenilik hareketlerini baltalıyor ve güçleştiriyordu. Islahatın mutlaka dinin prensiplere uygun olması gerekiyordu. Devletin teokratik karekteri sebebiyle din adamları imparatorlun kaderi üzerinde söz sahibi idiler. Devletin dini bir karekter taşıması genel öğretimin din adamlarının tekelinde bulundurulmasını gerektiriyordu. Tamamen dini nitelik taşıyan öğretim programları da ortaçağ usullerine uymakta müsbet ilim ve felsefeye yer verilmemektedir.

2- Osmanlı İmparatorluğu en kuvvetli çağında dahi örf ve adetleri muhafaza eden geniş bir bağımsızlığa sahip çeşitli dinlerden halk ve ırkların topluluğu olarak görünüyordu. Devletin dini hürriyeti önce aynı dinde olmayanların ayrılmak istemeleriyle imparatorluğa korkunç bir darbe indirmiştir.

3- Yeniçağda ve Fransız Devrimini takip devreden itibaren Avrupa devletleri teknik gelişmelerden faydalanarak sanayi ve ticaretlerini geliştirmişler, hukuk düzenlerini günün gerçeklerine uydurmuş, ekonomi ve askeri yönden güç kazanmışlardı. Buna karşılık Osmanlı ıslahatçılarının gayretleri çeşitli engellerden başarısızlığa uğramış imparatorluk hareketsiz ve tutucu kalmıştır.

www.sosyalbilgiler.org

4- Fransız devrimi ve milliyet ideolojisinin Avrupa’da yayılması çeşitli halkların egemenliklerini elde etmek için ayaklanmaları ve imparatorluktan ayrılmaları çöküşün bir diğer nedeni idi.

5-Padişah ve sadrazamın kudretsiz ve yeteneksiz oluşu

6- Kadınların saltanatının görüldüğü rüşvet ve irtikabın imparatorluğun bünyesini kemirdiği bir devrin hüküm sürmesi.

7- Yeniçerilerin disiplinsizliği, kayıtsızlığı, emirlere itaat etmemeleri Enver Ziya Karal’ın belirttiği gibi “ Yeniçeri ocağı devlet otoritesinin dayanağı olmaktan çıkmış ocak devlet içindir. Prensibi yerine, devlet ocak içindir.” formülü yer almıştır.

8- İmparatorluk iktidarının zayıflaması her yana yayılan anarşinin, iç isyanların, başkaldırıların ortaya çıkmasına neden olmuştur. İç isyanlar 17. yy’lın ilk yarılarında başlamış yeniçerilerin ortadan kaldırılmasına kadar devam etmiştir.

9- Önemli nedenlerden biride ekonomik ve mali durumdur. Çeşitli üretim alanlarında ilim ve teknikten faydalanılmaması ekonomik ve mali bunalıma ülkeyi sürüklemiştir. Ayrıca kapitülasyon imtiyazları arasında yer alan yabancı ithal mallarının serbestçe girmesi de sanai gelişmeyi önlemiş sermaye birikiminin olmaması kredi müessesesinin oluşturulmaması sanayi yatırımlarına imkan vermemiştir.

Alıntı www.sosyalbilgiler.org