RUSYA’DA KOMİNİST İHTİLALİ ( İHTİLAL ÖNCESİ DURUM )
Tüm Avrupa devletleri XIX. yy içinde Liberalizm yolunda büyük adımlar attıkları ve başarılar elde ettikleri halde Batı Avrupa siyasal etkilerine özellikle uzak bulunan Rusya’da liberalizm ve Anayasa hareketleri çok geç kalmıştı. Diğer yandan Rusya’da diğer Avrupa devletlerin de liberal ayaklanmaları organize eden ve başaran büyük bir burjuva kitleside yoktu. Halkın çoğunu toprağa bağlı köylüler oluşturuyordu. Bunların üstünde büyük toprak sahibi aristokrasi vardı.
Köylülerin toprağa bağlılıklarının kaldırılması (1861) para ve iş karşılığı toprak sahibi olma hakkının tanınması bu durumun düzeltilmesine yetmemişti. Sanayinin gelişimiyle bu köylü kitlesi yanında bir işçi kitlesi belirmiş ve bundan böyle Rusya da anarşist, nihilis, komünist düşünceler yerleşmeye başlamış ayaklanmalar çıkmıştır.
Koyu bir mutlakiyetle ülkeyi yöneten aristokrasi bu akımlar karşısında gidecek yolu şaşırmıştı. Sonunda çar 19 Ağustos 1905 yılında özellikle Japonya’ya Rusya’nın yenilmesi üzerine çıkan ayaklanmalar sonunda Duma adı verilen bir meclisin toplanmasına karar verdi. Ancak Duma’nın sadece danışma yetkisi olacaktı. Yasama yetkisi tanınmamıştı. Ancak çıkan yeni karışıklık ve grevler yüzünden 30 Ekimde yasama yetkisi de tanımak zorunda kaldı.
Aynı zamanda ilk olarak din, basın, toplanma ve dernek kurma özgürlükleri tanınmış ve kanun önünde herkesin eşit olduğu ilan edilmişti. Gene de karışıklıklar sona ermemişti. Eskiye dönmek isteyen hükümette el altından ayaklanmalar çıkarttı.dirliği sağlamak içinde ciddi önlemler almaya başladı. Bir süre başarılıda oldu.
6 Mayıs 1906 da başbakan Witte yeni bir Anayasa ilan etti. Bu anayasa ile 30 Ekim Manifestosun da sözü edilmeyen yeni bir Ayan meclisi de kuruluyor ve böylece Duma’nın yetkileri de daraltılıyordu.
Duma da liberaller çoğunluğu kazanmışlardı. Bunların toprak sorunlarını kökünden çzümlemek istemeleri yüzünden hükümet Temmuz 1906 da Duma’yı dağıttı. Mart 1907 de yeni seçilen Duma liberaller yine çoğunluğu kazandılar. Buda 17 Haziran da dağıtıldı. Bu sefer vatana ihanet suçundan sanık bulunan sosyal demokrat milletvekillerini Duma hükümete teslim etmediğinden hükümette Duma’yı dağıtmıştı.
Bunun üzerine başbakan Stolipin seçim kanununu değiştirip köylülerin ve Rus olmayan uyrukların haklarını daralttı. Büyük toprak sahiplerininkini arttırdı. Böylece seçilen 3. Duma hükümetin işine gelen bir yüz göstermekteydi. Çoğunluğunu Ekimciler(Oktobrist) adı verilen ölçülü Anayasalar elde etmişlerdi. Ancak bu hareketler köylüler arasındaki kaynaşmayı azaltacağına çoğaltmıştı. Köylüleri de memnun etmek için Stopilin 14 Haziran 1910 ve 29 Mayıs 1911 da yeni toprak kanunları çıkartarak köylülerin ekonomik özgürlükleri yolunda da büyük adımlar attı. Ancak yavaş yavaş karşıcılar ağır basmaya başladılar. Eylül 1911 de Stolipin bir ihtilalci eliyle öldürüldü. 1912 de seçilen 4. Duma 3. Duma dan farklı değildi. Bu bir ulus meclisi olmaktan daha çok bir anayasa korkuluğu haline gelmişti. Ayan meclisi tümden gericilik yolunda çalışmakta idi. Gene de ihtilalci fikirler durmadan yayılmaktaydı. Rusya bu haldeyken I. Dünya savaşına katıldı.
İHTİLALİN OLUŞU
Batı cephesinde Rusya’nın uğradığı yenilgiler ve işgal edilen bölgelerden akın eden sığınaklar memlekette büyük karışıklıkların ve ekonomik sıkıntıların çıkmasına sebep oldular.
Savaşın başlamasından henüz iki yıl geçmemişti ki Rusya ekonomik bakımdan yıkılmıştı. Duma da hükümet ve Çar’a karşı saldırılar başlamıştı. Öyle ki o zamana kadar eski sisteme bağlı kalan ayan bile hemen siyasal yönün değiştirilmesini istemekteydi. Çar II. Nikolay ciddi düzeltim yapamayacak kadar zayıf karekterli olduğundan Rusya da Mart ihtilali çıktı. İhtilal Petersburg da bir sabah ayaklanmasıyla başlamıştır. Çar bunun üzerine Duma’yı dağıtmıştır. Fakat Duma bunu kabul etmeyerek toplanmaya devam etmiştir. 12 Martta askeri birliklerde ihtilalciler tarafına geçince ihtilalciler kazanmış ve Duma geçici bir hükümet kurmayı başarmıştı. 14 Martta çar tutuklandı. Bir gün sonra her iki geçici hükümet aralarında bir anlaşmaya vararak Çarı tahttan indirmeye, bir kurucu meclisin toplanmasına, demokratik düzeltimin yapılmasına ve Petersburg Sovyet inin kontrolü altında yeni bir geçici hükümetin kurulmasına karar verdiler. Fransa ve İngiltere bu hükümeti hemen tanıdı.
İhtilal ekonomik ve mali durumu düzelteceğine daha da kötüleştirdi. Orduda disiplinsizlik son sınırına vardı. Rus olmayan Rusya’da ki uluslar bağımsızlığını istemeye başladılar. Firlandiya, Ukrayna ve Gürcistan da ulusal hükümetler kuruldu.
Lenin bu başarısızlıklardan yararlanarak Bolşevik bir ayaklanma çıkarmaya kalkıştı. (16-18 Temmuz) ise de askerler hükümete bağlı kaldıklarından başaramadı. Ancak kısa süre sonra savaştan bıkmış olan halk Bolşeviklerin yanında yer almaya başladı.
Ekimde gene Bolşevik önderlerinden Troçki Petersburg Sovyet’inin yürütme komisyonu başkanlığına seçildi ve Bolşevikler yeniden ayaklandı. Bu kez başardılar. 7/8 Kasımda ( =25/26 Ekim) Bolşevikler Petersburg da ki bankaları, resmi binaları ve istasyonları işgal ettiler. Moskova da da başarı elde etmiş iktidarı ele almışlardı. Lenin halk komiserleri divanının başkanı oldu dolayısıyla Bolşevik hükümetinin başı oldu.
SOVYET: Rusça da divan, şura anlamına gelmekte ve ihtilalden önce işçi temsilcilerinin toplantısına bu ad verilmekteydi. İhtilalden sonra işçi ve köylülerin seçtikleri yönetim organlarına bu ad verildi.
1903 yılında Bürüksel ve sonra Londra da da toplanan Rus Sosyal Demokrat Partisinin kongresinde partinin iktidara gelmesi için izlenmesi gereken politika için parti ikiye ayrılmıştı. Rus Sosyal Demokrat Parti kongresinde Lenin’in başında bulunduğu çoğunluk (BOLŞEVİKLER, BOLŞE RUSÇA DA DAHA ÇOK DEMEKTİR.) Partinin ihtilalci bir politika (MENŞEVİKLER MENŞE=RUSÇA DA DAHA AZ DEMEKTİR) oportinist bir politika koğuşturmasını istemişti. O zamandan beri sosyalist olanlara Bolşevik adı verilmektedir. Demek ki Bolşevik ve Menşeviklerin her ikisi de amaç bakımından komünisttir. Sadece iktidara geçmek için izlenecek politika bakımından ayrı düşmektedirler.