19.YY ISLAHATLARI
II. Mahmut Dönemi Islahatları:
1.Yeniçeri Ocağı kaldırılmıştır. Bu olaya Vaka-yı Hayriye denir. Yerine Asakir-i Mansûre-i Muhammediyye denen ordu teşkilatlandırılmıştır.
2.Devlet işlerinin görüşüldüğü divan-ı hümayunun yerine nazırlıklar (nezaret, bakanlık) oluşturulmuştur. Veziriazamlık makamı yerine “başvekâlet” kurulmuştur.
3.Askerlik amaçlı nüfus sayımı yapılmıştır.
4.Emir ve yasaklar, kanunlar, düzenlemeler vb devlet işlerinin duyurulması için ilk resmi gazete Takvim-i Vekayi basılmıştır.
5. Karantina teşkilatı kurulmuş, Mekteb-i Tıbbiyeyi şahane denilen ve modern anlamda doktor yetiştiren okullar açılmıştır. (O zamana kadar hekimler ya medreselerde, ya usta çırak ilişkisiyle ya da özel merak ve ilgiyle kendi kendine yetişiyorlardı.)
19. YY’de İletişim: 19. YY’ye kadar ulak denilen haberciler postacılık yaparlardı. Resmi gazetenin ardından 1840’ta Posta, 1855’te Telgraf Müdürlüğü kurulmuştur. Soru:Telgrafın 1843’te icat edildiğini, 1855’te Telgraf Müdürlüğü’nün kurulduğunu düşünürsek Osmanlı Devleti’ni nasıl değerlendirebiliriz?
İstanbul’da önceleri haftalık, daha sonra düzensiz aralıklarla Takvim-i Vekâyi adlı gazete yayımlanmıştır. İç-dış meselelerle ilgili emirler, askeri düzenlemeler, ilmi ve hukuki kararlar, ticaret alanındaki düzenlemeler vb konuları içeren 6 sayfası vardır. Fransızca, Arapça, Rumca ve Ermenice dillerine de çevrilmiştir.
Soru:
İçerik bakımından Takvim-i Vekâyi’ nasıl bir niteliği vardır? Resmi mi, sivil mi? Gazetenin birçok dilde basılmasından çıkarım yapınız.
19. YY’de Bankacılık:Osmanlı’da bankacılık İstanbul’un fethinden sonra başlar. Fetihten sonra Venedikli bankacılar Bizans ile olan ilişkilerini Osmanlı Devleti ile sürdürmüşlerdir.
1847 yılında Galata Bankerleri tarafından Banque de Constantinople adıyla bir banka kurulmuştur. Bu banka bir süre sonra iflas etmiştir. 1856 yılında İngiltere’de, sonradan Fransız ortakların da katıldığı “Bank Ottoman” (Osmanlı Bankası) kurulmuştur. 1863 yılında padişah fermanı ile Osmanlı Bankası’na, bedelini altın olarak ödemek üzere kâğıt para çıkarma hakkı tanınmıştır. Ayrıca bu banka devletin hazine işlemlerini yürütecek, yurt içinde olduğu gibi yurt dışında da devletin mali acentesi olarak çalışacaktır.
Mithat Paşa, Tuna valiliği sırasında ülke için çok önemli bir teşebbüste bulunmuştur: Tarımla uğraşanlara az faizle kredi vermek amacı ile bir sandık örgütü kurmuştur. 1867 yılında bu sandıklarla ilgili “Memleket Sandıkları Nizamnamesi” yayınlanmıştır. Söz konusu sandıklar, ilk milli banka temelini oluşturmuşlardır. Çünkü bu sandıklar, tarım kredisi yanında, küçük paralara ihtiyaçları olanlara menkul rehini karşılığında ödünç vermeyi başlatmıştır.
1888 Nizamnamesi ile bu sandıklar dağıtılarak Ziraat Bankası kurulmuştur.