Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası

[Sosyal Bilgiler1]

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
   1924 yılında meclisin tek partisi olan halk fırkası içinde muhalefet yanlıları yapılan yeniliklere karşı çıkmaya başlamışlardır.özellikle inkılapçılık,laiklik ve devletçilik konularında farklı fikirler savunulmaya başlanmıştır.Ordudan ayrılan Kazım Karabekir Paşa,Ali Fuat Paşa gibi tanınmış kişilerinde katılımıyla parti içi muhalefet yeni bir parti ortaya çıkarmıştır.17 Kasım 1924'te Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy ,Refet Bele, Rauf Orbay, Adnan Adıvar gibi isimler bir araya gelerek Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurduklarını ilan etmişlerdir.Fırkanın başkanlığına kazım Karabekir seçilmiştir.
   Terakkiperver Cumhuriyet fırkasının parti programında "Cumhuriyet ilkesini liberalizmi demokrasiyi benimsedikleri ve dini inançlara saygılı oldukları" belirtilmiştir.
   Mustafa kemal Paşa bu partinin kurulmasını memnuniyetle karşılamıştır.Çünkü o demokratik düzenin sağlıklı işlemesi için çok partili demokrasinin gerekli olduğuna inanmaktaydı.Terakkiperver Cumhuriyet fırkasının kurulması ile ilgili olarak;"Bırakınız karşımıza çıksınlar memleket işlerini münakaşa edelim Bizim meclisimizde de iki parti olmalı hükümeti denetleme sistemi kurulmalı ve medeni ülkelerin parlamentolarına benzemeliyiz." demiştir.
   Terakkiperver Cumhuriyet fırkasının meclisteki tartışmaları sertleştirmesi havayı gerginleştirmiştir.Bu sırada Doğu Anadolu'da Şeyh Sait isyanının çıkması toprak bütünlüğünün ve iç güvenliğin tehlikeye düşmesine neden olmuştur.Ýsyan nedeniyle Takrir-i Sükun kanunu kabul edilmiş ve istiklal mahkemeleri yeniden kurulmuştur.Suçluların yargılanması nedeniyle Terakkiperver cumhuriyet fırkasının isyanı kışkırtmış olma ihtimali ortaya çıkınca 3 haziran 1923'te terakkiperver cumhuriyet fırkası kapatılmış ve yöneticileri yargılanmıştır.
   Terakkiperver cumhuriyet fırkasının faaliyetleri rejimin henüz çok partili sistem için hazır olmadığını göstermiştir.Bu nedenle 1930'a kadar ikinci bir muhalefet partisi kurulmamıştır.