ANADOLUDA KURULAN İLKÇAĞ UYGARLIKLARI

      ANADOLUDA KURULAN İLKÇAĞ UYGARLIKLARI

1-HİTİTLER     Başkent:Hattuşaş( Boğazköy- Çorum)

 Kurulduğu yer: İç Anadolu -.Kızılırmak çevresi-

• Anadolu’da kurulan ilk uygarlık
• Devlet işleri kral,kraliçe (Tavananna) ve Pankuş adı verilen mecliste görüşülür.
• Çok tanrılı dine inanıyorlardı  bu yüzden bu devlete ( Bin Tanrı ili)   derlerdi.
• Hiyeroglif(resimli yazı) ve çivi yazısı kullandılar.
• Anal adı verilen yaşadığı olayları anlatan yıllıklar yazdılar( Tarafsız tarih yazıcılığının ilk örneği)
•  Tarihte ilk yazılı antlaşma( Kadeş Antlaşması MÖ.1296 Hititler- Mısırlılar) Suriye çevresi
• İvriz Kaya Anıtı( Halkapınar) Hititlerden kalmadır.

2-FRİGLER …….. Başkent: Gordion(Polatlı- Ankara)  

Kurulduğu yer: İç Anadolu -Sakarya Nehri ile Kızılırmak Nehirleri arasında

• En ünlü kralları Midas’tır.
• Kendilerine özgü Frig Yazısı kullandılar.
• Tarıma çok önem veriyorlardı. Frig kanunlarına göre ‘’Bir öküz öldürenin ya da pulluk kıranın cezası ölümdü’’
• Çok tanrılı dine inanıyorlardı.
• Bereket tanırılarına Kibele denirdi.Madencilikte ileri gittiler. Fibula denilen çengelliiğneler yaptılar
• Dokumacılıkta ileri gitiler Tapates adı verilen halıları vardı.
• Mobilyacılıkta,taş işçiliğinde,hayvancılıkta,seramik ve ahşap işçiliğinde de ileri gittiler.
• Tümülüs adı verilen yığma tepelerin içinde önemli kişilerin mezarları vardı.
• Yazılıkaya Midas Anıtı( Eskişehir) bizden kalma eserdir.

3-LİDYALILAR      Başkenti: Sard( Salihli- Manisa)

       Kurulduğu yer:  Ege Bölgesi( Gediz ve Büyük Menderes Nehirleri arasında )

• Tarihte ilk parayı bulan devlettir. Bu yüzden ticarette çok gelişmişlerdir.
• Tarihte ilk Kral Yolu’nu açan millettir. Sard’dan başlayıp  Mezopotomya ve Pers İmp. Kadar( İran) kadar.
• Çok zengin bir millettir.Mermer,altın,gümüş,bakır gibi yer altı kaynakları vardı.
• Orduları paralı askerlerden oluşuyordu. Bu yüzden çabuk yıkıldılarKralları Karun’dan kalma Karun hazineleri bu devlet zamanında oluşuyordu.

4- İYONLAR :         Başkent: Yok

Kurulduğu yer:: Ege Bölgesi  ( İzmir,Efes,Foça ve Bodrum kıyılarında)

• Küçük şehir (site)devletleri halinde yaşıyorlardı.

Bu şehir devletlerinin en önemlileri: İzmir, Efes ve Milet

• Denize kıyısında yaşadıkları için gemicilik ve deniz ticaretinde ileri gittiler.
• Özgür bir yaşam vardı bilim ve sanatta çok geliştiler. Günümüzde Tıbbın babası sayılan ve doktorların mesleğe başlarken onun adına yemin ettikleri Hipokrat,  Astronomi( gök bilimi) de güneş tutulmasını inceleyen Tales, Matematikte pisagor bağıntısını bulan Pisagor, Tarihçi Heredot, Felsefe ve Fizikte Anaksimenes gibi bilim adamları yetiştirmişlerdir.
• Efes antik kenti( İzmir), Apollon Tapınağı( Didim- Aydın) Milet antik kenti( Aydın), Artemis Tapınağı( Selçuk- İzmir) bu devletten kalmıştır.

5-URARTULAR :……… Başkent: Tuşpa( Van)

Kurulduğu yer: Doğu Anadolu ( Van Gölü çevresi)

• Kale ve sur yapımında,taş işçiliğinde ileri gittiler. Van Kalesi.
• Tarım ve hayvancılıkta ileri gittiler.Şamran adı verilen Sulama kanallar ve barajlar yaptılar.
• Madencilik,takı işlemecilik,mühürcülük diğer geliştiği alnlardır.
• Öldükten sonra tekrar yaşama inandıkları için ölen kişileri eşyalarıyla birlikte Kaya Mezarları’na gömüyürlardı.
• Güneş tanrılarına Haldi deniyordu.

Kaynak:Üzeyir Uzer