Sosyal bilgiler 8. sınıf dersnotu Siyasal alanda yapılan inkilaplar

[Sosyal Bilgiler1]

SÝYASÝİNKILAPLAR

A-Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
Sebepleri:
1-Ýstanbul hükümeti deİtilaf devletleri tarafından Lozan Görüşmelerine çağrıldı. Bu durum, TBMM ileİstanbul hükümeti arasında ikilik oluşturabilirdi.
2-Saltanatın milli egemenlik ilkesine aykırı olması.
3-Bazı çevrelerin hâlâ saltanat yönetimini istemesi

Saltanatın Kaldırılmasının Önemi:
1-Lozan'da ikilik çıkması önlendi.
2-Milli egemenlik ilkesi güçlendirildi.
3-Osmanlıların siyasi varlığı sona erdi.
4-Devlet başkanı sorunu ortaya çıktı.
5-Siyasi yetki ile dini yetkinin birbirinden ayrılması ile laiklik yönünde ilk adım atılmış oldu.

Açıklamalar:
1-Vahdettin saltanatın kaldırılmasından sonra gü-venliğini tehli¬kede gördüğünden dolayıİngiltere'ye sığındı.
2-Vahdettin'in,İngilizlerden sığınma talebinde bu-lunduğu mektupta "Müslümanların halifesi" imza-sını kullanması, salta¬natın kaldırılmasını kabul et-tiğini gösterir.
3-Vahdettin'in halifeliği yurt dışında istismar ede-bileceğini düşünen TBMM 18 Kasım 1922'de Ab-dülmecit Efendi'yi halife olarak belirledi.
4-Padişahın milli mücadeledeki tutumu saltanatın kadırılmasını halk nazarında kolaylaştırdı.
  Mustafa Kemal birleştirici yönünden dolayı Milli Mücadelenin ilk yıllarından saltanata açıkça karşı çıkmadı.
5-Teşkilat-ı Esasiye kanunu padişah ve halifeyi sembolik hale getirmiştir.
 
B-Cumhuriyetinİlanı (29 Ekim 1923)
    TBMM'nin açılması ile cumhuriyete dayalı bir devlet kurulmuş fakat; ortamın müsait olmamasın¬dan dolayı kurulan sistemin adı açıkça söyleneme¬miştir.
 İtilaf devletlerininİstanbul'u boşaltması ile devlet merkezinin neresi olacağı sorunu ortaya çıkmış; 13 Ekim 1923'de Ankara'nın başkent ilan edilmesi ile bu sorun ortadan kalkmıştır.
  Ekim 1923'de meclis başkanı yardımcısı ve içiş-leri bakanı seçilmesi gerekiyor, fakat meclis bu se-çim işinde anlaşma sağlayamıyordu. Meclisin çalı-şamaz hale gelmesi ise hükümet bunalımını oluş-turdu. Bunun üzerine Ali Fethi Okyar hükümeti is-tifa etti (27 Ekim). Yeni hükümetin kurulması ko-nusunda da problemler çıktı. Bu aksaklıklar meclis hükümeti sisteminden kaynaklanıyordu. Bu sisteme göre bakanlar meclisten tek tek seçiliyordu. Mus¬tafa Kemal mecliste oluşan bunalımın rejimden kaynaklandığını ve bu bunalımın kabine sistemi ile aşılacağını belirterek cumhuriyetin ilan edilmesine karar verdi. Kabine sistemine göre meclis cumhur- başkanını seçecek, cumhurbaşkanı başbakanı tayin edecek; başbakan da meclisten uyumlu çalışabile¬ceği kişileri bakan olarak belirleyerek kabineyi kuracak¬tır.
  Mustafa Kemal ilk cumhurbaşkanı,İsmetİnönü ilk başbakan, Ali Fethi Okyar ilk meclis başkanı oldu.
Cumhuriyetinİlanının Önemi:
1-Rejimin ve devletin adı belli oldu.
2-Devlet başkanlığı sorunu çözüldü.
3-Kabine sistemine geçildi.
4-1921 Anayasasında ilk önemli değişiklik yapıldı.
5-Daha uyumlu ve yürütmeyi aksatmayacak hükü¬metlerin oluşması için zemin hazırlandı.
6-Meclis başkanlığı ile hükümet başkanlığı birbirin-den ayrıldı.
NOT: Yasama ve yürütme görevlerinin TBMM'nin açıldığı zaman TBMM'ye verilmesi cumhuriyet sis-teminin oluşacağının habercisiydi.
   
C-Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
Sebepleri:
1-Halife Abdülmecit'in TBMM'nin belirlediği ku-rallara uymaması.
2-Halifeliğin laiklikle bağdaşmaması.
3-Halifeliğin cumhuriyet rejimi ile çelişki içinde olması
4-Halifelik makamının cumhuriyet karşıtları için sı-ğınak haline gelmesi.
5-Halifelik makamının yapılacak inkılaplar için engel görülmesi.
6-Ýslam ülkelerinde sömürgeleri olan Avrupalı dev-letlerin halifeliği temsil eden Türkiye'yi kendileri i-çin potansiyel tehlike olarak görmesinin Tür-kiye'nin dışişlerini olumsuz etkilemesi.
 
Halifeliğin Kaldırıldığı Gün;
1-Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edildi.
2-Şer'iyye ve Evkaf Vekaleti kaldırılarak yerine Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Diyanetİşleri Baş-kan¬lığı kuruldu.
3-Genel Kurmay Başkanlığı ve Milli Savunma Ba-kanlığının yetkilerini bünyesinde bulunduran Er-kan-ı Harbiye Vekaleti kaldırılarak; yerine Genel Kurmay Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı o-luşturuldu. Böylece askeri yetki ile siyasi yetki bir-birinden ayrılmış oldu.
Açıklama:19 Aralık 1924'de komutanlık ile mil-letve¬killiği birbirinden ayrıldı. Olağanüstü durum-dan dolayı Kurtuluş Savaşı yıllarında komutan-lardan bir kısmı aynı zamanda milletvekiliydi.
4-Osmanlı hanedanı mensuplarının yurt dışına çıka¬rılmasına karar verildi.
Açıklama:1921 Anayasası şer'î hükümlerin yü-rürlüğünü TBMM'ye vermekle halifeliği yetkisiz ve sembolik duruma getirmiştir.

Halifeliğin Kaldırılmasının Önemi:
1-Laikliğe geçişin en önemli aşması oldu.
2-Cumhuriyetin karakteri tam olarak belli oldu.
3-Ümmetçilik en önemli dayanağını kaybetti.
4-Ulusal egemenlik pekiştirildi.
5-Ýnkılap süreci hızlandı
6-Dış ilişkilere yönelik soğukluk ortadan kalktı.
7-Ümmetçilikten milliyetçiliğe geçişte önemli bir adım daha atıldı.
D- Anayasal Hareketler
   
1-1921 Anayasası-Teşkilat-ı Esasiye Kanunu
(20 Ocak 1921)
Teşkilat-ı Esasiyenin Yapısı:
1-Gerekli görüldüğünde Kanun-ı Esasinin uygu-lanması uygun görülmüştür.
2-Yasama, yürütme ve yargı meclise aittir.
3-Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
4-TBMM süre dolmadan seçimleri yenileyebilir.
5-Savaşa ve barışa TBMM karar verir.
6-Şer'i hükümlerin yürürlüğünü TBMM yapar.
7-Bakanlar meclis tarafından seçilir.
8-Vekiller iki yılda bir seçilir.
9-TBMM başkanı icra vekilleri heyetinin de başka-nıdır.
 
Teşkilat-ı Esasiyenin Özellikleri:
1-Olağan üstü durum için hazırlandığından dolayı geniş kapsamlı değildir.
2-Milli Egemenliği yansıtan ilk siyasi belgedir. 
3-Temel hak ve hürriyetlere yer verilmemiştir.
4-23 madde bir ek bölümden oluşur.
5-Yeni devlete işlerlik kazandırdı. 
6-Laik bir anayasa değildir.
7-Kuvvet ve yetkinin kaynağı millettir.
8-Meclisin üstünde güç yoktur.
9-En önemli değişikliğini cumhuriyetin ilanı ile gördü.
10-Yeni devletin kurulduğunu belgeledi.
11-TBMM'nin meşruluğunu tanıttı.
12-Amasya Genelgesinden itibaren oluşan ruh resmi hüviyet kazandı.
13-Meclis hükümeti sistemi benimsendi.
14-Milli egemenlik ilkesi yasallaştı.

Teşkilat-ı Esasiyenin Geçİlan Edilme Sebepleri:
1-Kanun-ı Esasinin varlığı.
2-TBMM'nin kendisini tam olarak ispatlayama-ması.
3-Yeni bir anayasanın kabulü yeni bir devletin o-luştuğunu gösterir; ki bu da birliği zedeleyebilirdi.

2-1924 Anayasası (20 Nisan 1924):
Kapsamı:
1-Egemenlik milletindir.
2-Devletin şekli cumhuriyettir.
3-Devletin diniİslam, Başkenti Ankara, dili Türk-çedir.
4-Yasama, yürütme ve yargı meclise aittir.
5-Kişi hürriyeti başkasının hürriyetinin başladığı yerde biter.
6-Vekiller 4 yılda bir seçilir.
7-Seçme yaşı 22; seçilme yaşı 30'dur.
8-Cumhurbaşkanı 4 yılda bir seçilir. Tekrar seçile-bilir.
9-Seçme ve seçilme erkekler aittir.
10-Vatandaşlar kanun önünde eşittir.
11-Kabine sistemi geçerlidir.
12-Cumhuriyet sistemi değiştirilemez.
Özellikleri:
1-Meclis hükümeti sistemi ile parlamenter sistem arasında bir geçiştir.
2-Türkİnkılabının hukuki temelleri atıldı.
3-Yargı kısmen meclisin dışına alındı.
4-Kanun-ı Esasi kesin olarak yürürlükten kalktı.
5-En uzun ömürlü anayasamızdır.
6-Ýnkılaplar dönemi anayasası olduğundan dolayı, en fazla değişikliğe uğrayan anayasamızdır.
7-1928'de, anayasadan "devletin diniİslam'dır" mad¬desi atılarak, anayasa laikleşti.
8-1934'de kadınların seçme ve seçilme hakkı ana-ya¬saya alındı.
9-1937'de Atatürk ilkeleri anayasaya alındı.
10-1945'de anayasanın dili sadeleştirildi.
11-1952'de anayasanın eski dili tekrar kabul edildi.

3-1961 Anayasası:
Kapsamı: 
1-Kuvvetler ayrılığı prensibi benimsendi.
2-Cumhuriyet senatosu kuruldu.
3-Nispi temsil sistemi benimsendi.
4-Anayasa mahkemesi kuruldu.
5-Kişisel hak ve hürriyetler genişletildi.
6-Cumhuriyetin nitelikleri değişmez kabul edildi.
7-Sosyal hukuk devleti anlayışı benimsendi.
8-Yürütme sınırlandırıldı.
9-Cumhurbaşkanlığı sembolikleştirildi.
10-Üniversiteler, TRT, DPT ve MGK anayasaya a-lındı. 
11-Anayasa Mahkemesi, Kanun Hükmünde karar-name çıkarma, Yüksek Savcılar Kurulu, Yüksek Hakimler Kurulu ve Askeri Yüksekİdare Mahke-mesi benimsendi.
12-Meclis 450 üyeden, cumhuriyet senatosu 150 üyeden oluştu.
13-Vekiller 4 yılda bir; senatörler 6 yılda bir seçile-cektir.
14-Siyasi parti hakları anayasaya alındı.
 
1961 Anayasasının Özellikleri: 
1-27 Mayıs 1961 askeri darbesi sonucunda hazır-landı.
2-Yapılan darbeyi haklı gösterme eğilimindedir.
3-Siyasi iktidarın uygulamalarına karşı olduğu için bir tepki anayasasıdır.

4-1982 Anayasası:
Özellikleri:
1-12 Eylül 1980 askeri darbesi sonucunda hazırlan-mıştır.
2-1982'de yapılan referandum sonucunda hem ana¬yasa hem de cumhurbaşkanı belirlendi.
3-Kişisel hak ve hürriyetler kısıtlandı.
4-Cumhuriyet senatosu kaldırıldı.
5-Millet vekili sayısı 400 olarak belirlendi. (1987'de 450'ye çıkarıldı.)
6-Milletvekili seçimlerinin 5; cumhurbaşkanlığı se-çiminin 7 yılda bir yapılması kabul edildi.
7-Bir tepki anayasasıdır.
8-Yapılan darbeyi haklı gösterme eğilimindedir.
9-Yürütmeyi güçlendirmeye çalışmıştır.
10-Değişmeyecek hükümleri çoktur.
11-Cumhurbaşkanlığı sembolik olmaktan çıkarıldı.
   
TBMM'nin Yetkileri:
1-Kanun koymak ve değiştirmek
2-Bakanlar kurulunu denetlemek
3-Bütçeyi görüşmek
4-Para basılmasına karar vermek
5-Savaş ve barışa karar vermek
6-Uluslararası antlaşmaları görüşmek
7-Genel ve özel af çıkarmak
8-Ölüm cezalarının uygulanmasını onaylamak
9-Süre dolmadan seçimlerin yenilenmesine karar vermek

E-Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri
  23 Nisan 1920'de açılan ilk TBMM'de siyasi par-tiler yoktur.Bütün vekiller misak-ı milliyi gerçek-leştirme fikri etrafında birleşmişti.İlk anayasa ha-zırlanırken; mecliste Tesanüt,İstiklal, Islahat ve Halk Zümresi gibi gruplar oluştu. Mustafa Kemal bu zor durumun aşılabilmesi için meclis de I. Grup da denilen Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Grubunu kurdu. Mustafa Kemal yapacağı işleri bu grupla beraber yapmaya çalıştı. Bu grubun karşı-sında olanla¬rın tümüne birden II. Grup, ya da Mu-hafaza-i Mu¬kaddesat Grubu dendi.
  Lozan görüşmelerinin olduğu dönemde, devletin yönetim şekli ve barıştan sonra izlenecek iç siyaset konusunda mecliste görüş ayrılıkları ortaya çıktı. Bu durum karşısında meclis 1 Nisan 1923'de se-çimlerin yeniden yapılarak meclisin yenilenmesi kararını alarak dağıldı.
  Mustafa Kemal yeni meclis için yapılan seçimlere inkılapçı kişilerin aday olmasını sağladı. Seçimler 23 Nisan 1923'de yapıldı ve II. Meclis 11 Ağustos 1923'de çalışmaya başladı. Lozan Antlaşmasının onaylanması, Ankara'nın başkent ilan edilmesi ve cumhuriyetin ilan edilmesi gibi bir çok iş II. Meclis tarafından yapıldı. 1923-1927 arasındaki büyük in-kılapları yaptığından dolayı II. Meclise inkılapçı meclis de denilir.

1-Cumhuriyet Halk Partisi:
Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Grubu 9 Eylül 1923'de Halk Fırkasına dönüştü. Mustafa Kemal, gerçekleştirmeyi düşündüğü inkılapları par-ti programına koymuş ve bu partiyi her hangi bir toplumsal sınıfın değil; bütün halkın partisi yap-maya çalışmıştır. Mustafa Kemal bu şekilde inkı-lapları halka mal etmek istiyordu. Halk Fırkası 1924'de Cumhuriyet Halk Fırkası; 1935'de ise Cumhuriyet Halk Partisi adını almıştır. Bu partinin başkanlığını ve cumhurbaşkanlığını 1938'e kadar Mustafa Kemal yürüttü. 1938 ile 1950 arasındaİsmetİnönü CHP'nin başkanlığını yürüttü. Parti 1980'de kapatıldı.
  CHP devletçilik ilkesini benimsemiş olmasından dolayı kendisinden sonra kurulan partilerden ayrılır.
Açıklama:
1-Halkın istek ve şikayetlerinin meclise daha iyi yansıması için çok partili hayat denendi. Fakat gerek halk buna hazır olmadı¬ğından gerek se inkı-laplar tam olarak oturmadığından dolayı çok partili hayatın uygulanması sonraya bırakıldı.
2-18 Ekim 1920'de Türk Komünist Partisi kuruldu. Bu partinin kuruluşunda SSCB'nin yar¬dımını de-vam ettirebilmek, gizli komünist çalışma¬larını kont¬rol altına almak, Rusya'nın baskı ve gizli girişimle¬rinden kurtulmak düşüncesi etkili oldu.
3-Tek parti sistemi hükümetin denetlenmesini güç-lendirmek¬teydi.
   
2-Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası:
  Milletvekilleri arasında saltanatın kaldırılması, halifeliğin kaldırılması ve cumhuriyetin ilanı sonu-cunda görüş ayrılıkları ortaya çıktı. Halk Fırkası içinde en fazla karşı çıkılan konular devletçilik ve inkılapçılık oldu. Görüş ayrılıklarının giderek art-ması sonucunda CHF'den ayrılan milletvekilleri ile ordudaki görevlerinden ayrılan milletvekilleri 17 Kasım 1924'de Terakki Perver Cumhuriyet Fırka-sını kurdular. (Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy ve Adnan Adıvar partinin ileri ge-lenleridir.)
  TCF, devletçilik ile inkılapların hızlı ve köktenci olmasına karşıydı. Ekonomide liberalizmi benimsi-yordu.
  Partinin dini inançlara saygılı olduğunu slogan haline getirmesi, eski düzeni isteyenleri bu partide topladı. 
  Şeyh Saitİsyanı sonucunda bakanlar kurulu kara¬rıyla kapatıldı.
Açıklama:
1-TCF ilk muhalefet partisidir.
2-Rejimin yeniliğinden dolayı bu partinin kurul-ması acelecilik¬tir.

Şeyh Saitİsyanı-Doğuİsyanı-Gençİsyanı:
Sebepleri:
1-Yenilik hareketlerinin istenmemesi.
2-Gericilerin din elden gidiyor parolasını kullan¬ması
3-Musul'u Türkiye'ye vermek istemeyenİngil-tere'nin Irak ile Türkiye arasına tampon vazifesi görecek olan Kürt Devleti kurdurmak istemesi.
4-Doğu Anadolu'nun yıllarca ihmal edilmiş olması.
5-TCF' nin gericilere ümit verici tutumu
6-Toprak ağalarının yeni devleti çıkarlarına uygun bulmaması.
  13 Şubat 1925'de Diyarbakır'da başlayan isyan Genç, Erzurum, Elazığ, Muş ve Bitlis'te etkili oldu. Bu bunalımlı dönemde Ali Fethi Okyar hükümeti istifa etti. Yeni hükümeti oluşturanİsmetİnönüİsyana karşı şu önlemleri aldı: 
1-Bölgede sıkıyönetim ilan edildi.
2-Bölgeye ordu sevk edildi.
3-Hıyanet-i Vataniye Kanununu tamamlar nitelikte olan ve rejimin tartışılmasını yasaklayan Takrir-i Sükun Kanunu ilan edildi. (4 Mart 1925'den 2 Mart 1927'ye kadar yürürlükte kalan bu kanun inkılapla¬rın kabul edilmesini kolaylaştırdı.)
4-Ýstiklal Mahkemeleri yeniden kuruldu.
 İsyan 15 Nisan 1925'de tamamen bastırıldı ve suç-lular cezalandırıldı.

Şeyh Saitİsyanının Sonuçları:
1-Ýstiklal Mahkemeleri tekrar kuruldu.
2-Takrir-i Sükun Kanunu çıkarıldı.
3-TCF kapatıldı.
4-Ýlk çok partili hayat denemesi başarısız sonuç-landı.
5-Musul meselesiİngiltere lehine sonuçlandı.
6-Devrimler konusunda dikkatli olunması gerektiği görüldü.
NOT: Bu isyan laikliğe ve devrimlere karşı oluşan ilk ciddi isyandır.

Mustafa Kemal'e Suikast Girişimi:
                      (16 Haziran 1926)
Sebepleri:
1-Bazı grupların Mustafa Kemal'i ortadan kaldıra-rak amacına ulaşmak istemesi.
2-Rejimi değiştirmek isteyen çevrelerin düşünce¬leri.
  Bu girişimden Giritli Şevki denilen kayıkçı saye-sinde devletin haberi oldu ve suikast akim bırakıldı.

Önemi:
1-Ýttihatçılar tamamen tasfiye edildi.
2-Muhalifler sindirildi.
3-TCF' nin kapatılması haklılığı daha iyi anlaşıldı.
4-Mustafa Kemal "Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet yaşayacaktır" diyerek Türkiye Cumhuriye-tinin varlığının devamının kendi sağlığına bağlı olmadığını; bu devletin sağlam temeller üzerine bina edildiğini vurgulamıştır.

3-Serbest Cumhuriyet Fırkası
(12 Ağustos 1930)
Kurulma Sebepleri:
1-1929'da meydana gelen dünya ekonomik bunalı¬mının Türkiye'yi de olumsuz etkilemesinden dolayı mecliste bunalımlar meydana gelmiştir. Mustafa Kemal bu bunalımın yeni bir partinin kurulması ile aşılacağına inanmaktadır.
2-Meclise demokrasinin gereği olan çok sesliliği getirmek.
3-Ülkenin çok partili hayata hazır hale geldiğinin tahmin edilmesi.
  Mustafa Kemal arkadaşı olan Ali Fethi Okyar'a Serbest Cumhuriyet Fırkasını kurdurmuştur.
  Serbest Cumhuriyet Fırkası ekonomide devletçilik yerine liberal ekonomiyi savunmuştur. Parti inkı-laplar ve Mustafa Kemal'e saygılıydı.
  Mustafa Kemal başkanı olduğu CHP ile SCF ara-sında tarafsız olacağına dair, Ali Fethi Okyar'a söz vermiştir.
  Bir kaç ay sonra eski sistemi savunanların SCF'de toplanması Ali Fethi Okyar'ı kuşkulandırdığı için; Ali Fethi Okyar, 17 Kasım 1930'da SCF'yi kapattı.
 
Menemen Olayı (23 Aralık 1930):
  Derviş Mehmet denilen bir isyancı "şeriat isteriz" diyerek Menemen halkını isyana çağırdı.İsyanı önlemeye çalışan asteğmen Mustafa Fehmi Kubilay gericiler tarafından öldürüldü. Bölgeye gelen askeri birlikler isyanı bastırdı.

Önemi:
1-Çok partili hayat için ortam oluşmadığı görüldü.
2-Rejimin yerleşmesi için daha dikkatli olunması gerektiği görüldü.
3-SCF' nin kendi kendini kapatmasının haklılığı an-laşıldı. 
  NOT:İnkılapların yerleşmesi için 1945 yılına ka-dar bir daha çok partili hayat denenmedi.

4-Demokrat Parti (1946):

Kuruluş Sebepleri:
1-CHP'de parti içi muhalefetin artması.
2-II. Dünya Savaşını demokrat devletlerin kazan-ması.
3-Türkiye'nin çok partili hayata hazır hale gelmesi.
  Demokrat Parti CHP'den ayrılan Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan öncülüğünde kuruldu.
  1946 yılında yapılan seçimleri, açık oy gizli tasnif esasına göre olduğundan dolayı, CHP kazandı.
  1950 seçimlerini, gizli oy açık tasnif esasına göre, DP ezici bir çoğunlukla kazandı ve ilk defa Tür-kiye'de CHP dışında başka bir parti yönetime geldi.
  DP iktidarı 27 Mayıs 1960 askeri darbesine kadar devam etti.
  17 Eylül 1961'de devrin başbakanı Adnan Mende¬res idam edildi.

F-Kadınlara Siyasal Hakların Verilmesi
    Kadınlara 3 Nisan 1930'da belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı; 29 Ekim 1933'de muhtar seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı; 5 Aralık 1934'de ise milletvekili seçimlerinde seçme ve se-çilme hakkı verildi.
 
Kadınlara Siyasal Hakların Verilmesinin Önemi:
1-Kadın, siyasal alanda erkeğe eşit hale geldi.
2-Ulusal irade meclise tam olarak yansıdı.
3-Milli Egemenlik ve Halkçılık pekişti.
4-Türk kadını Avrupa ülkelerinde kadınlara veril-miş olan haklardan daha fazla hakka sahip oldu.
NOT:1935 seçimlerinde 18 kadın milletvekili mec-lise girmiştir.