KISA KISA ANAYASA
| SAYI-ORAN-SÜRE
|
AÇIKLAMA |
| 550 | TBMM, genel oyla seçilen 550 milletvekilinden oluşur. |
| 25 | 1982 Anayasasına göre milletvekili seçilme yaşı 25’tir. |
| 4 | 2007 yılında yapılan değişiklikler TBMM seçimleri ( genel seçimler ) 4 yıla indirilmiştir. |
| 1 | Savaş sebebiyle seçimlerin yapılması imkânsız hale gelmişse, seçimler 1 yıl süreyle ertelenebilir. Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme kararındaki usule göre bu işlem tekrarlanabilir. |
| 1 | 1982 Anayasasına göre ara seçim, her seçim döneminde 1 defa yapılır. |
| 30 | 1982 Anayasasına göre, genel seçimden 30 ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. |
| 5 | 1982 Anayasasına göre, ara seçimin genel seçimlerin ardında 3 ay içinde yapılabilmesi için boşalan üyeliklerin sayısı, üye tam sayısının % 5’ini bulmalıdır. |
| 90 | Bir ilin veya seçim çevresinin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde üyesinin kalmaması halinde, boşalmayı takip eden doksan günden sonraki ilk Pazar günü ara seçim yapılır. |
| 7 + 4 | Yüksek Seçim Kurulu 7 asıl 4 yedek üyeden oluşur. Üyelerin altısı YARGITAY, beşi DANIŞTAY genel kurullarınca kendi üyeleri arasından üye tam sayılarının salt çoğunluğunun gizli oyu ile seçilir. Bu üyeler, salt çoğunluk ve gizli oyla aralarından bir başkan ve bir başkanvekili seçerler. |
| 6 | Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, yürütme organının teklif, inha, atama veya onamasına bağlı resmî veya özel herhangi bir işle görevlendirilemezler. Bir üyenin belli konuda ve altı ayı aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca verilecek geçici bir görevi kabul etmesi, Meclisin kararına bağlıdır. |
| 5 | Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmayan Milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine,
Genel Kurulca üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyuyla karar verilebilir. |
| 7
|
Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine Meclis Genel Kurulu kararının alındığı tarihten başlayarak 7 gün içerisinde ilgili milletvekili veya bir diğer milletvekili, kararın, Anayasaya, kanuna veya İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla iptali için Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Anayasa Mahkemesi, iptal istemini 15 gün içerisinde kesin karara bağlar. |
3 |
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin ödenek, yolluk ve emeklilik işlemleri kanunla düzenlenir. Ödeneğin aylık tutarı en yüksek Devlet memurunun almakta olduğu miktarı, yolluk da ödenek miktarının yarısını aşamaz.
Ödenek ve yollukların en çok üç aylığı önceden ödenebilir. |
| 3/5 | TBMM üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar verebilir. |
| 15 | 1982 Anayasasına göre; Cumhurbaşkanı, TBMM tarafından kabul edilen kanunları 15 gün içinde Resmi Gazete’de yayımlar. |
|
2 |
Ekonomik, ticarî veya teknik ilişkileri düzenleyen ve süresi bir yılı aşmayan antlaşmalar, Devlet Maliyesi bakımından bir yüklenme getirmemek, kişi hallerine ve Türklerin yabancı memleketlerdeki mülkiyet haklarına
dokunmamak şartıyla, yayımlanma ile yürürlüğe konabilir. Bu takdirde bu antlaşmalar, yayımlarından başlayarak iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgisine sunulur. |
AYNI GÜN |
Kanun hükmünde kararnameler, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Ancak, kararnamede yürürlük tarihi olarak daha sonraki bir tarih de gösterilebilir.
Kararnameler, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. |
|
1/5 |
Türkiye Büyük Millet Meclisi, her yıl Ekim ayının ilk günü kendiliğinden toplanır.
Meclis, bir yasama yılında en çok üç ay tatil yapabilir; ara verme veya tatil sırasında, doğrudan doğruya veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, Cumhurbaşkanınca toplantıya çağrılır. Meclis Başkanı da doğrudan doğruya veya üyelerin beşte birinin yazılı istemi üzerine, Meclisi toplantıya çağırır. |
| 5
5 |
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkan adayları, Meclis üyeleri içinden, Meclisin toplandığı günden itibaren beş gün içinde, Başkanlık Divanına bildirilir, Başkan seçimi gizli oyla yapılır. İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan üye, Başkan seçilmiş olur. Başkan seçimi, aday gösterme süresinin bitiminden itibaren, beş gün içinde tamamlanır. |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dâhil bütün işlerinde üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasada başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz. | |
| 20 | Gensoru önergesi, bir siyasi parti grubu adına veya en az 20 milletvekilinin imzasıyla verilir. |
| 3
10
2 |
Gensoru önergesi, verilişinden sonraki 3 gün içinde bastırılarak üyelere dağıtılır.
Önergenin dağıtılmasından itibaren 10 gün içinde gündeme alınıp alınmayacağı görüşülür. Bu görüşmede, önerge sahiplerinden biri, parti grupları adına birer milletvekili, Bakanlar Kurulu adına başbakan veya bir bakan konuşabilir. Gensorunun görüşülmesi, gündeme alma kararının verildiği tarihten başlayarak iki gün geçmedikçe yapılamaz ve yedi günden sonraya bırakılamaz. |
| Salt Çoğunluk | Bakanlar Kurulunun veya bir bakanın düşürülebilmesi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla olur; oylamada yalnız güvensizlik oyları sayılır. |
| 1/10
1 ay |
Başbakan veya bakanlar hakkında, TBMM üye tam sayısının en az onda birinin vereceği önerge ile soruşturma açılması istenebilir.
Meclis, bu istemi en geç bir ay içinde görüşür ve gizli oyla karara bağlar. |
| 15 | Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri adaylar arasından her parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak 15 kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır. |
| 2 | Meclis soruşturmasıyla ilgili kurulan komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu 2 ay içinde Meclise sunar. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona 2 aylık yeni ve kesin bir süre verilir. Bu süre içinde raporun TBMM Başkanlığına teslim edilmesi zorunludur. |
| 10
Salt Çoğunluk |
Rapor Başkanlığa verildiği tarihten itibaren on gün içinde dağıtılır, dağıtımından itibaren on gün içinde görüşülür ve gerek görüldüğü takdirde ilgilinin Yüce Divana sevkine karar verilir.
Meclis soruşturması sonunda ilgilinin Yüce Divana sevk kararı, üye tam sayısının salt çoğunluğunun gizli oyuyla alınır. |
| 40 | 1982 Anayasasına göre; cumhurbaşkanı seçilebilmek için 40 yaşını doldurmuş olmak şarttır. |
| 5 | 2007 yılında yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir ( 5+5 ) |
| 20
10 |
Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasî partiler ortak aday gösterebilir. |
| 60 | Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın
herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır. |
| Salt Çoğunluk
( Oylamada, yarıdan bir fazla üye sayısının oyuyla sağlanan çoğunluk ) |
Cumhurbaşkanlığı için genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. |
| 1/3 – 3/4 | Cumhurbaşkanı, vatana ihanetten dolayı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte birinin teklifi üzerine, üye tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır. |
| 21 + 5 + 1 | 21 Bakanlık, 5 Başbakan Yardımcılığı , 1 Başbakan olmak üzere Bakanlar Kurulunda 27 üye vardır. |
| 1 hafta | Bakanlar Kurulunun programı, kuruluşundan en geç bir hafta içinde Başbakan veya bir bakan tarafından
Türkiye Büyük Millet Meclisinde okunur ve güvenoyuna başvurulur. Güvenoyu için görüşmeler, programın okunmasından iki tam gün geçtikten sonra başlar ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama yapılır. |
| 15 | Herhangi bir sebeple boşalan bakanlığa en geç 15 gün içinde atama yapılır. |
| 5 | Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimlerinden önce, “Adalet, İçişleri ve Ulaştırma” bakanları çekilir. Seçimin başlangıç tarihinden 3 gün önce;
seçim dönemi bitmeden seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde ise, bu karardan başlayarak 5 gün içinde, bu bakanlıklara Türkiye Büyük Millet Meclisi içinden veya dışarıdan bağımsızlar Başbakanca atanır. Geçici Bakanlar Kurulu, yenilenme kararının Resmî Gazetede ilânından itibaren beş gün içinde kurulur. |
| 45 | Cumhurbaşkanının, TBMM seçimlerini yenileme kararı alabilmesi için 45 gün içinde Bakanlar Kurulunun kurulamaması gerekmektedir. |
| 6 | 1982 Anayasasına göre, olağanüstü hal Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulunca 6 aylığına ilan edilebilir. |
| 4 | TBMM olağanüstü hal ve sıkıyönetim süresini her defasında 4 aylığına uzatabilir. |
| 6 | Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Millî Güvenlik Kurulunun da görüşünü aldıktan sonra, süresi altı ayı aşmamak üzere yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde sıkıyönetim ilân edebilir. |
| 9 | Radyo ve televizyon faaliyetlerini düzenlemek ve denetlemek amacıyla kurulan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu dokuz üyeden oluşur. Üyeler, siyasî parti gruplarının üye sayısı oranında belirlenecek üye sayısının ikişer katı olarak gösterecekleri adaylar arasından, her siyasî parti grubuna düşen üye sayısı esas alınmak suretiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca seçilir. |
| 17 | Anayasa Mahkemesi üye sayısı 17’dir. Üyelerin tamamı asil üye olup, 2010 yılında yapılan değişiklikle yedek üyelik kaldırılmıştır.(14 üye Cumhurbaşkanı + 3 üye TBMM tarafından 3 er aday arasından seçilir.) |
| 12 | 2010 yılında yapılan değişiklikle Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıllığına seçilirler. Görev süresi dolanlar yeniden seçilemezler. |
| 65
|
Anayasa Mahkemesi üyeleri 65 yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar. |
| 2/3 | Anayasa değişikliğinde iptale, siyasî partilerin kapatılmasına ya da Devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu şarttır. |
| 10 | Şekil bakımından denetleme, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez. |
| 60 | Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı, iptali istenen kanun, kanun hükmünde kararname veya içtüzüğün Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak 60 gün sonra düşer. |
5 ay 10 yıl |
Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi ile ilgili
Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişinden başlamak üzere beş ay içinde kararını verir ve açıklar. Bu süre içinde karar verilmezse mahkeme davayı yürürlükteki kanun hükümlerine göre sonuçlandırır. Ancak, Anayasa Mahkemesinin kararı, esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse, mahkeme buna uymak zorundadır. Anayasa Mahkemesinin işin esasına girerek verdiği red kararının Resmî Gazetede yayımlanmasından sonra on yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunulamaz. |
| 3/4
1/4 |
Danıştay üyelerinin
***3/4’ü, birinci sınıf idari yargı hâkim ve savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; ***1/4’ü, nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı; tarafından seçilir. |
| 22 + 12 | Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 22 asıl ve 12 yedek üyeden oluşur. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde yapılır. |
| 15 gün | Sayıştayın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idarî yargı yoluna başvurulamaz. |
| 75 | Bakanlar Kurulu, merkezî yönetim bütçe tasarısı ile milli bütçe tahminlerini gösteren raporu, mali yıl başından en az 75 gün önce Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. |
| 40 | Bütçe tasarıları ve rapor, 40 üyeden kurulu Bütçe Komisyonunda incelenir. |
| 25 | Bütçe komisyonun kuruluşunda, iktidar grubuna veya gruplarına en az 25 üye verilmek şartı ile, siyasi parti gruplarının ve bağımsızların oranlarına göre temsili göz önünde tutulur. |
| 55 | Bütçe Komisyonunun ellibeş gün içinde kabul edeceği metin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve
malî yıl başına kadar karara bağlanır. |
7 ay 75 gün |
Kesinhesap kanunu tasarıları, kanunda daha kısa bir süre kabul edilmemiş ise, ilgili oldukları malî yılın sonundan başlayarak, en geç yedi ay sonra, Bakanlar Kurulunca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Sayıştay, genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu kesinhesap kanunu tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmişbeş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. |