I.GÖKTÜRK(KÖKTÜRK) DEVLETİ (552-659)
Kurucusu : BUMİN KAĞAN En Parlak Dönem : MUKAN KAĞAN
Başkent: ÖTÜKEN
Göktürk Bayrağı
- ‘’ Türk’adıyla kurulan ilk devlet.
- Parayı kullanan ilk Türk devletidir.
- İpek yolu nu ele geçirmek için İstemi Yabgu zamanında Sasanilerle ve Bizanslılarla işbirliği yaptı.
- Kendilerine ait ‘’ Göktürk Alfabesi’yaptılar bu nedenle Yazıyı kullanan ilk Türk
Göktürk Alfabesi 38 harftir.
Göktürkler daha sonra zayıflayarak Çin Egemenliğine girdiler.
II.GÖKTÜRK (KUTLUK) DEVLETİ (682-744)
Kurucusu: KUTLUK KAĞAN ( İlteriş Kağan) En Parlak dönem : BİLGE KAĞAN
- Çin egemenliğindeki Göktürkler Kutluk Kağan zamanında tekrar bağımsızlığını ilan ederek Kutluk Devleti’ni kurdu.
- En parlak dönemi Bilge Kağan zamanında olmuştur. Bilge Kağan kardeşi Kültigin ve vezir Tonyukuk zamanında devleti güçlü hale getirdiler.
- Türk tarihinin ilk anıtı (yazıtı) olan Göktürk Yazıtları( Orhun Abideleri) Bilge Kağan’ın Oğlu Yoluğ Tiğin zamanında dikilmiştir
OHUN ABİDELERİ (GÖKTÜRK YAZITLARI)
Bilge Kağan Kültigin Vezir Tonyukuk
- Yoluğ Tiğin Tarafından yazıldı. Bilge Kağan, Kültigin ve Vezir Tonyukuk adına dikildi.
- Danimarkalı Wilhelm Thomsan tarafından
- Türk tarihinin ve edebiyatının ilk yazılı belgeleridir.
- Günümüzde Moğolistan içerisinde kalmıştır.
Göktürk Yazıtlarında Neler Yazıyordu?
- Göktürk Devleti’nin neden yıkıldığı anlatılmıştır.1. Göktürk Devleti’nde Bumin Kağan ve İstemi Kağan zamanında devletin kurulduğu,ülkenin iyi yönetildiği fakat bunların vefatından sonra bilgisiz ve yeteneksiz kağanların geldiğini,Çin’in baskıları sonucu ülkenin Çin egemenliğine girdiği daha sonra Gök Tanrı’nın yardımıyla Kutluk Kağan’ın ülkeyi yeniden kurduğu, Bilge Kağan ,Kültigin zamanında etrafa fetihler yaparak ülkeyi genişlettiği,fakir halka yardım edildiği anlatılır.
NOT: Bilge Kağan’ın ölümünden sonra Kutluk devleti Basmil,Karluk be Uygurlar tarafından yıkılmıştır.
GÖKTÜRLERE AİT DESTANLAR: Ergenekon Destanı– Bozkurt Destanı
Ergenekon destanı:(Çinilerin ve Moğolların Türkleri tuzağa düşürerek bir dağın içine hapsettikleri fakat Türklerin bu dağları demirle eriterek yol açtığı ve kurtuldukları anlatılır
kaynak:Üzeyir Uzer