Zaferin Ve Bağımsızlığın Tescili Lozan Sulh Antlaşması(24 Temmuz 192üç):
– Mudanya Mütareke Antlaşmasından ardından sulh esaslarını görüşmek üzere Lozan Konferansı toplandı (20 – 1922). Konferansa İstanbul Hükümeti de çağrılınca M. – ikiliği engellemek ve Lozan’a tek teşrif etmek amaçlı Saltanatı Lozan Antlaşması öncesi kaldırdı.
– Konferansa Ülkemiz , İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya katıldı. Boğazlarla alakalı konular görüşülürken, Sovyet Rusya ve Bulgaristan da hazırlıklı bulundular. Konferansta Türk devletini İsmet Paşa başkanlığında tek kurul – etti. Konferans üç mühim konuyu çözecekti.
bir. Türk – Yunan barışının esaslarını kesinleştirmek . 2. Osmanlı Devletinin mahaline , yepyeni Türk Devletini ve onun haklarını tanışmak .
üç. Osmanlı Devletinin yabancılara vermiş meydana geldiği kapitülâsyonları kaldırmak.
– Konferans müzakereleri tek sürü çetin geçti.
– Borçlar sorunu ,
– Kapitülâsyonlar,
– İstanbul’un itilâf Devletlerince boşaltılması,
– Irak sınırımızın belirlenmesi, konularında uyuşmaya varılamadı. Konferans dört – 192üç’te dağıldı.
Tekrar toplandığında Lozan Antlaşması imza attı (24 Temmuz 192üç).
Buna göre:
bir. Trakya’da Yunanistan ile meydana gelen hudut , Mudanya Mütareke Antlaşmasında belirlendiği benzeri kaldı.
2. Bozcaada ve Gökçeada Ülkemiz’ye verildi. Midilli, Sakız, Sisam Yunanlılara bırakıldı ve askersiz duruma getirildi.
üç. Ülkemiz’deki Rumlar ile Yunanistan’daki Türkler değiştirilecekler. Fakat ” – Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları bu değişimden farklı tutulacak.” 1930 da çözümlendi.
dört. Yunanistan harp tazminatı olarak Karaağaç’ı Ülkemiz’ye verdi.
5. Kapitülâsyonlar kaldırıldı. ( Uygun Fiyat özgürlük sağlanmış oluyor .)
6. Sulh vaktiyle askerî özellik taşımayan gemiler ve uçaklar boğazlardan serbestçe geçebilecekti. Savaş anında, Ülkemiz savaşta yer alırsa boğazlar üstünde aradığı benzeri davranacaktı. Boğazların her 2 yakası askerden arındırılacaktı. Boğazlardan geçişleri, başkanlığını Ülkemiz’nin yapacağı, beynelmilel tek “Boğazlar Komisyonu” düzenleyecekti.
7. Suriye hududu Ankara Antlaşmasıyla belirlenmiş şekliyle kaldı.
8. – sınırımız Moskova ve Kars antlaşmalarıyla belirlenmiş şekliyle kaldı.
9. Bulgaristan’la sınırımız, Balkan Savaşları nihayetinde imza adan İstanbul Antlaşmasıyla belirlenmiş şekliyle kaldı. Meriç Nehri hudut oluyor .
10. Düyun-u Umumiye yönetimi bitti . Osmanlı borçları Ülkemiz ve Osmanlı egemenliğindeki uluslar içinde paylaşılarak ödenecekti.
11 – Başka okulların, Ülkemiz’nin koyacağı şartlar çerçevesinde hizmete aynı ritimde devam etmesi kararlaştırıldı.
12- Ortodoks Patrikhanesi, İstanbul’da kalacak fakat politik faaliyette yer almayacak .
Lozan’da Çözümlenemeyen ( 1/2 Olan ) Konular:
1- Boğazlar problemi ( Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile çözülecek)
2- Musul Problemi (İngiltere ile ardından görüşmek üzere bırakıldı. Fakat alınamadı)
3- Hatay Problemi ( Fransızlarla 1939’da imza adan Ankara Antlaşmasıyla Ülkemiz’ye bağlandı.)
Önemi:Yeni Türk Devleti’ni tüm devletler tanımış oldular. Siyasî özgürlük yakınında uygun fiyat özgürlük ele geçirildi . M. – ülkeyi kalkındırmak ve geliştirmek amaçlı İnkılaplar dönemini başlatmasını sağladı.