COĞRAFİ KEŞİFLER
- ve 16. yüzyıllarda Avrupalıların yeni ticaret yolları bulmak için yaptığı keşif hareketleridir. Portekizliler ve İspanyollar, keşiflerin başlamasına öncülük etmiştir. Bu keşiflerin dini, ekonomik ve bilimsel birçok amacı vardı. Aydınlanma Çağı Nedenleri ve Sonuçları
Nedenleri:
1-Pusula kullanımının yaygınlaşması
2-Hristiyanlığı yayma düşüncesi
3-Okyanuslara dayanıklı gemilerin yapılması
4-Doğu ülkelerindeki zenginliklere ulaşma isteği
5-Önemli ticaret yollarının Müslümanların elinde olması
Coğrafi keşifler
Aydınlanma Çağı Nedenleri ve Sonuçları
Sonuçları:
1-Yeni ticaret yolları bulundu. İpek ve Baharat yolları önemini kaybetti. Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazandı.
2-Avrupalılar yeni keşfettikleri yerlerin zenginliklerini sömürmeye başlamıştır. (Sömürgecilik – Emperyalizm)
3-Hristiyanlık yeni ülkelere yayılmaya başlamıştır.
4-Yeni kıtalar, uygarlıklar, bitkiler, hayvanlar keşfedilmiştir.
5-Keşiflerle dünyanın yuvarlaklığı anlaşılmış, sonuçta kiliseye ve din adamlarına güven azalmıştır. Böylece Rönesans ve Reform için ortam oluşmuştur.
6-Ticaret yollarının yönünün değişmesinden dolayı Osmanlı Devleti, ekonomik olarak olumsuz etkilenmiştir.
*Sömürgecilik (Emperyalizm): Bir devletin güçsüz bir ülkeyi ekonomik, siyasi, askeri kazançlar sağlamak için yönetimine alıp, o ülkenin zenginliklerini zorla kullanmasıdır.
Keşifler:
*Krsitof Kolomb, Amerika’ yı keşfetti. Ancak Kolomb, burayı Hindistan zannetmiştir. Daha sonra Ameriko Vespuçi, buranın yeni bir kıta olduğunu anlamıştır. Bu kıtaya onun adından dolayı “Amerika” denilmiştir.
*Portekizli Macellan ve Del Kano, dünyayı dolaşarak dünyanın yuvarlaklığını ispatlamıştır.
*Portekizli gemici Bartelmi Diyaz’ ın Ümit Burnu’ nu (Afrika’ nın güney ucu) bulmasından sonra Vaskö de Gama, Ümit Burnu’ nu dolaşarak Hint Okyanusu ve Hindistan’ a ulaşmıştır.
Aydınlanma Çağı Nedenleri ve Sonuçları
RÖNESANS
Aydınlanma Çağı Nedenleri ve Sonuçları
- ve 16. yüzyıllarda İtalya’ da başlayıp Avrupa’ ya yayılan bilim, kültür, sanat ve edebiyat alanındaki yeniliklere “yeniden doğuş” anlamına gelen Rönesans denir. Bu olaydan sonra Avrupalılar, bilimde ve kültürde Müslümanların önüne geçmiştir.
Nedenleri:
1-Matba ve kağıdın Avrupa’ da yaygınlaşması
2-İstanbul’ un fethi
3-Coğrafi Keşifler’ in etkisi
4-Bilime ilginin artması
5-Kiliseye ve din adamlarına duyulan güvenin azalması
Sonuçları:
1-Avrupa’ da skolastik düşünce azalmaya başlamıştır. Onun yerini bilimsel düşünce almıştır.
2-Kilisenin ve din adamlarının etkisi azalmaya başlamıştır.
3-Avrupa’ daki gelişmeler dinde Reform’ a neden olmuştur.
4-Hümanizm düşüncesi ortaya çıkmıştır.
*Skolastik düşünce: Orta Çağ’ da Hristiyanlığın Katolik kilisesinde var olan; düşünmeyi, araştırmayı reddeden geri kalmış düşüncedir.
*Hümanizm (İnsancıllık): Avrupa’ da ortaya çıkan bilim, sanat ve felsefe görüşü; insan sevgisini amaç edinen düşüncedir.
Önemli Rönesansçılar:
Leonardo da Vinci: Resim, mühendislik, anatomi, bilim.
Raphael: Resim.
Mikelanj: Heykeltıraşlık.
Donatello: Heykeltıraşlık.
Shakespeare: Edebiyat.
Montaigne: Edebiyat.
Kopernik: Astronomi.
Not: Çizgi film kahramanları olan Ninja Kaplumbağalar’daki dört kaplumbağının adı Rönesans dönemindeki dört sanatçıdan esinlenilmiştir: Donatello, Rafael, Mikalenjelo, Leonardo.
Aydınlanma Çağı Nedenleri ve Sonuçları
REFORM
Kelime anlamı “Yeniden düzenlemek, şekil vermek” olan Reform , Hristiyanlığın Katolik mezhebinin bozulması ve dinden uzaklaşması sonucu 16. yüzyılda Almanya’ da Martin Luther liderliğinde başlayıp tüm Avrupa’ ya yayılan din alanındaki yeniliklerdir.
Nedenleri:
1-Katolik kilisesinin yanlış uygulamaları
2-Din adamlarına duyulan güvenin azalması
3-Matbaanın kullanılması ile İncil’ in çoğaltılması ve ana dillere çevrilmesi
4-Kilisenin fazla zenginleşmesi ve halkın fakirliği
5-Coğrafi Keşifler’ in ve bu keşiflerin sonucunda yayılan bilimsel düşüncenin etkisi
6-Martin Luther gibi din adamlarnın yetişmesi
Sonuçları:
1-Avrupa’ da mezhep birliği dağıldı. Katolik ve Ortodoksluğun yanına Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler eklendi.
2-Mezhep savaşları yaşandı.
3-Papa’ ya ve din adamlarına duyulan güven azaldı.
4-Katolik kilisesi kendini düzeltmek zorunda kaldı.
5-Kilisenin etkisi azalınca bilimsel düşünce, laik eğitim ve hümanizm için uygun ortam oluştu.
*Laiklik: Devlet ile din işlerinin ayrılması; devletin, din, ibadet ve vicdan özgürlüğünün gerçekleşmesi bakımından tarafsız olmasıdır.
*Mezhep: Bir dinin yorum farklılıklarından oluşan alt kollarıdır.
*Aforoz: Hristiyanlıkta kilise tarafından verilen cemaatten çıkarma cezasıdır.
*Endülijans: Orta Çağ Avrupasında bir tür günah çıkarma ve ölümden sonra cennete gitmek için satılan af belgesidir.
AYDINLANMA ÇAĞI:
Sanayi İnkılabı
- ve 18. yüzyıllarda Avrupa’ da ortaya çıkan, her konuda akıl ve bilime önem veren düşüncenin olduğu döneme “Aydınlanma Çağı” denir. Rönesans, Reform ve bilimsel gelişmeler, bu dönemin yaşanmasında etkili olmuştur.
Bu dönemde bilgi için deney ve gözlem temel alındı. Akılcılık ve bilimsellik önem kazandı. Aydınlanma Çağı’ nda gerçekleşen bilim, sanat ve teknolojideki gelişmeler Sanayi İnkılabı’ nda temel oluşturdu.
Bu dönemin önemli isimleri:
Newton: Fizik, matematik. “Yer çekimi kanunu”nu buldu.
Galileo: Dünyanın yuvarlak olduğunu ve güneşin etrafında döndüğünü savunmuştur.
Jan Jack Rousseau: Sosyal bilimler.
Descartes: Matematik, felsefe.
Mozart: Müzik.
Bach: Müzik.
Aydınlanma Çağı Nedenleri ve Sonuçları
SANAYİ İNKILABI (ENDÜSTRİ DEVRİMİ)
*Sanayi: Ham maddeleri işlemek (tütün, pamuk, şeker pancarı, buğday, madenler gibi) ve enerji kaynaklarını (kömür, petrol gibi) kullanmak için yapılan işlerin tamamıdır.
*İnkılap: Yapılan köklü yeniliklere denir. Eski durumdan yeni bir duruma geçiş demektir.
- Sanayi İnkılabı : İnsan ve hayvan gücüne dayalı üretimden makine gücüne, fabrikaya dayalı üretime geçiş demektir. James Watt’ ın buharlı makineyi icadıyla 18. yy. ortalarında İngiltere’ de başlamıştır. Bu inkılap, ilk olarak dokuma (tekstil) sanayisinde olmuştur.
Nedenleri:
1-Rönesans ve Reform ile birlikte Avrupa’ da bilimsel ve özgür düşüncenin gelişmesi
2-Coğrafi Keşifler’ in Avrupa’ ya getirdiği zenginlik
3-Bilimsel ve teknolojik gelişmeler
Sonuçları:
1-Üretim arttı ancak ham madde ve pazar bulmak sorun olmaya başladı.
2-Ülkeler arası ekonomik yarış başladı.
3-Sanayileşme hızlandı, büyük fabrikalar ve şirketler kuruldu.
4-Sömürgecilik (emperyalizm) yarışı arttı.
5-Avrupa’ da zenginlik ve nüfus arttı, köyden kente göç başladı, büyük şehirler oluştu.
6-İşçi sınıfı oluştu, işçilerle ilgili sorunlar ortaya çıktı ve sendikalar kurulmaya başlandı.
7-Kömür, petrol gibi enerji kaynaklarına duyulan ihtiyaç arttı.
8-Uluslararası ticaret arttı, ulaşımda gelişmeler yaşandı ve demiryolu yapımı arttı.
Not: Sanayi İnkılabı, Fransız İhtilali ile beraber 1. Dünya Savaşı’ nın (1914 – 1918) iki temel nedeninden biri olacaktır.
*Sendika: İşçilerin veya işverenlerin iş, kazanç, toplumsal ve kültürel konular bakımından çıkarlarını korumak ve geliştirmek için oluşturdukları kuruluşlardır.
Osmanlı’ ya Etkisi:
Osmanllı’ daki el tezgahları, küçük dükkanlar Avrupa fabrikalarına karşı mücadele edemeyip kapanmaya başlamıştır. Avrupa’ daki sanayileşmeye ayak uyduramadığımız için ülkemizde işsizlik artmış, ticarette sıkıntılar yaşanmış ve ekonomimiz dışa bağımlı duruma gelmiştir.
Ülkemizde 19. yüzyıldan sonra Avrupa malları yaygınlaşmaya başlamıştır. Böylece Osmanlı’ da ekonomik çöküş hızlanmıştır. Avrupalı devletler, ham madde ve pazar ihtiyacı için Osmanlı’ nın bazı topraklarını işgale başlamıştır. (Mısır, Tunus, Cezayir, Kıbrıs, Libya gibi)
FRANSIZ İHTİLALİ (1789)
Fransa’ da krallık yönetimine karşı ayaklanan halkın, yönetimi değiştirmesidir. Monarşi yerine cumhuriyetin kurulduğu bu olayda siyasi, sosyal ve ekonomik nedenler etkili olmuştur.
Nedenleri:
1-Krallık yönetiminin sert ve baskıcı siyaseti
2-Yöneticilerin aşırı zenginleşmesi ve halkın fakirliği
3-Başka ülkelerdeki demokratik yönetimlerin Fransa halkına örnek olması
4-Montesguieu, J.J. Rousseau, Voltaire gibi düşünürlerin etkisi
Sonuçları:
1-Yeni Çağ bitti, Yakın Çağ başladı.
2-Başta Fransa olmak üzere Avrupa’ da monarşilerin yerine demokrasiler kurulmaya başlandı.
3-Demokrasi, eşitlik, milliyetçilik, özgürlük, adalet, insan hakları gibi düşünceler önem kazandı.
Osmanlı’ ya Etkisi:
Demokrasi, eşitlik, insan hakları gibi düşünceler Osmanlı’ nın son dönemlerinde yapılan yeniliklere örnek olmuştur. 1876’ daki Meşrutiyet’ in ve anayasanın ilanı gibi… (Olumlu etkisi)
İhtilalden sonra yayılan milliyetçilik düşüncesi Osmanlı gibi çok uluslu devletleri olumsuz etkilemiştir.Ülke içindeki azınlıklar (Rum, Sırp, Ermeni, Bulgar, Arap...), milliyetçilik düşüncesinden etkilenerek devlete karşı ayaklanmış ve Osmanlı’ nın dağılmasını sağlamıştır. (Olumsuz etkisi)
*İhtilal: Bir ülkenin siyasal, sosyal ve ekonomik yapısını veya yönetim düzenini değiştirmek amacıyla kanunlara uymaksızın kuvvet kullanarak zorla yapılan geniş halk hareketidir.
Aydınlanma Çağı Nedenleri ve Sonuçları
Enes HANÇER
Sosyal Bilgiler Öğretmeni
