Bakanlar kurulunun görev ve yetkileri

[Sosyal Bilgiler1]

Bakanlar Kurulu
· Bakanlar Kurulu, Babakan ve bakanlardan oluur.
Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri,
yetkileri ve örgütlenmesi kanunla olur.
· TBMM üyeleri arasından Ço
unluk lkesi gere
i
TBMM'ye en fazla üyeyi sokmu partinin genel
bakanı Babakan olarak Cumhurbakanınca atanır.
Ancak bu bir zorunluluk de
ildir. Azınlıktaki bir parti
genel bakanını da atayabilir. Babakan, 45 gün
içinde hükümeti kurmak zorundadır. Bakanlar
babakan tarafından seçilir, Cumhurbakanınca
atanır. Liste TBMM'ye sunulur. Tatilde ise, toplantıya
ça
ırılır. Hükümetin programı, kuruluundan en geç
bir hafta içinde Babakan veya bir bakan tarafından
TBMM'de okunur ve güvenoyuna bavurulur.
Güvenoyu için görümeler, programın okunmasından
iki tam gün geçtikten sonra balar ve görümelerin
bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama
yapılır. Güven istemi ancak, tam üye sayısının salt
ço
unlu
uyla reddedilebilir.
· Bakanlar, milletvekilleri veya milletvekili seçilme
artlarını taıyanlar arasından babakan tarafından
seçilir, Cumhurbakanınca atanır (milletvekili
olmayanlar da bakan olabilir).
· Cumhurbakanı, babakanın önerisi üzerine
bakanların görevlerine son verebilir (ilk kez 1982
Anayasası'nda yer almıtır).
· Bakanlar Kurulu'nun bakanı Babakandır.
Ola
anüstü dönemlerde Cumhurbakanıdır.
· Babakan, bakanların hiyerarik âmiri de
ildir.
· Boalan bir bakanlı
a 15 gün içinde atama yapılması
zorunludur. Bir bakan, birden fazla bakanlı
a vekâlet
edemez.
· TBMM genel seçimlerinden önce, Adalet, ç leri ve
Ulatırma bakanları görevlerinden çekilir. Seçimin
balangıç tarihinden üç gün önce; seçim dönemi
bitmeden seçimin yenilenmesine karar verilmesi
halinde ise, bu karardan balayarak be gün içinde,
bu bakanlıklara TBMM içinden veya dıarıdan
ba
ımsızlar Babakan tarafından atanır. Seçimlerin
yenilenmesine karar verildi
inde, Bakanlar Kurulu
çekilir ve Cumhurbakanı geçici Bakanlar Kurulu'nu
oluturması için bir Babakan atar. Geçici Bakanlar
Kurulu, seçimin yenilenme kararının Resmî
Gazete'de ilanından itibaren be gün içinde kurulur.
Geçici Bakanlar Kurulu için güvenoyuna
bavurulmaz. Geçici Bakanlar Kurulu, seçim
süresince ve yeni meclis toplanıncaya kadar görev
yapar.
NOT:
Ola
anüstü Hâl ve Sıkıyönetim:
1982 Anayasası'na göre, olaanüstü hâl ilân yetkisi,
Cumhurba
kanı ba
kanlıında toplanan Bakanlar
Kurulu'na aittir. 1982 Anayasası üç tür olaanüstü hâl
rejimine yer vermi
tir. ki durumda olaanüstü hâl, dier
durumda sıkıyönetim ilân edilir. Doal afet, tehlikeli
salgın hastalıklar, aır ekonomik bunalım olaanüstü
hâle birinci sebeptir. iddet olaylarının yaygınla
arak
kamu düzenini ciddi
ekilde bozması olaanüstü hâl
ilânına ikinci sebeptir. Sıkıyönetim, sava
hâli
durumunda ilân edilir. Olaanüstü hâli, Cumhurba
kanı
ba
kanlıında toplanan Bakanlar Kurulu ilân eder.
Sıkıyönetimi, Cumhurba
kanı ba
kanlıında toplanan
Bakanlar Kurulu, Milî Güvenlik Kurulu'nun görü
ünü
aldıktan sonra ilân eder. Olaanüstü hâl veya
sıkıyönetim ilân edildikten sonra Resmî Gazete'de
yayınlanır ve TBMM'ye sunulur. Olaanüstü hâl ve
sıkıyönetim 6 ay için ilân edilir. Gerekli
artlar
olu
tuunda 4 ay uzatılabilir (TBMM uzatır).
Sıkıyönetim ilân edildikten sonra:
· Kolluk görev ve yetkileri askerî makamlara geçer.
· Temel hak ve hürriyetler sınırlanabilir veya
durdurulabilir.
· Bazı davâlara Askerî Mahkemelerde bakılır.
Cumhurba
kanının, Bakanlar Kurulu ile birlikte yaptıı
i
lemlerden Ba
bakan ve ilgili bakanlar sorumludur.
Buna, Kar
ı mza Kuralı denilir.
Kavramlar
Kanun Hükmünde Kararnâme (KHK):
· Anayasamıza 1971 yılında girmitir.
· Ola
an dönemde Bakanlar Kurulu tarafından
çıkarılır.
· Ola
anüstü dönemde Cumhurbakanı bakanlı
ında
toplanan Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır.
· KHK çıkarmak için TBMM tarafından Bakanlar
Kurulu'na Yetki Kanunu ile izin verilmesi gerekir.
Ola
anüstü dönemde çıkarılan KHK'de yetki
kanununa ihtiyaç yoktur.
· KHK'lerde, kii hak ve ödevleri ile ilgili düzenleme
yapılamaz.


775
HUKUK BLGLER VE ANAYASA
Yasama-Yürütme-Yargı Fonksiyonları
· KHK'ler, bir târih belirlenmemise, Resmî Gazete'de
yayınlandıkları gün yürürlü
e girer ve aynı gün
TBMM'ye sunulurlar.
Tüzük: Kanunların uygulanmasını göstermek ve
emretti
i ileri belirlemek amacıyla Bakanlar Kurulu
tarafından çıkarılır ve Danıtay'ın incelemesinden
geçirilir.Tüzükler Cumhurbakanınca onaylanır ve
kanunlar gibi Resmî Gazete'de yayınlanır.
Yönetmelikler: Babakan, Bakanlıklar ve kamu kurum
ve kurulularının kendi iç yapılarını ve çalıma
sistemlerini belirlemek amacıyla çıkarılır.
2- Cumhurbakanı
Cumhurbakanı TBMM tarafından seçilir. 1961
Anayasası'ndan farklı olarak 1982 Anayasası
Cumhurbakanının TBMM dıından da seçilmesine izin
verir. Ancak, Cumhurbakanının TBMM dıından aday
gösterilmesi Meclis üye tam sayısının en az 1/5'nin yazılı
önerisiyle olur. Cumhurbakanının tarafsızlı
ını sa
lama
amacına dönük olarak da:
· görev süresinin 7 yıl olması,
· seçimde nitelikli ço
unluk (oy birli
i veya oy birli
ine
yakın sonuç) aranması,
· iki kez seçilememesi,
· üye oldu
u siyasî partiden istifa etmesi artları
getirilmitir.
NOT:
Cumhurba
kanı, siyâsî ve hukukî sorumsuzdur. TBMM
üye tam sayısının 4/3'nün verecei kararla, sadece
vatana ihânetle suçlanabilir.
a) Cumhurbakanı seçilme artları:
· Türk vatandaı olmak.
· 40 yaını doldurmak.
· Yüksek ö
renim yapmı olmak.
· Milletvekili seçilme yeterlili
ini taımak.
b) Cumhurbakanı seçimi dört turla yapılır :
· 1. tur – Üye tam sayısının üçte iki ço
unlu
u.
· 2. tur – Üye tam sayısının üçte iki ço
unlu
u.
· 3. tur – Üye tam sayısının salt ço
unlu
u (yarıdan
bir fazla).
· 4. tur – Üçüncü oylamada en çok oyu alan iki aday
arasından salt ço
unluk.
· Dördüncü oylamada seçilemezse, Meclis seçimleri
yenilenir (ilk kez 1982 Anayasası'nda yer almıtır).
· Cumhurbakanı seçimi, Cumhurbakanının görev
süresinin dolmasından 30 gün önce veya makamın
boalmasından 10 gün sonra yapılır. Seçim, balama
tarihinden itibaren 30 gün içinde sonuçlandırılmak
zorundadır. Bu süre içerisinde Cumhurbakanı
görevini sürdürür.