1.ÜNİTE: HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM
Grup: Görüşleri amaçları, çıkarları bir olan kişiler bütününe denir.
Kurum: Belirli düşüncelerin, bireyler arasındaki ilişkilerin ve karşılıklı görevlerin oluşturduğu; genellikle devletle ilişkisi olan toplumsal örgütlenmelere denir.
Toplumları oluşturan insanların her birine birey denir.
| Grupların Özellikleri |
| Ortak amaçları vardır. |
| Birbirlerini tanırlar. |
| Planlı olarak bir araya gelirler. |
| Kurumların Özellikleri |
| Yasaya uygun çalışırlar |
| Gönüllü veya maaş karşılığı çalışırlar. |
| Belirli bir hizmeti verirler. |
| Denetlenirler. |
| GRUPLAR | KURUMLAR |
| -Aile üyeleri
– Sınıf arkadaşları – Çalışma arkadaşları – Spor takımı – İzci kulübü – Proje hazırlama ekibi -Halk oyunları grubu -Komşular
|
– Aile
– Okul – Kütüphane -Belediye -Karakol -Meclis -Valilik -Hastane |
Not: Her kurum bir gruptur ancak her grup bir kurum değildir.
Kalabalık: Tesadüfen bir araya gelen, birbirini tanımayan insan topluluklarıdır.
Örnek: Maç izleyen taraftarlar, Sinemada film izleyen izleyiciler, Banka kuyruğunda bekleyen insanlar gibi vb.
KALABALIK ve GRUP ARASINDAKİ FARKLAR
| Kalabalık | Grup |
| Rastlantı sonucu bir araya gelirler. | İsteyerek planlayarak bir araya gelirler. |
| Ortak amaçları yoktur. | Ortak amaçları vardır. |
| Birbirlerini yakında tanımazlar. | Birbirlerini yakından tanırlar. |
| Aralarında ilişki ve alışveriş yoktur. | Aralarında ilişki ve alışveriş vardır. |
| Süreklilik yoktur. | Süreklilik vardır. |
Rol: Grup içerisinde üstlendiğimiz görev ve sorumluluğa rol denir.
İnsanların üyesi olduğu grup ve kurumlarda belirli rolleri vardır. Örneğin, aile içindeyken çocuk, okuldayken öğrenci, spor takımında oyuncu rolündeyiz. Yani rolümüz, içinde bulunduğumuz gruba veya kuruma göre değişebilir, çeşitlilik gösterebilir. Bazen de bir grup içinde farklı roller alabiliriz. Örneğin, markette müşteri, sivil toplum kuruluşunda gönüllü rolünde olabiliriz.
GÖREV: Bir grup içinde yer alan bireylerin rollerinin gereğini yerine getirme zorunluluğudur.
-Anne ve babanın ailenin geçimini sağlamak ve çocuklara bakmak zorunda olması,
-Öğrencinin okula gitmek ve ödevlerini yapmak zorunda olması,
-Futbol takımında kalecinin gol yememek için çalışması birer görevdir.
Her birey grup içinde üstlendiği rolünün gereği olan görevini yaparken sorumluluk bilinciyle hareket etmelidir. Grup içinde sorumluluğu yerine getirmediği zaman grubun başarısını azaltır, amacına ulaşmasına engeller.
Sorumluluk: Kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesidir.
| Ailemize karşı sorumluluklarımız | Okulumuza karşı sorumluluklarımız | Ülkemize karşı sorumluluklarımız |
| Odamızı düzenli tutmak.
Ev kurallarına uymak. Çalışma masamızı düzenlemek. Ev işlerinde annemize yardımcı olmak. Vb. |
Derslerine zamanında girip çıkmak
Okul eşyalarını korumak Sınıfımızı temiz tutmak Okulda herkese saygı olmak. Vb. |
Yasalara uymak
Askere gitmek Vergi vermek Oy kullanmak vb. |
HAK: Bir gruba dâhil olan bireylerin neleri yapabileceklerini gösterir.
Temek hak ve özgürlükler: Kişilerin doğuştan sahip olduğu ve devredilemez, vazgeçilemez, dokunulamaz olan ve anayasa tarafından güvence altına alınan hak ve özgürlüklerdir.
| Temel hak ve özgürlüklerin bazıları şunlardır;
Yaşama hakkı, Konut edinme hakkı, Konut dokunulmazlığı Çalışma hakkı, Eğitim hakkı, Mülkiyet hakkı, Hak arama hürriyeti, Din ve vicdan hürriyeti, |
Yerleşme ve seyahat hürriyeti,
Kişi hürriyeti ve güvenliği Düşünce ve kanaat hürriyeti Kişi dokunulmazlığı hakkı Sağlıklı çevrede yaşama hakkı Seçme seçilme hakkı Özel hayatın gizliliği hakkı Haberleşme özgürlüğü Bilim ve sanat hürriyeti, |
ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ: 20 Kasım 1989 tarihinde Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilmiştir. Ülkemiz Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni 1990 yılında onaylamıştır. Bu sözleşmenin ülkemizde uygulanmasını ve takibini Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı gerçekleştirmektedir. Çocuk Hakları Sözleşmesine göre her insan 18 yaşına kadar çocuktur.
Çocuk Haklarına Dair Sözleşme:
| -Her çocuğun yaşama hakkı vardır.
-Her çocuğun zihinsel, bedensel, duygusal, gelişim hakkı korunmalıdır. -Her çocuğun yeterli beslenme, barınma, dinlenme ve tıbbi bakım hakkı vardır. -Her çocuğun oyun hakkı ve yeteneklerini geliştirebilme hakkı vardır. -Her çocuğun sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı vardır. -Her çocuğun isim, vatandaşlık, anne ve babasını bilme ve onlar tarafından bakılma hakkı vardır. -Her çocuğun sosyal güvenlikten yararlanma hakkı vardır. |
-Her çocuk dinlenme, oynama ve eğlenme hakkına sahiptir.
-Her çocuğun kendisi ile ilgili işlemlere katılma ve görüş bildirme hakkı vardır. -Hiçbir çocuk ağır işlerde çalıştırılamaz. -Her çocuğun din ve vicdan özgürlüğüne saygı gösterilmesi gerekir. -Çocuklar her türlü sömür, kötü muamele, şiddet ve ihmale karşı korunmalıdır. -Her çocuk her türlü sömürü ve ihmale karşı korunmalıdır. -Tüm dünya çocukları bu haklardan herhangi bir ayrım yapılmadan yararlanma hakkına sahiptir. |
Çocuk haklarının korunması amacıyla UNICEF(Birleşmiş Milletle Çocuklara Yardım Fonu) kurulmuştur. UNICEF’in amacı dil, din, ırk, millet ayrımı yapmadan dünyadaki tüm çocuklara yardım etmektir.
Ülkemizde de bu amaçla SHÇEK (Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu) kurulmuş, yetiştirme yurtları açılmıştır.